Ewidencja kredytów

Wiadomości wstępne
Jednym z podstawowych źródeł finansowania działalności gospodarczej jednostek jest kredyt. Kredyty bankowe udzielane są przez banki jednostkom gospodarczym na podstawie umów kredytowych, których zawarcie poprzedza złożenie wniosku kredytowego. Jednostka ubiegająca się o kredyt musi posiadać zdolność kredytową oraz zabezpieczenie spłaty kredytu wraz z odsetkami.

Zdolność kredytowa - ocena możliwości spłaty przez kredytobiorcę rat zaciągniętego kredytu wraz z odsetkami, wg ustalonego z bankiem terminarza spłat. Jest określana przez bank i zależy ściśle od wysokości dochodów kredytobiorcy oraz od wielkości kredytu, o jaki się stara.

Zabezpieczenie kredytu - banki wymagają od kredytobiorcy ustanowienia zabezpieczenia lub przedstawienia poręczenia dla udzielanego kredytu. Banki akceptują takie formy zabezpieczenia, jak: hipoteka, poręczenie wg prawa cywilnego, weksel in blanco, zastaw na ruchomości (np. samochodzie, towarze), zastaw na przedmiotach lub papierach wartościowych, cesja z praw (np. ubezpieczenia).

Umowa kredytowa jest zawierana pisemnie na mocy prawa bankowego. Określa wszystkie elementy transakcji kredytowej, takie jak: przeznaczenie środków z kredytu, strony umowy, kwotę kredytu, walutę kredytu, oprocentowanie, termin lub terminy (transze) oraz sposób postawienia do dyspozycji kredytobiorcy środków pieniężnych, terminarz spłaty, prowizje.

Klasyfikacja kredytów
1. Podział ze względu na okres kredytowania:
- Krótkoterminowe - udzielane na okres do 1 roku,
- Średnioterminowe - udzielane na okres od 1 roku do 3 lat,
- Długoterminowe - udzielane na okres powyżej 3 lat.
2. Podział ze względu na przeznaczenie:
- Kredyt obrotowy: przeznaczony jest na finansowanie bieżącej działalności firmy (np. zakup materiałów). Jest to zwykle kredyt krótko- lub średnioterminowy. Służy przede wszystkim uzupełnieniu krótkookresowych niedoborów gotówki.
- Kredyt inwestycyjny: przeznaczony jest na finansowanie zakupu nieruchomości, maszyn, środków transportowych, patentów, licencji, papierów wartościowych. Z uwagi na jego znaczną wysokość, kredyt ten jest z reguły średnio- lub długoterminowy.
- Kredyt dyskontowy: polega na skupowaniu przez bank weksli przed upływem ich płatności za cenę pomniejszoną o dyskonto.
- Kredyt lombardowy: kredyt krótkoterminowy udzielany w szczególności własnym klientom pod zastaw ruchomości (np. samochodu). Wartość udzielonego kredytu jest przeważnie niższa od wartości ustalonego zastawu.
3. Podział ze względu na formę udostępniania środków pieniężnych:
- Kredyt w rachunku kredytowym,
- Kredyt w rachunku bieżącym.
-
Kredyt w rachunku kredytowym
Kredyt w rachunku kredytowym księgowany jest w jednostce gospodarczej na odrębnym koncie "Kredyty bankowe", a jego spłata dokonywana jest na podstawie harmonogramu spłat w ratach opłacanych miesięcznie lub kwartalnie wraz z odsetkami.

Ewidencja kredytu w rachunku kredytowym

Operacje:
1. Wb - wpływ środków z przyznanego kredytu.
2. Wb - pobranie prowizji od udzielonego kredytu i przeniesienie do rozliczenia w czasie (prowizja będzie odpisywana w koszty w równych ratach przez okres, na jaki zaciągnięto kredyt).
3. Wb - spłata raty kredytu.
4. Wb - pobranie przez bank odsetek.

W przypadku kredytu przeznaczonego na sfinansowanie budowy środków trwałych prowizja i naliczone odsetki (do momentu oddania do użytkowania) podwyższają wartość początkową środków trwałych. Po zakończeniu budowy i oddaniu środka trwałego do użytkowania odsetki stanowią koszty finansowe.

Ewidencja kredytu przeznaczonego na budowę środków trwałych

Operacje:
1. Wb - wpływ środków z przyznanego kredytu.
2. Wb - pobranie przez bank prowizji.
3. Wb - spłata raty kredytu.
4. Wb - pobranie przez bank odsetek.
5. OT - przekazanie środka trwałego do użytkowania.

Kredyt w rachunku bieżącym
Kredyt w bieżącym rachunku bankowym ewidencjonowany jest na koncie 131 "Rachunek bieżący" i polega na przyznaniu przez bank określonego limitu, do wysokości którego jednostka może przekroczyć stan konta (podjąć więcej środków pieniężnych niż posiada). Czas wykorzystania kredytu jest określony w umowie (np. jeden rok). Jednostka sama decyduje, kiedy i w jakiej wysokości będzie wykorzystywać kredyt. Musi jednocześnie pamiętać, aby nie przekroczyć określonej kwoty i dokonać całkowitej spłaty kredytu przed upływem okresu kredytowania ustalonego przez bank. Jednostka nie spłaca w tym przypadku rat kredytu. Każdy wpływ środków pieniężnych powoduje zmniejszenie kredytu, który ponownie może być wykorzystany. Odsetki od kredytu w rachunku bieżącym są liczone tylko od kredytu wykorzystanego (a nie przyznanego), tym samym każdy wpływ na rachunek zmniejsza kwotę kredytu, zmniejszając jednocześnie kwotę odsetek, które trzeba zapłacić. Oprócz tego banki pobierają różnego rodzaju prowizje. Może to być np. prowizja przygotowawcza, która stanowi zapłatę za czynności związane z przygotowaniem umowy. Istnieje jeszcze prowizja za gotowość do uruchomienia i stanowi procent od niewykorzystanej części kredytu. Jest więc zapłatą za gotowość uruchomienia środków.

Ewidencja kredytu w rachunku bieżącym (linia kredytowa na 6 miesięcy)

Operacje:
1. Wb - pobranie jednorazowej prowizji przygotowawczej od udzielonego kredytu - przeniesienie do rozliczenia w czasie.
2. Pk - zarachowanie w koszty miesiąca części prowizji (jeśli kredyt uruchomiony jest na 6 miesięcy, to w ciężar kosztów każdego miesiąca zostanie odpisane 1/6 prowizji).
3. Wb - zapłacono fakturę otrzymaną od dostawcy.
4. Wb - otrzymano zapłatę za fakturę wystawioną dla odbiorcy.
5. Wb - naliczenie odsetek od wykorzystanego kredytu.
6. Wb - naliczone przez bank odsetki za postawienie środków do dyspozycji.

Kredyty w bilansie
 

PASYWA
B II 2a III 2a	Zobowiązania i rezerwy na zobowiązania Zobowiązania długoterminowe Kredyty i pożyczki Zobowiązania krótkoterminowe Kredyty i pożyczki

Korzystając z kredytu w rachunku bieżącym konto "Rachunek bieżący" może na koniec okresu wykazywać saldo końcowe kredytowe, które w bilansie zamknięcia należy przedstawić w pozycji B III pasywów: Zobowiązania krótkoterminowe (2a - kredyty i pożyczki).

Kredyty zaciągnięte w rachunku kredytowym należy również wykazywać w bilansie po stronie pasywów w pozycjach:
B II Zobowiązania długoterminowe (2a) i B III Zobowiązania krótkoterminowe (2a).
Kredyt długoterminowy zaciągnięty na okres dłuższy niż jeden rok należy przekwalifikować na kredyt krótkoterminowy w momencie sporządzania bilansu zamknięcia, jeżeli termin spłaty (ostatniej raty) jest krótszy niż 12 miesięcy.

Kredyty w walutach obcych
Z art. 9 ustawy o rachunkowości wynika, że jednostki gospodarcze mają obowiązek przeliczania transakcji zawieranych w walutach obcych na walutę polską. W związku z tym przy dokonywaniu spłat zaciągniętych kredytów dewizowych mogą powstawać różnice kursowe. Ma to miejsce wówczas, gdy występują różne kursy walut między dniem zaciągnięcia kredytu a dniem jego spłaty. Różnice kursowe, w zależności od tego, czy zmniejszają czy zwiększają wydatek, będą stanowiły przychód lub koszt. Wyróżnia się:
- różnice dodatnie, które występują, gdy kurs waluty z dnia spłaty kredytu jest mniejszy od kursu z dnia jego zaciągnięcia (przychód finansowy),
- różnice ujemne, które występują, gdy kurs waluty z dnia spłaty kredytu jest większy od kursu z dnia jego uzyskania (koszt finansowy).
Jeżeli kredyt w walutach obcych zaciągnięto na budowę środków trwałych, to różnice kursowe występujące w okresie realizacji inwestycji nie są ani kosztami ani przychodami - korygują one wartość początkową środka trwałego. W tym przypadku mogą to być różnice naliczone, lecz nie zrealizowane. Natomiast różnice kursowe powstałe przy spłacie kredytów inwestycyjnych spłacanych po zakończeniu budowy będą stanowiły koszt finansowy, jeżeli przyczynią się do powstania dodatkowego wydatku. W przeciwnym razie, jeżeli w efekcie spadku wartości waluty zmniejszy się wysokość raty do zapłacenia, powstała różnica będzie stanowiła dla przedsiębiorcy przychód finansowy.

Wyłączenia z kosztów podatkowych

Do kosztów, które z punktu widzenia przepisów podatkowych, nie są kosztami uzyskania przychodów, zalicza się m.in.:
- Spłatę kredytów (raty),
- Naliczone, lecz nie zapłacone odsetki od kredytów,
- Umorzone odsetki i prowizje od kredytów,
- Naliczone, lecz nie zrealizowane ujemne różnice kursowe dotyczące zaciągniętych kredytów.
Tylko różnice kursowe zrealizowane są w świetle ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych kosztem uzyskania przychodów (ich uznanie za koszty uzyskania przychodów może nastąpić dopiero z dniem zapłaty). Wyjątek stanowią różnice kursowe od inwestycyjnych kredytów dewizowych, które nie muszą być zrealizowane (mogą być naliczone), ale i tak korygują wartość początkową środka trwałego.
Zrealizowane różnice kursowe występują w ciągu roku obrotowego, niezrealizowane - na dzień bilansowy.

Literatura:
Grażyna Voss "Jak ewidencjonować otrzymane kredyty w rachunku kredytowym i rachunku bieżącym" Monitor księgowego nr 2/2003
Grażyna Gruszka "Ewidencja różnic kursowych" Gazeta Prawna nr 184/2003
Joanna Nowicka "Kredyty i pożyczki" Gazeta Prawna nr 209/2003
Ustawa z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (Dz. U. z 2000 r. Nr 54, poz. 645 z późniejszymi zmianami).

Opracowanie: mgr Renata Siewniak

Wyświetleń: 11343