Projekt jako metoda nauczania - referat

Zgodnie z Rozporządzeniem MEN z dn. 15.02.1999 r. w sprawie podstawy programowej kształcenia ogólnego (dz. U. Nr 14 z dnia 23 lutego 1999 r. poz. 129), integracji wiedzy nauczanej w szkole na różnych etapach kształcenia służy wprowadzenie m.in. ścieżek edukacyjnych, pod którym to pojęciem należy rozumieć zestaw treści i umiejętności o istotnym znaczeniu wychowawczym, których realizacja może odbywać się w ramach nauczania różnych przedmiotów (bloków przedmiotowych) lub w postaci odrębnych zajęć.

Ścieżki edukacyjne uzupełniają dziedziny wiedzy o nową tematykę, aktualną w czasach współczesnych, a nie znajdującą dotychczas w pełni należnego sobie miejsca w przedmiotach tradycyjnych.

Treści pięciu ścieżek edukacyjnych w kształceniu blokowym uwzględniają trzy najistotniejsze współcześnie potrzeby z zakresu kształcenia i wychowania, które zmieniają nieco dotychczasową funkcje polskiej szkoły w kierunkach, które w życiu społeczeństwa mogą odegrać w przyszłości kluczową rolę:

edukacja prozdrowotna i edukacja ekologiczna maja na celu obudzenie odpowiedzialności dziecka za siebie i środowisko, w którym żyje,

edukacja czytelnicza i medialna powinny przygotować młodego człowieka do samodzielnego zdobywania informacji, jak też do świadomego ich wyboru,

wychowanie do życia w społeczeństwie, realizowane w trzech niezależnych obszarach tematycznych, zwanych modułami:
- wychowanie do życia w rodzinie,
- edukacja regionalna- dziedzictwo kulturowe w regionie,
- wychowanie patriotyczne i obywatelskie, ma na celu wprowadzenie dziecka w rozszerzające się stopniowo kręgi życia społecznego: rodzinę, region wraz z jego dziedzictwem kulturowym i ojczyznę , celem odnalezienia w nich właściwego sobie miejsca.

Całkowita dowolność form realizacji ścieżek edukacyjnych pozwala szkole uczynić z nich pole doświadczalne dla najnowszych osiągnięć współczesnej metodyki nauczania na tym etapie edukacyjnym. Forma ścieżki edukacyjnej daje dyrektorowi możliwość wybrania do prezentacji jej treści najlepiej przygotowanego nauczyciela bądź nauczycieli.

W naszym gimnazjum obok przedmiotów (bloków przedmiotowych) realizujemy następujące ścieżki edukacyjne:

edukacja ekologiczna,

edukacja czytelnicza i medialna,

edukacja prozdrowotna,

edukacja ekologiczna,

edukacja regionalna -dziedzictwo kulturowe w regionie,

edukacja europejska,

kultura polska na tle cywilizacji śródziemnomorskiej,

obrona cywilna.

Dyrektor szkoły odpowiedzialny jest za uwzględnienie problematyki ścieżek w szkolnym zestawie programów nauczania. Za realizację ścieżek edukacyjnych w gimnazjum odpowiedzialni są nauczyciele wszystkich przedmiotów, którzy do własnego programu włączają odpowiednio treści danej ścieżki. Częściowej realizacji tych treści można dokonać w czasie odrębnych, modułowych, kilkugodzinnych zajęć, na które dyrektor może przeznaczyć dodatkowe godziny.

Zadaniem kształcenia w ramach ścieżek edukacyjnych jest dokonanie zmian w trzech rodzajach aktywności ucznia: emocjonalnej (postawy), poznawczej (wiedza) i praktycznej(umiejętności).

Idea ścieżek międzyprzedmiotowych współgra ze współczesnym modelem edukacji europejskiej, który zakłada Raport dla UNESCO opracowany przez Międzynarodową Komisję do Spraw Edukacji w XXI wieku:

koncepcje edukacji przez całe życie,

fundamentalność czterech filarów edukacji,

nowe wymagania i oczekiwania wobec nauczyciela w XXI w.,

zmodyfikowany typ relacji uczeń - nauczyciel.

Podstawą edukacji przez całe życie są cztery fundamentalne zasady dydaktyczne, tzw. filary edukacji:

uczyć się, aby wiedzieć,

uczyć się, aby działać,

uczyć się, aby żyć wspólnie,

uczyć się, aby być.

Według "Słowniczka nowych terminów w praktyce szkolnej" pojęcie integracja międzyprzedmiotowa może być rozumiane jako:

scalanie wewnętrznych treści jednego przedmiotu, np. w zakresie ich logicznego układu (strukturalizacja treści nauczania),

scalanie treści różnych przedmiotów monodyscyplinarnych drogą ich korelacji,

scalanie treści w ramach poszczególnych przedmiotów poprzez wprowadzanie przedmiotów o charakterze integrującym np. biochemiczne postawy życia ,

łączenie ze sobą przedmiotów nauczania w kompleksy (bloki) o spójnym powiązaniu treściowym, np. przyroda.

Jak wynika z powyższej definicji integracja międzyprzedmiotowa ma na celu budowanie w procesie nauczania holistycznego obrazu świata i integrowanie wiedzy z wielu dziedzin.

W pracy praktyczna realizacja koncepcji nauczania integralnego nie jest łatwa, wymaga od nauczyciela wyobraźni, wychodzenia poza przyswojone schematy, elastyczności. Wymaga także dodatkowego czasu, który poświęcić należy na odpowiednie przygotowanie i zaplanowanie jednostek tematycznych.

Korelacja treści kształcenia jako pojęcia znana jest od dawna, jednak sporadycznie była wykorzystywana w praktyce edukacyjnej . Ta forma dydaktyczna wymaga współdziałania zespołu nauczycieli różnych przedmiotów, a jak wiadomo nauczyciel jest indywidualistą i dopiero reforma programowa wprowadzając ścieżki edukacyjne "wymusza" współdziałanie grona pedagogicznego w zakresie wspólnej konstrukcji programów nauczania i podjęcia wspólnej odpowiedzialności za jego efekty.

Ścieżki edukacyjne spełniające postulat integracji międzyprzedmiotowej mogą być realizowane w postaci jednego z trzech modeli:

1. Model linearny - monodyscyplinarny (jednoprzedmiotowy). Przybiera formę skoordynowanej przyczynowo - skutkowej sekwencji lekcji holistycznych zogniskowanych wokół wybranej tematyki. Opracowany i realizowany jest najczęściej przez jednego nauczyciela w formie dodatkowych zajęć.

2. Model rozbieżny - multidyscyplinarny (wieloprzedmiotowy) - realizowany na kilku przedmiotach, przy zachowaniu ich autonomii, ale bez synchronizacji czasowej, tzn. na lekcjach , których temat pokrywa się z treścią danej ścieżki. W tym modelu niezbędna jest współpraca nauczycieli w zespole międzyprzedmiotowym. Określenie związków przyczynowo- skutkowych i synteza wszystkich wiadomości odbywa się na ostatniej lekcji (np. na lekcji wychowawczej).

3. Model przepływowy - interdyscyplinarny (wieloprzedmiotowy) - realizowany przez wielu nauczycieli w uporządkowany sposób, w postaci ścieżki międzyprzedmiotowej zsynchronizowanej w czasie. Wymaga ciągłego monitoringu w trakcie realizacji . Realizowany przez nauczycieli wszystkich przedmiotów, staje się częścią programu wychowawczego szkoły.

U mnie w szkole realizowany jest model linearny jak również rozbieżny. Nauczyciele wykonują bardzo dobrze swoje zadania.

Wspólnie z Radą Pedagogiczną wybraliśmy model linearny, ponieważ ma wiele zalet a mianowicie:

jest przejrzysty dla ucznia,

integruje wiedze z wielu dziedzin,

rozpatrywany problem jest realizowany jako zamknięta całość,

można zaplanować logiczną kolejność realizacji,

możliwość dostosowania czasu do zainteresowań uczniów,

spójny w czasie,

dowolność w wyborze tematu,

dobry kontakt nauczyciel - uczeń,

uczeń ma świadomość uczestnictwa w realizacji tematyki ścieżki,

dodatkowa godzina płatna dla nauczyciela.

Ale model linearny ma także wady:

dodatkowa godzina lekcyjna dla ucznia,

przestrzegany przez ucznia jako odrębny przedmiot,

ścieżka prowadzona przez jednego nauczyciela może być trudna w przygotowaniu i realizacji , ze względu na konieczność posiadania szerokiej wiedzy i kompetencji z różnych dziedzin,

subiektywny dobór treści,

niebezpieczeństwo przeniesienia treści na jedna dziedzinę, która staje się wówczas dominująca,

czasochłonne przygotowanie lekcji holistycznych.

Realizując ścieżki w postaci modelu rozbieżnego wyszukaliśmy kilka jego zalet:

realizowany na kilku przedmiotach z zachowaniem ich autonomii,

wymaga współpracy nauczycieli w zespole miedzyprzedmiotowym przy opracowaniu programu ścieżki,

nie wymaga synchronizacji czasowej,

łatwy, wygodny do realizacji dla nauczycieli,

łatwość dostosowania do rozkładów zajęć poszczególnych przedmiotów.

Wady modelu rozbieżnego to:

realizowany w różnym czasie przez różnych nauczycieli,

uczeń nie dostrzega wyraźnego związku między treściami ścieżki realizowanymi na poszczególnych przedmiotach,

umyka cel wychowawczy,

kłopoty wynikające z braku umiejętności współpracy nauczycieli w zespole międzyprzedmiotowym.

Wybór tematyki ścieżki oraz dobór odpowiedniego modelu i metod pracy uzależniony jest od konkretnej sytuacji dydaktyczno - wychowawczej w danej szkole.

Konstruując ścieżkę, warto się najpierw zastanowić nad odpowiednim doborem metod i narzędzi dydaktycznych, które nie tylko ułatwią nam pracę, ale i pozwolą zaoszczędzić czas.

Nad tworzeniem programu ścieżki edukacyjnej najlepiej jest pracować metodami aktywizującymi w zespole międzyprzedmiotowym.

W każdej szkole powinno być przeprowadzone wewnątrzszkolne doskonalenie nauczycieli na temat: "Realizacja ścieżki w mojej szkole". Podczas szkolenia wybieramy szkolnego koordynatora ścieżek edukacyjnych, który jest odpowiedzialny za przygotowanie i realizację wszystkich ścieżek.

Szkolny koordynator ścieżek powinien:

umieć kierować zespołem nauczycieli,

znać warsztatowe metody prowadzenia zajęć,

umieć prowadzić negocjacje i rozwiązywać potencjalne konflikty w zespole międzyprzedmiotowym, znać metody ewaluacji,

posiadać cechy lidera,

pełnić role mediatora pomiędzy dyrektorem a koordynatorami poszczególnych ścieżek.

Do zadań szkolnego koordynatora ścieżek edukacyjnych powinno należeć:

koordynacja realizacji ścieżek edukacyjnych,

prowadzenie stałej ewaluacji procesu i wyniku,

organizowanie i prowadzenie doskonalenia nauczycieli z zakresu zagadnień związanych z edukacją interdyscyplinarną,

przedstawienie radzie pedagogicznej sprawozdania z realizacji ścieżek edukacyjnych w danym roku szkolnym,

archiwizowanie przebiegu realizacji poszczególnych ścieżek edukacyjnych,

kontrolowanie zapisów realizacji ścieżek w dziennikach lekcyjnych.

Do zadań koordynatorów poszczególnych ścieżek należy:

bezpośrednia współpraca z nauczycielami biorącymi udział w przygotowaniu i realizacji danej ścieżki,

koordynowanie przebiegu realizacji wszystkich treści oraz celów z zakresu wiedzy, umiejętności i postaw,

dokumentowanie tematów lekcji oraz terminów realizacji danej ścieżki edukacyjnej,

czuwanie nad zapisem ścieżki w dzienniku lekcyjnym zgodnie z instrukcją obowiązująca w szkole,

przedstawianie sprawozdania szkolnemu koordynatorowi ścieżek.

Etapy konstruowania ścieżki edukacyjnej:

Krok 1.
Zapoznanie się z Podstawą programową dotycząca realizacji ścieżek edukacyjnych (Biblioteczka Reformy nr 8 i 9)

Krok 2.
Dyskusja zespołu międzyprzedmiotowego nad tematyką ścieżki. Sprecyzowanie celów z zakresu wiedzy, umiejętności ,postaw. Ustala się ostateczną tematykę ścieżki.

Krok 3.
Zespół nauczycieli pod kierunkiem koordynatora ścieżki pracuje nad wersją modelu ścieżki edukacyjnej. Dyskutowany jest wychowawczy aspekt ścieżki i jego zgodność z programem wychowawczym szkoły. Wersja robocza przedstawiona jest do konsultacji radzie pedagogicznej , dyrekcji, rodzicom, samorządowi uczniowskiemu itd.

Krok 4.
Zespół opracowuje na podstawie zebranych materiałów , wyników oraz konsultacji, ostateczna wersję projektu ścieżki edukacyjnej wraz z harmonogramem realizacji i scenariuszami poszczególnych lekcji i kartami pracy oraz scenariuszem formy podsumowania ścieżki (np. konkurs, wystawa, konferencja itd.) Dokument podany jest do wiadomości społeczności szkolnej oraz rodzicom.

Krok 5.
Tworzy się harmonogram monitorowania realizacji programu ścieżki, bada się efekty wychowawcze, przyrost wiedzy i umiejętności kluczowych. Wyznacza się osobę odpowiedzialną za ewaluację.

Krok 6.
Zespół przygotowuje raport końcowy z realizacji ścieżki edukacyjnej i uzyskanych efektów.

Ewaluacja ścieżki edukacyjnej - Ankieta

Rodzaj ścieżki edukacyjnej ..............................................................................

Tematyka ścieżki ..............................................................................

Klasa ..............................................................................

Termin realizacji ..............................................................................

Model ścieżki ..............................................................................

Liczba nauczycieli biorących udział w realizacji ścieżki ..............................................................................

Korelacja z innymi przedmiotami ..............................................................................


1. Sformułuj "słowa kluczowa", wokół których koncentruje się tematyka ścieżki.
..............................................................................
..............................................................................
..............................................................................
..............................................................................
..............................................................................

2. Czy lekcje mają charakter holistyczny?

TAK
TRUDNO POWIEDZIEĆ
NIE

3. Ocena stopnia realizacji celów z zakresu ( w skali 1-5)

wiedzy

kształcenia umiejętności

kształtowania postaw

4. Oceń dobór i wykorzystanie metod aktywizujących (w skali 1-5)
..............................................................................

5. Oceń stopień zaangażowania uczniów w realizację ścieżki (w skali 1-5)
..............................................................................

6. Wymień działania towarzyszące, mające służyć ekspozycji różnych form aktywności uczniów:
..............................................................................
..............................................................................
..............................................................................
..............................................................................
..............................................................................

Inne uwagi:
..............................................................................
..............................................................................
..............................................................................
..............................................................................
..............................................................................

Opracowanie: Natalia Koper

Wyświetleń: 912