Nie dla agresji

"Dekalog wychowawcy o przeciwdziałaniu agresji wśród dzieci"

Z praktyki nauczyciela wychowawcy

Podczas wieloletniej pracy z dziećmi w wieku wczesnoszkolnym często spotykałam się z zagadnieniem agresji. Jest ona jednym z problemów wychowawczych jakim należy przeciwdziałać, aby likwidować je jak najwcześniej.

Na początku rozważań należy uświadomić sobie, czym jest agresja?

Zdefiniowanie tego pojęcia jest zadaniem dość złożonym. Obok pojęcia "agresja" używa się terminów "wrogość", "wojowniczość" lub "destruktywność". Terminy te służą do określania tendencji do zachowania czynnego lub werbalnego skierowanego przeciwko komuś lub czemuś. Nie ma także zgodności w poglądach na temat źródeł agresji, czy ma ona charakter wrodzony czy nabyty.

Uważa się, że zachowania agresywne są konsekwencją gniewu. Gniew natomiast jest konsekwencją frustracji. Do agresji dochodzi zatem w następującej kolejności:

frustracja gniew agresja.

Dziecko przejawiające skłonności do zachowań agresywnych to bez wątpienia "dziecko trudne" - to dziecko nieszczęśliwe, walczące z samym sobą, a w konsekwencji z całym światem, które nie potrafi samo odnaleźć w nim swego miejsca.

W wyniku doświadczeń w pracy z dzieckiem przejawiającym zaburzenia agresywne opracowałam "Dekalog wychowawcy" w zakresie zachowań i postępowania w terapeutycznym procesie wychowawczym i edukacyjnym w stosunku do dziecka z zaburzeniami emocjonalnymi typu zachowań agresywnych:

1. Otwartość na poznanie przyczyny problemu dziecka.
2. Dogłębne, szczegółowe poznanie jego sytuacji rodzinnej, relacji w rodzinie, sposobu komunikacji i pełnionej przez dziecko roli w strukturze rodziny.
3. Poznanie i otwartość na rozumienie życia emocjonalnego dziecka.
4. Poznanie jego sposobów reagowania (reakcje wyuczone) na sytuacje zaistniałe w relacjach: ja i grupa.
5. Otwartość na poznanie potrzeb dziecka płynących z komunikatów pozawerbalnych.
6. Poznanie całościowej osobowości dziecka - jego dysfunkcji i słabych stron, ale także mocnych stron osobowości w funkcjonowaniu dziecka, jego uzdolnień i zainteresowań.
7. Przyjęcie postawy akceptacji i zrozumienia dziecka w procesie wychowawczym i edukacyjnym.
8. Uznanie, że jest ono indywidualnością ważną w życiu grupy.
9. Dostosowanie oczekiwań do jego aktualnych możliwości edukacyjnych, adaptacyjnych i możliwości interakcyjnych w grupie.

W przyjętym procesie terapeutycznych oddziaływań należy:

1. Dawać dziecku przestrzeń do samodzielności i odpowiedzialności za rozwiązywanie własnych problemów i poszukiwanie miejsca w grupie.
2. Zaznajamiać dziecko z jasnymi zasadami bycia i funkcjonowania w grupie.
3. Rozwijać w dziecku umiejętność jasnego, asertywnego komunikowania własnych potrzeb.
4. Jasno określać własne oczekiwania - wypracowanie postawy wzajemnego rozumienia się. Ja rozumiem ciebie, ty znasz moje oczekiwania i zasady funkcjonowania w grupie - możemy więc się porozumieć.
5. Stać się autorytetem pokazującym jak można komunikować własne potrzeby bez przekraczania granic innych osób.
6. Reagować natychmiast po otrzymaniu sygnału, żeby zapobiec dysfunkcyjnej reakcji.
7. Nie reagować oceniająco i emocjonalnie, kiedy dziecko wykazuje reakcje wzburzenia emocjonalnego, ponieważ wtedy nie docierają do niego komunikaty.

W terapeutycznym procesie wychowawczym i edukacyjnym wspieram się stosowaniem metod opartych głównie na ruchu, gdyż ćwiczenia ruchowe umożliwiają rozładowanie napięcia wewnętrznego (ujednolicając działania polecam je także rodzicom).

1. Z zestawu ćwiczeń z zakresu Kinezjologii Edukacyjnej dr Paula E. Dennisona stosuję:
- ruchy naprzemienne koordynujące pracę obu półkul mózgowych i wzmacniające sieć połączeń układu nerwowego,
- pozycję Cook'a w dwóch wersjach: odblokowującą emocje dziecka i równoważącą stan emocji,
- stosowanie punktów uziemienia, przestrzeni, równowagi i pozytywnego myślenia oraz ćwiczenia z zakresu komunikacji.

2. W celu wyciszania emocji i przeciwdziałaniu agresji polecam także:
- ćwiczenia relaksacyjne,
- wizualizację,
- ćwiczenia jogi.
3. Ukierunkowanie energii i emocji oraz rozładowanie napięcia wewnętrznego poprzez udział dziecka w intensywnych zajęciach ruchowych, grach zespołowych i innych ćwiczeniach sportowych.
4. Polecanie rodzicom zaangażowania dziecka w:
- aerobik, jogging, biegi
- gry sportowe zespołowe.

W prowadzonym procesie wychowawczym przeciwdziałającym występowaniu zachowań agresywnych stosuję także jako wspomagające takie oto formy zajęć:
- burzę mózgów,
- psychodramy,
- zajęcia integracyjne,
- zajęcia warsztatowe "Poznaję siebie, swoje uczucia i potrzeby",
- zajęcia warsztatowe z zakresu asertywności.

Reasumując mogę stwierdzić, że stosowane przeze mnie metody i formy pracy z uczniami przejawiającymi skłonności do zachowań agresywnych dają wymierne rezultaty w postaci utrwalania prawidłowych zachowań i kształtowania pożądanych postaw. Warunkiem osiągnięcia celu jest konsekwencja w egzekwowaniu przyjętych zasad, stawianie możliwych do zrealizowania przez dziecko wymagań i prowadzenie zajęć terapeutycznych jako wzmocnienie oddziaływań wychowawczych. Jako wychowawca odczuwam potrzebę niesienia pomocy moim uczniom w różnych sytuacjach. Odniesione sukcesy w tej dziedzinie pozwalają uwierzyć w pełni w sens własnej pracy, dają zadowolenie z dobrze wykonywanych zadań i przynoszą satysfakcję z faktu, że udało się wyleczyć i uwolnić od tego, co czyni dziecko nieszczęśliwym.

Opracowanie: Alicja Winiarska - Szulc

Wyświetleń: 4018