Analiza przyczyn polskich powstań narodowych w XIX wieku szczegółowa analiza treści merytorycznych, które powinny znaleźć się w pracy maturalnej

Dotyczy powstania listopadowego
1. Łamanie konstytucji Królestwa Polskiego przez Wielkiego Księcia Konstantego (patrz 8).
2. Represje wobec opozycji legalnej i nielegalnej.
3. Sądy, więzienia, zsyłki na sybir dla spiskowców (Walerian Łukasiński, Seweryn Krzyżanowski).
4. Represje zaborcy uniemożliwiały współpracę i prowadziły do walki z nim
5. Dążenie głównie młodych, do walki o odzyskanie niepodległości, które zaowocowało wieloma organizacjami spiskowymi (Towarzystwo Filomatów i Filaretów - Adam Mickiewicz, Towarzystwo Patriotyczne)
6. Nadzieje na rozszerzenie autonomii na Litwę, Wołyń i Podole (ziemie zabrane) i zjednoczenia tych ziemi z Królestwem Polskim.
7. Pomimo bierności i obaw przed zmianami (szczególnie starsi nie chcieli konspirować) u większości społeczeństwa pamięć o niepodległej ojczyźnie była żywa i nadzieja na jej ponowne odzyskanie (epopeja Pan Tadeusz).
8. Obrona niepodległego państwa o ustroju liberalnym gwarantowanym przez konstytucję z 1815 roku (łamanie tych postanowień musiało doprowadzić do powstania p/w ze względu na niemożliwość porozumienia między Polakami a caratem (wolnością Polaków a despotyzmem Rosji)
9. Romantyczna wiara, że należy walczyć i umierać za ojczyznę (czytanie literatury np: III część Dziadów Adama Mickiewicza
10. Niezgoda Polaków na niewolę narodową i na wewnętrzne przystosowanie się do niej.
11. Dalsza walka o wyzwolenia narodowe i społeczne (równość, likwidacja stanów) Dotyczy zasadniczo sytuacji po 1831 roku
12. Nadzieja, że państwa zachodnie Prusy, Francja, Anglia jako liberalne staną po stronie Polaków w walce z absolutną Rosją.
13. Cechy narodowe Polaków (lubiących spiskować, walczyć bohatersko "za wolność waszą i naszą".
14. Powstanie jako walka całego narodu (zlikwidować przywileje feudalne - szlachta winna za klęski)
15. Liczenie na europejską rewolucję (Wiosna Ludów)
16. Przygotowanie trójzaborowego państwa
17. Nadzieja, że chłopi walczący razem ze szlachtą i mieszczaństwem są w stanie powalić trzech zaborców
18. Poparcie dla Polaków ze strony Włochów i Węgrów.
19. Słabość militarna Rosji (po wojnie krymskiej)
20. Paradoksalnie i ustępstwa i represje przyczyniły się do powstania
21. Idee mesjańskie i religijne (po cierpieniach w walce Polska zmartwychwstanie jak Chrystus (Adam Mickiewicz). Wiara, że Bóg jest po naszej stronie, a więc można rzucić się nawet na mocarzy.
22. Współpraca policji trzech zaborców (układ Munchengratz) - przekazywanie zbiegów, informację o działalności Polskich patriotów
23. Były przygotowane kadry, oficerowie, przyszłe rządy, siatki konspiracyjne i nadzieja, że następnym razem się uda.
24. Polacy nigdy nie byli kolaborantami - jedni chcieli wieść życie spokojne, inni zawsze konspirowali i ta przyczyna (szkoła krakowska) doprowadziła do strat niewspółmiernych do zysków w czasie powstań.
25. Cytadela warszawska, gdzie więziono i torturowano Polaków a koszty jej budowy i utrzymania ponosili Polacy.
26. Stacjonowanie 100 tyś. wojsk rosyjskich w Królestwie
27. Hańbiące profanacje pochówków np. Szymona Konarskiego
28. Żyjące symbole walk i męczeństwa stają się symbolami i wzorami dla następnych pokoleń
29. Patriotycznie nastawiony kler-ostoja polskości popierający dążęnia narodowościowe (ks. Piotr Ściegienny)
30. Uwłaszczenie, zniesienie różnic stanowych
31. Od Wiosny Ludów pojawiają się żądania polityczne: polska władza (sejm, sądy, urzędy), język polski w szkołach, ustrój demokratyczny (obalenie feudalizmu), polskie wojsko, prawa i swobody obywatelskie
32. Ukształtowana świadomość własnej tożsamości i odrębności narodowej, tworzenie się w I poł. XIX wieku nowoczesnego narodu polskiego
33. Polacy nigdy nie dali się zniewolić - powstania są dowodem tej tezy (szczególnie styczniowe)
34. Polacy spodziewali się zmian a car Aleksander II powiedział: "żadnych marzeń panowie, żadnych marzeń"
35. Ambicje Polaków były duże, narodowa duma, poczucie wyższości wobec Rosjan
36. Chęć przywrócenia całości przedrozbiorowej Rzeczypospolitej (na sztandarach powiewają orzeł, Pogoń i św. Michał Archanioł
37. Jedność i solidarność społeczeństwa wobec przemocy zaborcy (nabożeństwa, bojkot, żałoba, dekoracje biało-czerwone, pieśni patriotyczno-religijne, manifestacje
38. Krwawe represje np. kwiecień 1861 roku 200 zabitych i przywrócenie stanu wojennego
39. Jedność, poczucie własnej siły (pomimo represji) - Kościół Katolicki z Narodem
40. Patriotyczna postawa kobiet, symbol Matki-Polki
41. Konieczność walki, opór moralny to za mało (danina krwi na ołtarzu Ojczyzny)
42. Istnienie państwa podziemnego (różne formy spisków i konspiracji - tajna policja, poczta, skarb, pobór podatków, drukarnie)
43. Ścisła łączność Polaków z ziem zabranych i Królestwa oraz ziem zaboru austriackiego i polskiego
44. Polityka Aleksandra Wielkopolskiego uważanego za zdrajcę, gdyż był przeciwnikiem jakiejkolwiek walki (stanowisko millenerów)
45. Branka - przyczyna bezpośrednia wybuchu powstania styczniowego
46. Noty dyplomatyczne Anglii i Francji ujmujące się za powstańcami (odrzucone przez Rosję)
47. Wielka indywidualność Romualda Traugutta niosąca wiarę i moc, że nawet jedna osoba może przedłużać walkę
48. Terror np: czytanie zakazanych książek było przestępstwem politycznym, za ich posiadanie wyrzucano ze szkół, katorga i długoletnia służba w armii carskiej
49. Nowoczesny naród musi walczyć o swoją suwerenność
50. Kontrola i represje cenzury
51. Konfiskata majątków (szczególnie dotkliwa na ziemiach zabranych)
52. Likwidacja unii kościelnej na ziemiach zabranych
53. Upowszechnienie przez twórców Wielkiej Emigracji ideałów walki z przemocą, niepodległości, obrony wartości moralnych - nawet kosztem życia i szczęścia osobistego
54. Polski mesjanizm - swoista mistyka narodu uszlachetnionego cierpieniem i powołanego do odrodzenia ludzkości
55. Likwidacja Wolnego Miasta Krakowa ostatniego skrawka polskiej ziemi o państwowej odrębności
56. Uzyskanie autonomii narodowej w 1862 roku (własny rząd, polonizacja oświaty, uniwersytet) -powoduje jeszcze większe żądania polityczne i liczenie na kolejne ustępstwa. Odmowa cara radykalizuje postawy i przyśpiesza powstanie

Opracowanie: mgr Robert Joniec

Wyświetleń: 3067