Hospitacja diagnozująca w szkole podstawowej nr 1 w Kamienicy Polskiej

Pokaz umiejętności uczniów to cała istota hospitacji diagnozującej. Dyrektor w wyniku tych obserwacji może ocenić, czy rozwój intelektualny uczniów przebiega właściwie. W klasach starszych obserwacja np. pokazu sprawności porozumiewania się uczniów w sytuacjach spotykających ich w czasie symulowanej lekcji podróży za granice, także będzie hospitacją diagnozującą. Obserwacja pokazu umiejętności wyboru przez ucznia drogi z Częstochowy do Szczecina, poruszając się po mapie, tez będzie hospitacja diagnozującą. Zatem nie należy podczas hospitowanej lekcji obserwować nauczyciela, lecz działania ucznia, nie interesować się zastosowanymi przez nauczyciela metodami, ale obserwować osiągnięty poziom sprawności uczniowskich umiejętności. Dyrektor więc nie musi być specjalista np. nauczania początkowego, aby móc zaobserwować wykazywaną przez uczniów sprawność (lub jej brak) w umiejętnościach operacyjnych.

W mojej szkole, w której jest zaledwie sześć klas, udało mi się być na kilku pokazach umiejętności. Na moją prośbę nauczyciele zaprosili mnie na kilka pokazów w klasie piątej i w oddziałach kształcenia zintegrowanego. Chciałam zobaczyć, jak reforma oświaty wpłynęła na to, co i jak uczniowie robią, czy posiadają i jakie umiejętności, czy potrafią się nimi posługiwać itp. Byłam na prezentacji umiejętności podczas lekcji języka polskiego, przyrody i informatyki.

I oto, co zanotowałam na temat tych pokazów:

JĘZYK POLSKI Klasa V

Podstawa programowa:
Cel: Rozbudzanie motywacji czytania i rozwijania umiejętności odbioru dzieł literackich i innych tekstów kultury.
Zadanie: Doskonalenie kompetencji komunikacyjnej, to znaczy umiejętności mówienia, słuchania, czytania, pisania, odbioru różnorodnych tekstów kultury.
Umiejętności: Mówienie na temat literatury i innych tekstów kultury. Czytanie ciche ze zrozumieniem.

Temat: Znamy już mity.
Standard: Czytanie.
Uczeń odczytuje różne teksty kultury, rozpoznaje ich cechy charakterystyczne.
Na lekcji wystąpiło zadanie, w którym dzieci miały rozpoznać mit wśród różnych tekstów. Tą umiejętnością wykazały się wszystkie dzieci. Kolejną czynnością do wykonania było rozwiązanie zadania na dobieranie, w którym należało wykazać się umiejętnością tworzenia porównań z użycie nazw lub imion wywodzących się z mitów. To zadanie tez nie sprawiło uczniom większych kłopotów.

Standard: Rozumowanie.
W zadaniu wielokrotnego wyboru uczeń miał wyszukać wyrazy wskazujące na wpływ starożytnej kultury greckiej na kulturę i język współczesny. Podczas rozmowy bohaterów mitologicznych, w których wcielili się uczniowie, formułują wypowiedzi ze świadomością celu. Wyszło im to równie dobrze jak w poprzednich zadaniach.

Hospitacja ta dostarczyła mi wielu cennych informacji o klasie piątej. Uczniowie wykazali się wieloma umiejętnościami określonymi w standardach. Pokaz tych umiejętności trwał całą godzinę lekcyjną, gdyż uczniowie rozwiązywali wiele zadań, z których każde miało wykazać kilka umiejętności. Są w tej klasie uczniowie, którzy nie wszystkie zadania wykonują samodzielnie i na nich należy zwrócić szczególna uwagę przy realizacji innych tematów.

Nauczycielka prowadząca lekcję uważa, że osiągnęła zamierzone cele. Pokazała, że jej uczniowie wiele potrafią.

Na zakończenie pięknie podziękowałam uczniom i pani prowadzącej za wspaniały pokaz tak wielu umiejętności.

PRZYRODA Klasa V

Temat: Sprawdzian wiadomości i umiejętności z działu "Powietrze"

Podstawa programowa:
Treści:
1. Przykłady różnorodności zwierząt oraz środowisk ich życia.
2. Zależność życia ludzi od czynników przyrodniczych i pozaprzyrodniczych.
3. Pogoda i klimat, obserwacje meteorologiczne.
4. Przemiany chemiczne znane z życia codziennego - spalanie.
5. Wpływ środowiska na zdrowie człowieka - rola powietrza, czystość, skażenie.

Osiągnięcia:
1. Gromadzenie i integrowanie wiedzy koniecznej do opisywania zjawisk przyrody.
2. Rozpoznawanie pospolitych gatunków roślin i zwierząt.
3. Wyjaśnianie zjawisk fizycznych.
4. Czytanie i interpretowanie map, wykresów, tabel.

W teście uczniowie wykazali się umiejętnościami określonymi w standardach wymagań.

Pisanie:
- przedstawia dane zapisane w tabeli w postaci graficznej (diagramu słupkowego);

Rozumowanie:
- przedstawia przyczyny i skutki zjawisk (spalanie węgla, sprężanie i rozprężania gazów);
- rozpoznaje charakterystyczne cechy zjawisk, przemian, obiektów przyrodniczych;
- opisuje sytuacje przedstawiona za pomocą prostego schematu, diagramu, wykresu, mapy.

Wykorzystanie informacji:
- wybiera właściwe źródła informacji;

Wykorzystanie wiedzy w praktyce:
- wybiera przyrządy służące do obserwacji i pomiaru;

Nauczycielka tak sformułowała pytania w teście, aby zbadać wszystkie te umiejętności. Okazało się, w czym nauczycielka jest zgodna z dyrektorem, że najwięcej trudności sprawiło uczniom odczytywanie danych z mapy i z wykresu oraz interpretacja tych danych. Kształcenie tych umiejętności należy uwzględnić w kolejnych planach wynikowych i realizować je nie tylko na lekcjach przyrody. Poprosić zwłaszcza uczącego matematyki oraz innych nauczycieli o ćwiczenie takich umiejętności.

Sprawdzian wykazał również, że wielu uczniów ma trudności ze zrozumieniem zjawisk (tu sprężania i rozprężania gazów). Należy to również uwzględnić w dalszej pracy i przy okazji analizy innych zjawisk.

Na zakończenie podziękowałam uczniom za wysiłek i po rozmowie z nauczycielka uzgodniłyśmy wskazówki do dalszej pracy.

Dla mnie taki pokaz jest informacją, że uczniowie maja jednak kłopoty z rozumowaniem, myśleniem. Należy zintensyfikować prace w tym zakresie, zmobilizować wszystkich uczących w tej klasie do formułowania zadań, pytań tak, aby zmusić uczniów do poszukiwań, do korzystania z różnych źródeł informacji, do wyrabiania umiejętności analizy i wnioskowania.

INFORMATYKA Klasa V

Oglądałam kolejno pokaz umiejętności na lekcji informatyki. Pokaz ten uznaje za bardzo udany. Mimo, ze szkoła posiada tylko piec komputerów, nauczycielka zaprezentowała wiele umiejętności uczniów w pracy z komputerem.

Podstawa programowa:
Uczniowie na lekcji zdobywają umiejętność posługiwania się komputerem w przystosowanym dla ucznia środowisku sprzętowym i programistycznym.

Temat: Utrzymujemy porządek na dysku - tworzenie folderów.

Uczniowie wykazali wcześniej zdobytą umiejętność posługiwania się myszą. Potrafią otwierać aplikacje, sterować rozmiarem okna, zamykać aplikacje. Posiadają wiadomości na temat aplikacji "Mój komputer"

Po zapoznaniu się z pojęciem folderu i pliku rozpoznają foldery i pliki na dysku, na razie przy pomocy nauczyciela. Również przy jego pomocy próbują tworzyć własne foldery (z menu Plik lub menu podręcznego) w miejscu wskazanym przez nauczyciela.

Uwagi: Uczniowie bardzo żywo biorą udział w lekcji, bardzo chętnie pracują z komputerem, szybko przyswajają sobie wiedzę informatyczną.

KSZTAŁCENIE ZINTEGROWANE

Na zaproszenie pań kształcenia zintegrowanego odwiedziłam wszystkie oddziały.
Na początku byłam w klasie drugiej, gdyż pani uważała, że może mi już pokazać pewne umiejętności uczniów, a były to:
- ocenianie postępowania bohatera literackiego,
- prowadzenie kulturalnie rozmowy, wyciąganie wniosków,
- uważne słuchanie (tu chodziło o uważne słuchanie wypowiedzi innych i uważne słuchanie czytanego tekstu).

Umiejętności te określa podstawa programowa:
- swobodne i samorzutne wypowiedzi dzieci,
- uważne słuchanie wypowiedzi innych.

Temat cyklu: Smacznie i zdrowo!

Temat dnia: Jak się odżywiać?

Uwagi:
Muszę przyznać, że byłam mile zaskoczona. Nauczycielka przeczytała krótki tekst o chłopcu, który miał jeść nie lubianą zupę pomidorową. Potem zaprosiła dzieci do kręgu i rozmowy na temat usłyszanego tekstu. Uczniowie klasy drugiej zaskoczyli mnie umiejętnością słuchania i rozumowania. Znali najdrobniejsze szczegóły tekstu, które posłużyły im do umotywowania swoich poglądów na temat postawy chłopca. Podczas rozmowy nikt nikomu nie przerywał, wszyscy patrzyli na mówiącego, zadawali pytania, wyciągali bardzo logiczne wnioski. Przy całej tej rozmowie nauczycielka nie wtrąciła się ani raz. Oznacza to, że umiejętności uczniów, które chciała zaprezentować są rzeczywiście umiejętnościami wysokiej klasy.

Jak w każdej takiej zbiorowości byli uczniowie, którzy nie zabrali głosu. Nauczycielka w rozmowie pohospitacyjnej stwierdziła, że to wpływ mojej wizyty, że ci uczniowie również potrafią się ładnie wypowiadać. Należy więc uodparniać dzieci psychicznie, aby zawsze śmiało potrafiły wypowiadać swoje poglądy i umiały je przekonująco uzasadniać.

Kolejną klasą, która odwiedziłam na zaproszenie nauczycielki, była klasa trzecia.

W jednostce tematycznej "Czekamy na święta" nauczycielka zaproponowała pokaz umiejętności zawartych w podstawie programowej z zakresu edukacji polonistycznej i plastycznej.

Jestem zachwycona sprawnością zaprezentowanych umiejętności.
Tabela wyników rozwiązania zaproponowanych przez nauczycielkę zadań jest imponująca. Bardzo wielu uczniów wykonało poprawnie wszystkie zadania. Są jednak drobne braki w poprawnej ortografii i nauczycielka przyjęła to jako kierunek dalszej pracy.

W klasie pierwszej nauczycielka zaprezentowała takie umiejętności uczniów, zgodne z podstawą programową, jak:
- swobodne i spontaniczne wypowiedzi uczniów (były to wypowiedzi na temat "Przyroda w otoczeniu dziecka")
- uważne słuchanie wypowiedzi innych,
- czytanie głośne zdań,
- przepisywanie zdań.

Uczniowie klasy pierwszej po zaledwie trzech miesiącach edukacji dość swobodnie wypowiadają się na proponowany temat, dość uważnie słuchają nauczyciela i innych kolegów, ale na razie jest to niewielka część tej klasy.

Podobnie jest z umiejętnością motywowania swojego zdania (tu: zastępowanie drzewek świątecznych naturalnych - sztucznymi).

Kształcenie tych umiejętności musi jeszcze trwać. Jest to wskazówka dla nauczyciela do dalszej pracy.

Trudno mi było zdiagnozować umiejętność czytania, gdyż czas przewidziany na te prezentacje pozwolił na czytanie tylko kilku osobom. Niemniej te, które czytały, robiły to dość płynnie, bez sylabizowania czy składania wyrazów z literek.

Umiejętność te chciałabym zdiagnozować jeszcze raz w późniejszym terminie. Natomiast przepisywanie zdań ułożonych z rozsypanych wyrazów poszło dzieciom sprawnie.

Myślę, że w ciągu trzech miesięcy pracy z ta grupa dzieci nauczycielka dość dużo osiągnęła. Niemniej jednak zaprezentowane umiejętności uczniów wskazują, że wiele pracy przed panią i jej uczniami. Kształcenie tych umiejętności należy uwzględniać w kolejnych planach wynikowych.

Odnoszę wrażenie, że na prezentację niektórych umiejętności było trochę za wcześnie, nie wszystko udało się tak, jak nauczyciele zaplanowali. Moja gorąca prośba o takie pokazy wymusiła je w czasie może nieodpowiednim.

Ale po tych kilku hospitacjach, a więc po obserwacji umiejętności posiadam trochę informacji o poziome osiągniętej przez uczniów sprawności i mogę proponować istotne dla pracy szkoły wnioski. Jest to bez wątpienia ważniejsze niż omówienie z nauczycielem, czy zastosowane przez niego metody były odpowiednie. Są one odpowiednie wtedy, jeśli przynoszą zamierzony efekt.

Z każdą z nauczycielek po lekcji przeprowadzałam rozmowę pohospitacyjną. Przedstawiły mi swoje plany wynikowe i w oparciu o nie - swoje spostrzeżenia i uwagi dotyczące realizacji zamierzonych celów. Nauczycielki były zadowolone ze sprawności umiejętności swoich uczniów. Drobne mankamenty uwzględnią w pracy w przyszłości, zapiszą sobie jako cele w kolejnych planach wynikowych.

Opracowanie: Halina Goldsztajn

Wyświetleń: 3994