Katalog

Małgorzata Sokalska
Przyroda, Artykuły

Eksperyment i doświadczenie w nauczaniu przyrody

- n +

Eksperyment i doświadczenie w nauczaniu przyrody

Metoda badawcza jako aktywizacja uczenia i nauczania

W tradycyjnej metodzie badawczej, laboratoryjnej umożliwia się uczniom wykonanie określonych eksperymentów, doświadczeń biologicznych, biochemicznych lub innych. Metoda ta służy do zilustrowania poznanych wcześniej prawd czy zasad lub też do uogólniania poznanych zjawisk. Znacznie ciekawsze z punktu widzenia ucznia jest jednak samodzielne odkrywanie czegoś czego się jeszcze nie zna. Tak zdobyta wiedza jest bez wątpienia znacznie trwalsza.

W problemowej metodzie laboratoryjnej, wykonując doświadczenia i eksperymenty uczniowie przyswajają nowe wiadomości i umiejętności na drodze samodzielnej aktywności. Ta forma zajęć lekcyjnych aktywizuje i pobudza myślenie ucznia. Ułatwia ona dzieciom bezpośrednie i zarazem skuteczne poznawanie rzeczywistości. Problemowa metoda laboratoryjna wymaga od nauczyciela wielu umiejętności np. przeprowadzenia próbnego eksperymentu i odpowiedniego przygotowania uczniów do przeprowadzenia ćwiczeń. Element ten jest bardzo ważny, gdyż każde nieudane doświadczenie nie pozwala uczniom osiągnąć zamierzonego w eksperymencie celu oraz nasuwa wątpliwości co do słuszności uogólnienia naukowego. Podczas przeprowadzania doświadczeń czy eksperymentów stroną bardziej aktywną w działaniu powinien być uczeń. Potrzeba wykonania doświadczenia powinna zostać wysunięta przez ucznia, wtedy jego zaangażowanie w proces poznawczy będzie większe.

Pamiętać jednak należy, że to nauczyciel ukierunkowuje działania uczniów,podaje właściwą instrukcję ćwiczeń, zwraca uwagę na ważniejsze elementy eksperymentu. Zadaniem nauczyciela jest doprowadzenie do sytuacji problemowej, w której uczniowie postawią hipotezę, którą zechcą potem udowodnić lub sprawdzić. Po przeprowadzeniu ćwiczeń, bardzo ważne jest zebranie i porządkowanie wniosków z wyników doświadczenia oraz ocena dokładności i poprawności działania. Dobrze jest gdy wnioski z jednego eksperymentu same nasuną uczniom kolejne problemy badawcze. W omawianej metodzie pracy z uczniem ważna jest właściwa organizacja i podział pracy. Metody oparte na działalności praktycznej uczniów polegają na celowości racjonalnego łączenia wiedzy z czynnościami i umiejętnościami praktycznymi. W nauczaniu przyrody wiele tematów można realizować tą metodą.

Uczniowie wykazują więcej aktywności i samodzielności niż podczas pokazu, kiedy są tylko biernymi obserwatorami.

Cele doświadczeń i eksperymentów

Prowadzenie doświadczeń i przeprowadzanie eksperymentów na lekcjach przyrody pozwala stawiać ambitne cele zarówno dla ucznia jak i dla nauczyciela. Realizowane mogą być wówczas:
a) cele poznawcze
b) cele kształcące
c) cele wychowawcze

Do celów poznawczych należeć będzie:
- budzenie zainteresowań naukowych
- zapoznanie z metodami i formami pracy badawczej
- rozwijanie twórczej działalności
- podnoszenie poziomu i zwiększanie zakresu wiedzy biologicznej
- nauka samodzielnego myślenia i wyciągania wniosków

Z celów kształcących można rozwijać:
- umiejętność rozwiązywania problemów w sposób twórczy
- umiejętność posługiwania się właściwą terminologią
- korzystanie z różnych dokumentacji zapisu wniosków z doświadczeń lub eksperymentów
- wyrabianie umiejętności prowadzenia dyskusji, przedstawiania swoich racji popartych własnymi doświadczeniami

Do uzyskiwanych celów wychowawczych należeć będzie:
- stwarzanie okazji do lepszego poznania siebie, swoich możliwości
- wyrabianie wytrwałości w dążeniu do celu
- pobudzanie ambicji i "zdrowej" rywalizacji
- utrwalanie pozytywnych cech charakteru takich jak: pracowitość, systematyczność, spostrzegawczość, dokładność
- nawiązywanie przyjaźni między uczestnikami ćwiczeń opartej na wspólnych zainteresowaniach i dążeniach

Dzięki eksperymentowaniu uczeń zostaje lepiej przygotowany do startu w kolejnych etapach nauczania - gimnazjum, szkole średniej. Poprzez rozwijaną umiejętność właściwej organizacji pracy przy wykonywaniu doświadczeń uczy się odpowiedniego przygotowania zawodowego.

Rola eksperymentu w szkole integracyjnej

Szczególną rolę może odgrywać prowadzenie doświadczeń i eksperymentów w szkołach w których prowadzone są oddziały klas integracyjnych. Dzieci sprawne inaczej często mają kłopoty z samoakceptacją i znalezieniem się w grupie. Niezależne od dzieci upośledzenia często uniemożliwiają im osiągnięcie wiedzy w sposób tradycyjny. Uczeń z trudnościami nie zawsze jest w stanie przyswajać sobie nowe wiadomości z książek, czy wykładów. Samodzielnie, lub z pomocą kolegów, wykonane doświadczenie wywołuje u ucznia emocje związane z wykonywaną pracą. Emocjonalny stosunek do zajęć zwiększa ich efektywność i tym samym ma ogromny wpływ na tempo uczenia się i rozumowania. Przy prowadzeniu doświadczeń pobudzane są do pracy wszystkie zmysły - wzrok, słuch, dotyk, smak co pozwala na ich rozwój i łatwiejsze przyswajanie wiedzy.

Metoda badawcza może mieć ogromny wpływ na poziom nauki u dyslektyków, czy uczniów z zaburzeniami słuchu. Uczestnicząc w wykonywanym doświadczeniu będą oni mogli korzystać z lepiej rozwiniętych u nich funkcji sensomotorycznych, co przyczyni się do łatwiejszego zapamiętywania przez nich wiedzy. Metody badawcze wymagają od ucznia również pewnego poziomu zdolności manualnych. Przyczyniają się więc do ich rozwoju i pogłębiania. Doświadczenia i eksperymenty pozwolą uczniom integracyjnym zaistnieć w grupie klasowej. Pozwolą rozwinąć się i wzmocnią poczucie własnej wartości, a tym samym będą miały wpływ na proces samoakceptacji i akceptacji przez grupę klasową. Sprzyjająca atmosfera pracy i poczucie bezpieczeństwa u ucznia integracyjnego ma kolosalny wpływ na podniesienie poziomu zdobywanej przez niego wiedzy.

Opracowanie:
mgr Małgorzata Sokalska

Wyświetleń: 4118


Uwaga! Wszystkie materiały opublikowane na stronach Profesor.pl są chronione prawem autorskim, publikowanie bez pisemnej zgody firmy Edgard zabronione.