Katalog

Halina Podlas
Ekologia, Artykuły

Opis własnych działań w zakresie edukacji ekologiczno-środowiskowej

- n +

Opis własnych działań w zakresie edukacji ekologiczno - środowiskowej.

Problemem usuwania szkód górniczych już od lat zajmują się instytucje związane z planowaniem przestrzennym i ochroną przyrody w moim rejonie. Moja rola w tym zakresie jest niewielka. Dotyczy jedynie edukacji ekologicznej. Na lekcjach biologii uświadamiam młodzieży, że zmiany jakości środowiska, jego przekształcenia i dewastacja na terenach Polski są związane z rozwojem przemysłu.

Jako lokalny przykład ujemnego wpływu człowieka na przyrodę jest działalność górnictwa rud żelaza w rejonie częstochowskim.

W czasie wycieczek w okolice Częstochowy, pokazuję młodzieży pozostałości po przemyśle górniczym, oraz degradację środowiska przyrodniczego. Być może, ktoś z młodych ludzi, którym uświadamiam te problemy pomoże je rozwiązać w przyszłości.

SCENARIUSZ WYCIECZKI NA HAŁDĘ NP. (DO SABINOWA)
(dla członków koła ekologicznego)
TEMAT: "Wpływ przemysłu górniczego na środowisko".
Cele: (w formie operacyjnej)
Wiadomości- uczeń potrafi:
- przedstawić ogólną charakterystykę Częstochowskiego Obszaru Rudonośnego
- określić źródła degradacji środowiska
- wskazać zmiany w środowisku przyrodniczym spowodowane działalnością wydobywczą (hałdy, pozostałości po kopalniach)
- posługiwać się terminologią ekologiczną: nieużytki przemysłowe, rekultywacja
Umiejętności- uczeń potrafi:
- planować proste doświadczenia i interpretować ich wyniki
- obserwować i logicznie wnioskować
Postaw i zachowań proekologicznych- uczeń potrafi:
- komunikować się w grupie w celu sprawnego wykonywania zadań
- dostrzegać wartość naukowego poznania podstaw funkcjonowania przyrody jako całości
- wykorzystać zdobytą wiedzę w działaniach mających na celu ochronę przyrody

Metoda: badawcza, działań praktycznych, laboratoryjno- grupowa
Formy pracy: grupowa
Środki dydaktyczne: aparat fotograficzny, lupy, atlasy, patyk, sznurek(dł. 1m), taśma miernicza, pęseta, słoik, torebki plastikowe lub pojemniki po jogurtach, zeszyt, ołówek.
Czas wycieczki: 2-3 godz. (nie licząc dojazdu do miejsca obserwacji i drogi powrotnej)
Literatura: A. Adamski "Górnictwo rud żelaza w rejonie częstochowskim"
J. Gresza, S. Morawski "Rekultywacja nieużytków poprzemysłowych"
Atlasy służące do rozpoznawania roślin i zwierząt

Literatura metodyczna dla nauczyciela:
W. Karpowicz "Metodyka nauczania biologii"
Przygotowanie wycieczki
Wycieczkę organizujemy w ramach zajęć pozalekcyjnych w odpowiednim momencie realizacji planu koła ekologicznego. Dzielę uczniów na zespoły. Polecam każdemu z zespołów przygotowanie krótkich (3-5 min) informacji: I zespół - "Ogólna charakterystyka Częstochowskiego Obszaru Rudonośnego" II zespól - "Hałdy po górnictwie rud żelaza"

Wskazuję wybranym uczniom literaturę, określam precyzyjnie tematy, a po ich opracowaniu kontroluję wykonanie zadania.

Członkowie koła pod kierunkiem nauczyciela gromadzą sprzęt niezbędny w czasie zajęć terenowych. Na zajęciach poprzedzających wycieczkę omawiamy jej tematykę oraz wymagania dotyczące organizacji pracy, dyscypliny i bezpieczeństwa. Ustalamy termin zbiórki oraz przybliżoną godzinę powrotu.

Przebieg zajęć terenowych
Po przybyciu na miejsce, zatrzymujemy się w pobliżu hałdy, przypominamy temat zajęć, określamy warunki pracy i czas na przeprowadzenie badań grupowych. Następnie uczniowie referują przygotowane na podstawie literatury zagadnienia ogólne. Po omówieniu tych zagadnień, zespoły otrzymują instrukcje i przystępują do samodzielnej pracy.

Instrukcja I grupy:
1. Zaobserwuj zmiany w środowisku spowodowane działalnością wydobywczą rud żelaza w tym rejonie.
2. Wykonaj następujące zadanie:
a) wytycz teren do badań w odległości około od 500 do 1000 m od hałdy
b) narysuj koło o promieniu 1 m, a następnie:
- obejrzyj dokładnie swój teren
- opisz jego położenie
- policz kretowiska (jeżeli są)
- wymień wszystko, co znajduje się wewnątrz twojego koła, wymień znane Ci rośliny, zwierzęta (skorzystaj z atlasów), inne przedmioty np. kamienie
- spróbuj ocenić liczbę gatunków roślin i zwierząt, które się tam znajdują, nazwij te, które potrafisz zidentyfikować
- wszystkie wyniki obserwacji notuj w zeszycie
- wykop nieduży dołek i weź próbkę gleby, zbadaj jej strukturę, oceń czy jest to gleba lekka, ciężka, czy może darniowa; oceń kolor, powąchaj; zapisz wyniki; próbkę włóż do pojemnika lub torebki i zabierz do pracowni, aby tam wykonać pozostałe doświadczenia

Instrukcje II grupy:
1. Zaobserwuj położenie, wielkość i masę zgromadzonych materiałów, które zalegają na hałdzie
2. Wykonaj następujące zadanie:
a) wytycz teren do badań na hałdzie
b) narysuj koło o promieniu 1 m, a następnie:
- obejrzyj dokładnie swój teren
- opisz jego położenie
- policz kretowiska (jeżeli są)
- wymień wszystko, co znajduje się wewnątrz twojego koła, wymień znane Ci rośliny i zwierzęta (skorzystaj z atlasów), inne przedmioty, jak np. kamienie
- spróbuj ocenić liczbę gatunków roślin i zwierzą, które się tam znajdują, nazwij te, które potrafisz zidentyfikować
- wszystkie wyniki obserwacji notuj w zeszycie
- wykop nieduży dołek i weź próbkę gleby, zbadaj jej strukturę; oceń, czy jest to gleba lekka, ciężka, czy może darniowa,; oceń kolor, powąchaj; zapisz wyniki; próbkę ziemi włóż do torebki i zabierz do pracowni, aby tam wykonać pozostałe badania

Podsumowanie wycieczki

Po dokonaniu przez uczniów samodzielnych obserwacji, szkiców, zapisów, dokumentacji fotograficznej i pobraniu próbek gleby krótko omawiamy przebieg zajęć oraz ich wyniki. Na najbliższych zajęciach koła ekologicznego prowadzimy dalsze badania w pracowni, a ich wyniki oraz zdjęcia jako sprawozdanie z wycieczki przedstawiamy na gazetce ściennej w pracowni, oraz w gablocie na korytarzu.

Zajęcia w pracowni
Uczniowie na podstawie zgromadzonego materiału prowadzą dalsze badania w pracowni. Zajęcia odbywają się metodą laboratoryjno- ćwiczeniową. Jest to metoda, która pozwala bowiem łączyć obserwację z badaniem i informacją słowną.
Uczniowie pracują w grupach równym frontem. Mają przygotowane pomoce do badań i instrukcje.

Instrukcja:
1. Próbki gleby (I z hałdy, II z terenu przylegającego do hałdy) rozprowadź na białej kartce papieru pęsetą lub łyżeczką, rozdziel je na najdrobniejsze grudki.
Czy wszystkie cząstki są tej samej wielkości? Porównaj wyniki.
2. Obejrzyj dokładnie próbki pod szkłem powiększającym lub binokularem; narysuj organizmy, które uda ci się dostrzec
3. Zbadaj pH gleby I i II próbki
4. Oceń zawartość składników organicznych w glebie; każdą próbkę gleby (w takiej samej ilości) włóż do oddzielnego słoika i zalej taką samą ilością wody. Starannie zamknij słoiki zakrętkami i przez około 1 min energicznie wstrząsaj. Odstaw na jeden dzień. Porównaj ilość zawiesiny w każdym słoiku (większość organicznych składników gleby- próchnica- unosi się na powierzchni, podczas gdy cząstki mineralne opadają na dno).
Po wykonaniu badań wyniki analizujemy i zapisujemy najpierw na tablicy, a następnie w zeszycie według podanego wzoru:
Opis terenu  Nr próbki I  Nr próbki II
Lokalizacja    
Nasłonecznienie    
Rodzaj gleby    
Właściwości gleby    
- pH    
- kolor    
- zapach    
Rośliny    
Zwierzęta    
Wnioski:
1. Prawdziwa gleba żyje (próbka II), czego nie można powiedzieć o glebie zdegradowanej (próbka I).
2. Pod wpływem działalności wydobywczej nastąpiła zmiana odczynu, właściwości i składu chemicznego gleby.
3. Przemysł wydobywczy spowodował zmiany w środowisku przyrodniczym (porównanie roślin i zwierząt na wytyczonym terenie), oraz doprowadził do odkształcenia powierzchni terenu- hałdy.
4. Tak zdegradowanym gruntom można przywrócić odpowiednią jakość, wykonując właściwe zabiegi techniczne, agrotechniczne i biologiczne, zwane rekultywacją.

Na następne zajęcia polecam uczniom przygotowanie wiadomości z zakresu rekultywacji.
Podaję uczniom literaturę:
J. Gresza "Rekultywacja nieużytków poprzemysłowych".

Dokonuję również podziału na zespoły i przydzielam zagadnienia:
Zespół I- "Rekultywacja"- wyjaśnij znaczenie tego określenia
Zespól II- Co rozumiemy przez określenie "Nieużytki poprzemysłowe"?

Opracowanie: Halina Podlas

Wyświetleń: 1175


Uwaga! Wszystkie materiały opublikowane na stronach Profesor.pl są chronione prawem autorskim, publikowanie bez pisemnej zgody firmy Edgard zabronione.