Środowisko przyrodnicze źródłem inspiracji plastycznych dziecka.

Już od najmłodszych lat dzieci chętnie przebywały na świeżym powietrzu: w parku, nad morzem, w lesie itp. Lubią obserwować przyrodę, zwierzęta, są zaciekawione tym co je otacza. Dla dziecka środowisko przyrodnicze jest przede wszystkim czymś nowym, nieznanym, czymś co budzi silne wrażenia oraz nieposkromiona ciekawość i zmusza do stawiania pytań. Dzieci lubią dotknąć każdą nową roślinkę, powąchać ją, po czym zerwać jeśli jest to możliwe. Kontakty dzieci z przyrodą są wielkim źródłem inspiracji plastycznych. Konsekwencją przebywania dzieci w środowisku przyrodniczym są piękne rysunki tematycznie związane z tym co dziecko widziało, przeżyło.

W zależności od tego, gdzie dziecko mieszka, czy w mieście, czy na wsi jego obcowanie z przyrodą różni się. Tak więc, kontakty z przyrodą dzieci mieszkających w mieście są rzadkie, niepełne. Toteż prace plastyczne tych dzieci są inspirowane często ilustracjami, opowiadaniami związanymi z przyrodą a nie obserwacją naturalnego środowiska. Natomiast gdy dzieci miejskie znajdą się na wsi intensywnie cieszą się przyrodą, chłoną jej piękno, wówczas staje się ona bogatym źródłem inspiracji plastycznych. Natomiast dzieci wiejskie obcujące z przyrodą stale są z nią wszechstronnie związane, przez co natura nie oddziałuje na nie zbyt intensywnie, często nie dostrzegają piękna przyrody. Dzieciom tym należy wskazać piękne zakątki, zachwycić otaczającym je środowiskiem, wówczas w ich wytworach plastycznych będzie można odnaleźć piękną przyrodę, którą zostały zainspirowane.

Dzieci w młodszym wieku szkolnym bardzo żywo reagują na piękno przyrody, ciągle znajdują coś co im się bardzo podoba, co jest prześliczne, co starają się później narysować. Ta postawa dzieci wobec przyrody prowadzi do fascynacji, która zbliża je do natury i rodzi potrzebę obcowania z nią, tęsknotę za przyrodą. Jednak sama fascynacja ma charakter w pewnym sensie bierny - zachwytu nad przyrodą taką, jaka ona jest. Natomiast dla dziecka najważniejsze jest to, że natura jest również inspiratorką do tworzenia baśniowego świata przyrody. Natura jest w pracach dzieci przekształcona, uzupełniana, naginana do wyobrażeń dziecięcych, staje się tworzywem dla fantazji i wyobraźni.

Dziecko pozostawione samo sobie rozumie i przeżywa naturę po swojemu, przeobraża ją i buduje nowy świat, wyrażając jednocześnie swoją osobowość.

Częste kontakty dziecka ze środowiskiem przyrodniczym pobudzają i kształtują wyobraźnię. Wzbogacają wyobraźnię o nowe elementy zaczerpnięte z rzeczywistości, rozszerzają umiejętność wykorzystania w działaniu poznanych związków i zależności w przyrodzie. Dziecko doskonale widzi, co więcej, doskonale pamięta zaobserwowane formy. Rysunki dzieci, nawet zupełnie małych, są bardzo często zgodne z prawdą, widać, że powstały dzięki bacznej obserwacji zjawisk przyrody. Dzieci rysując elementy przyrody są bardzo dokładne, uwzględniają w swej pracy najdrobniejsze szczegóły, które wywarły na nich wrażenie.

Częstym tematem, który się powtarza w rysunkach dzieci jest przyroda: kot, pies, drzewa, słońce itp. Nawet już małe dzieci, które dopiero zaczynają rysować, po schemacie postaci ludzkiej rysują kota, czy psa czyli elementy środowiska. Dzieje się tak dlatego, że twórczość dziecka bezpośrednio inspirowana jest przez napotykane wzory, a wiadomym jest to, że dzieci chętnie i często bawią się na "łonie" natury, poznając coraz to nowe rośliny, zwierzęta, zjawiska, które inspirują je do działań plastycznych. Poznawanie środowiska przyrodniczego, obserwowanie go jest bardzo ważne. Natura jest wciąż dużym źródłem inspiracji plastycznych dzieci, nie do końca poznana, zbadana, zaciekawia je swoim pięknem, niesamowitością, tajemniczością.

Dziecko wrażliwe jest na piękno. Maluje ze swego otoczenia to, co wydaje mu się szczególnie piękne, oraz to, co jest szczególnie ważne, doniosłe. Gdy zaproponuje się dziecku by namalowało to co lubi, to rysunki te będą przedstawiać piękne zakątki przyrody, różnorodny krajobraz i różne ciekawe zjawiska przyrody. Elementami przyrody powtarzającymi się w rysunkach będą barwne kwiaty, słońce, chmury, góry, ciekawe drzewa i ulubione zwierzęta. Ważne dla dziecka jest by rysunek był bajecznie kolorowy, tak jak kolorowa może być przyroda. By był jedyny w swoim rodzaju, niepowtarzalny. W wytworach plastycznych dzieci często pojawia się kwiat róży, który zalicza się do "klasycznie pięknych" kwiatów. Dzieci chętnie go rysują, malują, szczególnie w dniach różnych uroczystości: na przykład z okazji Dnia Matki. Róża jest pięknym elementem przyrody, posiada prostą budowę i jednolity kolor, jest symbolem piękna i miłości, dlatego dzieci tak chętnie ją przedstawiają w swych pracach.

Wiele silnych przeżyć wiąże się ze zjawiskami przyrody - od poczucia osamotnienia człowieka w naturze do głębokich doznań estetycznych. Odmiany atmosferyczne są często przez dzieci witane z dużym entuzjazmem, tak jak odmiany w życiu. Dzięki temu, że przyroda jest zmienna również rysunki dzieci są różnorodne, ciekawe. Dzieci cieszą się z padającego deszczu, który porobi niekiedy duże kałuże, ze śniegu, który utworzy zaspy. Zjawiska te z dużym zaangażowaniem ukazują w swoich pracach plastycznych.

Najczęściej powtarzającym się motywem zaczerpniętym z natury jest słońce. Dzieci rysują je w znanej formie koła z promieniami i roześmianą twarzą. Słońce jest synonimem radości, zadowolenia. Dzieci malują je nie tylko w krajobrazach, ale również jako uzupełnienie scen rodzajowych i portretów.

Kontakty dziecka z naturą zapewniają wzbogacenie wyobraźni o nowe elementy zaczerpnięte z rzeczywistości, pobudzają je do działań twórczych. Kontakty z przyrodą dają też możliwość przeżycia naocznego tego, o czym dowiedziało się dziecko jedynie werbalnie. Piękno przyrody zaciekawia je, uczy, sprawia wiele radości, zadowolenia. Dzieci bardzo zainteresowane są przyrodą i starają się w pełny sposób oddać jej piękno, tajemniczość w swych pracach plastycznych z których są dumne.

LITERATURA:
- Z. Czerwosz, Dzieci lubią rysować, Warszawa 1971
- T. Gołaszewski, Piękno natury w świecie dziecięcym, Warszawa 1972
- W. Lam, sztuka dziecka i jej naturalny rozwój, Warszawa 1960
- M. Lelonek, T. Wróbel, Praca nauczyciela i ucznia w klasach I-III, Warszawa 1990
- J. Lewicka, S. Czajkowski, Zajecia plastyczne z dziećmi klas początkowych, Warszawa 1971
- S. Szuman, O sztuce i wychowaniu estetycznym, Warszawa 1962

Opracowanie: mgr Hanna Nowak

Wyświetleń: 3058