Dysleksja - sposoby rozpoznawania i pomoc nauczyciela.

Zagadnienie specyficznych trudności w nauce czytania i pisania od wielu lat absorbuje uwagę zarówno pedagogów jak i rodziców. Zadajemy sobie wówczas pytanie : Dlaczego dziecko nie radzi sobie z czytaniem i pisaniem? Jaka jest tego przyczyna? Co mogę zrobić, aby mu pomóc? Badania na temat trudności w nauce czytania i pisania wskazują, że mają je nie tylko dzieci o obniżonej sprawności intelektualnej, ale również dzieci o wysokim poziomie inteligencji. Terminu dysleksja używamy najczęściej na określenie wszelkiego rodzaju zaburzeń związanych z nauką czytania i pisania. Dysleksja czyli specyficzne trudności o podłożu konstytucjonalnym w uczeniu się jednej lub kilku umiejętności: czytania, pisania, ortografii i innych form komunikacji pisemnej którym mogą towarzyszyć trudności w wielu innych dziedzinach. W literaturze fachowej spotkać się można z różnymi definicjami dysleksji. Jedne zawierają określenie rodzaju trudności w nauce np. niemożność zrozumienia symboli pisanych lub warunków ich powstawania, np. niemożność nauczenia się czytania i pisania przy użyciu konwencjonalnych metod dydaktycznych, inne określają etiologię i patomechanizm trudności w czytaniu i pisaniu, np. zaburzenia funkcji percepcyjno - motorycznych, uwarunkowane mikrouszkodzeniem centralnego układu nerwowego.

Badania dzieci, które mają problemy w czytaniu i pisaniu wskazują na istnienie dysharmonii rozwojowych i zaburzeń przy prawidłowo rozwiniętych funkcjach intelektualnych. Mogą to być zaburzenia analizatora wzrokowego, słuchowego, kinestetyczno- ruchowego lub paru analizatorów łącznie, a także zaburzenia mowy, rozwoju ruchowego, emocjonalnego i społecznego.

Uznany autorytet w dziedzinie badania i terapii dzieci dyslektycznych - Maria Bogdanowicz wyróżnia kilka postaci ogólnie rozumianej dysleksji:
- Dysleksję - trudności w opanowaniu umiejętności czytania
- Dysgrafię - niski poziom graficzny pisma
- Dysortografię - trudności w opanowaniu poprawnej pisowni, w tym błędy ortograficzne

Specyficzne trudności w czytaniu:

- Trudności z kojarzeniem dźwięku z odpowiednim znakiem graficznym
- Częste błędy w czytaniu, pomijanie wyrazów lub ich dodawanie, odpoznawanie napisów po cechach przypadkowych, czytanie na pamięć, zgadywanie
- Przekręcanie końcówek wyrazów
- Gubienie się w tekście
- Utrudnione rozumienie czytanej treści ze względu na koncentrowanie się na technicznej stronie czytania
- Przestawianie liter w wyrazie, co zmienia jego sens
- Mylenie liter podobnych: p- b, k- h
- Niechęć do czytania zwłaszcza głośnego, szybkie zmęczenie

Specyficzne trudności w pisaniu:

- Wolne tempo pisania
- Mylenie liter o podobnych kształtach graficznych a- o, a- ą, e- ę, a- d, p- b, d- g, w- m, n- u, k- h, l- ł, m- n, u- w,
- Trudności w przepisywaniu z tablicy, w pisaniu ze słuchu, w pisaniu z pamięci
- Brak lub niewłaściwa interpunkcja
- Złe rozmieszczenie liter, wyrazów, niemożność zachowania marginesu
- Niewłaściwe stosowanie małych i dużych liter
- Litery nierówne, rozchwiane

Inne trudności:

- Trudności w odwzorowywaniu figur geometrycznych
- Zakłócone stosunki przestrzenne i proporcje elementów
- Trudności w rozlokowaniu rysunku
- Rysunki chaotyczne, ubogie, pozbawione szczegółów
- Kłopoty z odtwarzaniem wzoru w układankach i mozaikach
- Trudności w nauce języków obcych
- Trudności w nauce geografii (orientacja w stronach świata, w czytaniu z mapy)
- Trudności w nauce historii (w rozumieniu przestrzeni jako czasu)


Nauczyciel może w znacznym stopniu pomóc dziecku dyslektycznemu. Należy:
- Posadzić dziecko blisko siebie, by móc je obserwować i pomóc w razie potrzeby
- Ze względu na męczliwośc dziecka dyslektycznego robić w ciągu zajęć kilka przerw, a także stosować różnorodne formy aktywności
- W młodszych klasach dyktanda zastąpić pisaniem z pamięci
- Zachęcać do stałego używania słowniczka ortograficznego
- Prace pisemne oceniać pod względem merytorycznym, nie obniżać oceny za błędy ortograficzne (nauczyciel powinien podać liczbę błędów, a dziecko ma obowiązek je odszukać i poprawić wskazanym sposobem
- Nie odpytywać publicznie dziecka z trudnościami w czytaniu
- Zaniechać wyrywania do natychmiastowej odpowiedzi, gdyż dziecko dyslektyczne ma często trudności z szybkim przypominaniem sobie danych, niektóre z nich nie potrafią szybko orientować się w przestrzeni i czasie

Nauczyciel powinien poinformować rodziców o konieczności przebadania dziecka w poradni psychologiczno - pedagogicznej, które pozwoli na wczesne podjęcie specjalnych działań terapeutycznych. Diagnoza ta powinna być dokonana jak najwcześniej, gdyż pierwsze niepowodzenia dziecka w szkole stają się często przyczyną jego zniechęcenia do nauki. U dzieci dyslektycznych często występują reakcje nerwicowe oraz trudności wychowawcze związane z trudną sytuacją szkolną. Praca reedukacyjna jest pracą indywidualną, jej pierwszy, wstępny okres jest działalnością psychoterapeutyczną polegającą na przywróceniu dziecku wiary we własne siły, drugi okres reedukacji poświęca się na kompleksowe kształcenie opóźnionych funkcji.

Literatura
Bogdanowicz M. O dysleksji, czyli specyficznych trudnościach w czytaniu i pisaniu. Odpowiedzi na pytania rodziców i nauczycieli. Lublin1994.
Bogdanowicz M.Trudności w pisaniu u dzieci. Gdańsk 1983.
ChmielewskaE. Zabawy logopedyczne i nie tylko. Poradnik dla nauczycieli i rodziców.
Kielce 1995
Gąsowska T. Pietrzak - Stępkowska Z. Praca wyrównawcza z dziećmi mającymi trudności w czytaniu i pisaniu. WSiP Warszawa 1994.
Jastrząb J. Usprawnienie funkcji percepcyjno - motorycznych u dzieci dyslektycznych. Toruń 1995.
Minczakiewicz e.m. Rysowane wierszyki i zagadki w rozwijaniu sprawności mówienia, czytania i pisania. Wydawnictwo Edukacyjne Kraków 1997
Nartowska M. Opóźnienia i dysharmonie rozwoju dziecka. WSiP Warszawa 1980.
Sawa B. Jeżeli dziecko źle czyta i pisze. WSiP Warszawa 1987.
Spionek H. Zaburzenia rozwoju uczniów a niepowodzenia szkolne. PWN Warszawa 1985.

Opracowanie: Alina Szczypkowska

Wyświetleń: 1119