PRZEWODNIK PO ZABYTKACH KRAKOWA - DROGA KRÓLEWSKA (frag.)

Znajdujemy się przed gmachem Akademii Sztuk Pięknych - na placu Matejki, który w przeszłości stanowił część rynku Kleparza. Budynek Akademii powstał pod koniec XIX wieku. Teren pod budowę uczelni ofiarował Jan Matejko. Nad wejściem znajduje się jego popiersie.

Z lewej strony widoczny jest kościół św. Floriana, ufundowany pod koniec XII wieku. Jego pierwotna postać nie dochowała się. Obecna budowla pochodzi z II poł. XVII wieku i z poł. XVIII w. Legenda głosi, że gdy relikwie św.Floriana sprowadzono do Krakowa, konie zatrzymały się w tym właśnie miejscu, wobec czego postanowiono zbudować tu świątynię. Od wezwania kościoła nazywano przez pewien czas Kleparz - Florianką.

Pośrodku placu stoi Pomnik Grunwaldzki, ufundowany w pięćsetną rocznicę bitwy pod Grunwaldem, przez Ignacego Paderewskiego. Został zburzony przez hitlerowców w 1939 roku, a odbudowany w 1976 według projektu Mariana Koniecznego.

Przed nami mury obronne - zasadnicza ich część powstała za panowania Wacława II (1290 - 1306) oraz za ostatnich Piastów, a potem były rozbudowywane.
W XVw. dobudowano Barbakan, zwany w Krakowie Rondlem. Stanowił wzmocnienie murów obronnych i miał chronić budynek arsenału miejskiego (widoczny na prawo od Bramy Floriańskiej). Potężny bastion ma średnicę 25m, a grubość murów wynosi 3 -3,5 metra. Budowlę wieńczy 7 wieżyczek. W Barbakanie rozpoczyna się tzw. Droga Królewska, wiodąca przez ul. Floriańską, Rynek Główny, ul. Grodzką, ul. Kanoniczą na Wawel.

Z siedmiu bram istniejących w przeszłości, do dziś zachowała się tylko Brama Floriańska, będąca jedną z najstarszych - powstała w 1307 r. Na niej piastowski orzeł projektu Jana Matejki. Wewnątrz obraz Matki Boskiej Piaskowej.

Ulica Floriańska jest główną ulicą starego Krakowa. Sprawia wrażenie jakby zamkniętej - z jednej strony Bramą Floriańską, a z drugiej wieżami kościoła Mariackiego.

Pod numerem 45 znajduje się kawiarnia Jama Michalika, gdzie na początku naszego stulecia mieściła się Cukiernia Lwowska, prowadzona przez Jana Apolinarego Michalika. W niej, w latach 1905 - 1912, działał kabaret literacki Zielony Balonik. Wnętrze wprowadza w klimat Młodej Polski.

Pod numerem 41 Dom Jana Matejki. Tu artysta spędził całe życie, tu rodziły się projekty jego obrazów. Obecnie znajduje się w tym budynku
muzeum poświęcone twórcy, m.in. "Hołdu pruskiego", "Bitwy pod Grunwaldem", "Rejtana", "Kazania Skargi".

Pod numerem 14 "Hotel pod Różą" - najstarszy z krakowskich hoteli. Na renesansowym portalu umieszczona jest sentencja :"Niech stoi ten dom, dopóki mrówka nie wypije wody mórz, a żółw nie obejdzie całego świata".

Wchodzimy w Rynek Główny - jeden z największych placów średniowiecznej Europy (powierzchnia 4 ha), pomyślany jako kwadrat. Posiada jednak pewne zniekształcenia. Z każdego boku wychodzą po trzy ulice, a w narożnikach po dwie (z wyj. ul. Grodzkiej). W przeszłości znajdowało się tu szereg budowli, głównie o charakterze handlowym. Obecny wygląd Rynku ustalił się w II poł. XIX wieku. Nieodłącznym elementem Rynku są krakowskie kwiaciarki - podobnie jak gołębie.

Po lewej stronie kościół Mariacki - pochodzi z poł. XIV stulecia, zabytek sztuki gotyckiej. Powstał z fundacji mieszczan krakowskich, a prezbiterium z fundacji rodu Wierzynków. W XVIIIw. wnętrze uzyskało wystrój barokowy. Świątynię wypełniają nagrobki wielu krakowskich rodzin mieszczańskich. Charakterystycznym elementem kościoła są dwie wieże nierównej długości (legenda o dwóch braciach, którzy nieuczciwie między sobą rywalizowali i gdy jeden budował szybciej, drugi go zabił; wkrótce jednak, dręczony wyrzutami sumienia, zabił się tym samym nożem). Z wyższej wieży co godzina odgrywany jest hejnał na cztery strony świata (legenda głosi, że gdy do miasta zbliżali się Tatarzy, strażak zatrąbił, by ostrzec przed niebezpieczeństwem; ugodzony strzałą tatarską przerwał hejnał i dlatego właśnie dziś grany hejnał w pewnym momencie się urywa). Niższa jest wieżą kościelną - na niej zawieszono 5 dzwonów, wśród których znajduje się "Półzygmunt" pochodzący z XV wieku. We wnętrzu kościoła należy zwrócić uwagę na dwie kaplice, które zauważamy wchodząc przez barokową kruchtę. Na prawo Kaplica Matki Boskiej Częstochowskiej, z kopią jasnogórskiego obrazu. W tej kaplicy, 20 XI 1900 r., brał ślub poeta młodopolski - Lucjan Rydel z chłopką z Bronowic - Jadwigą Mikołajczykówną, których wesele przeszło do historii literatury dzięki dramatowi St. Wyspiańskiego. Po lewej stronie - kaplica św. Antoniego, zwana też kaplicą złoczyńców, gdyż skazani spędzali tu ostatnie chwile. Nawa główna ma 28 m wysokości, polichromię wykonał Jan Matejko, umieszczając godła krakowskich cechów rzemieślniczych. W prezbiterium - ołtarz - dzieło Wita Stwosza z lat 1477 - 1489, największe tego typu w średniowiecznej Europie. Jest to pentaptyk o szer.11 i wys. 13m. Jedna para skrzydeł jest ruchoma i otwierana codziennie o godz. 12. Arcydzieło wykonane jest z drewna lipowego.

Do kościoła przylega pl. Mariacki. W kamienicy pod numerem 9 mieszkał w latach 1900 - 1901 St. Wyspiański i pisał "Wesele". W głębi kościół św.Barbary z przełomu XIV i XVw.

Naprzeciwko kościoła Mariackiego usytuowany jest pomnik Adama Mickiewicza. Został wzniesiony w 1898r. w setną rocznicę urodzin wieszcza, według projektu Teodora Rygiera. W 1940 r. został zburzony przez hitlerowców. Odbudowano go w setną rocznicę śmierci poety. Na cokole, wokół postaci autora "Dziadów", widoczne są cztery symbole: Ojczyzna z orłem), Nauka (z książką), Poezja (z harfą ) i Męstwo (z mieczem).

Pośrodku Rynku stoją Sukiennice. Początkowo były to luźne kramy, które w XIV w. zadaszono, tworząc halę targową. Przebudowane pod koniec XIV w., uległy pożarowi w poł. XVIw. i w 1555 r. zostały odbudowane przez Jana Marię Padovano oraz Santi Gucciego i zwieńczone renesansową attyką. Obecny wygląd uzyskały w II poł. XIXw.

Przez wnętrze Sukiennic przebiega uliczka mająca 110 m długości, a po jej bokach znajdują się kramy zaprojektowane przez Jana Matejkę. Nad nimi wymalowano herby miast polskich oraz godła cechów rzemieślniczych. Na piętrze znajduje się oddział Muzeum Narodowego, mieszczący galerię malarstwa polskiego XIX wieku, gdzie można obejrzeć m.in.obrazy Jana Matejki, Piotra Michałowskiego, Józefa Chełmońskiego.

Przechodzimy przez Sukiennice i zatrzymujemy się przy Wieży Ratuszowej - XIV-XVw. Jest to jedyna pozostałość po ratuszu zburzonym w XIXw. W wieży znajduje się oddział Muzeum Historycznego miasta Krakowa, a w podziemiach Teatr Satyry "Maszkaron" oraz kawiarnia. Obok wieży płyta, na miejscu, gdzie w 1794 r. składał przysięgę Tadeusz Kościuszko.

Najstarsza budowla Rynku to romański kościołek św. Wojciecha z początku XI w. Według tradycji, św. Wojciech miał w tym miejscu wygłaszać kazania. W XVII i XVIII w. kościół został przebudowany.

W pobliżu kościoła znajduje się tablica upamiętniająca hołd pruski 10 IV 1525r.

Warto też zwrócić uwagę na kamienicę pod numerem 16, która w XIV w. należała do rodu Wierzynków. Tu w 1364 r. odbyła się słynna uczta, na której gośćmi, obok króla Kazimierza Wielkiego, byli m.in. cesarz Karol IV, Ludwik Andegaweński - król Węgier i władca Cypru - Piotr.

Patrząc w stronę ul. Grodzkiej widzimy wieże romańskiego kościoła św.Andrzeja na dawnej osadzie Okół. Tą też ulicą będziemy zmierzać w kierunku Wawelu, podziwiając po drodze kościół św. św. Piotra i Pawła - najstarszą budowlę barokową w Polsce.


W powyższej pracy wykorzystałam przewodnik Andrzeja Labochy pt. "Spacerem po Krakowie".

Opracowanie: Anna Kasprzyk

Wyświetleń: 1347