"Rewalidacja uczniów z zaburzeniami emocjonalnymi zachowania"- artykuł przeznaczony dla rodziców i nauczycieli.

W ciągu dwudziestu lat pracy w zawodzie nauczyciela napotkałam dzieci o różnych osobowościach, charakterach. Niektóre z nich przysparzały mi wielu kłopotów wychowawczych, inne zaś były "chodzącymi" ideałami. Wielokrotnie zadawałam sobie pytanie, w czym tkwi przyczyna? Jakie błędy mogli popełnić rodzice, którzy wychowali dzieci, które nie słuchają nikogo, są uparte, egoistyczne i tyranizują wszystkich wokoło? Jak należy postępować z takimi "żądnymi władzy" dziećmi?

Próbę odpowiedzi na te i inne pytania znalazłam w książce Jiriny Prekop "Mały tyran". Podobnie jak niemiecka psychoterapeutka dziecięca Christa Meves, źródeł żądzy panowania upatruje ona w pełnym przesytu materialnym dobrobycie oraz we współczesnym hedonizmie, który sprawia, że istotne wartości zamierają.

Autorka uważa, że współczesne zapracowane matki nie ofiarowują "mądrej"miłości i nie poświęcają zbyt wiele czasu na sensowne wyznaczanie ograniczeń swojemu dziecku w poznawaniu świata, a co ważniejsze - na konsekwentne ich przestrzeganie. W efekcie pozwalają dziecku na wszystko, co powoduje nie tyle rozładowanie poszukującego ujścia popędu agresji, ile wzmocnienie go. W konsekwencji nie jest ono w stanie przyswoić sobie ogólnie przyjętych norm społecznego zachowania.

W wyniku pracy na oddziale zaburzeń rozwoju w klinice pediatrycznej autorka zaobserwowała następujące tendencje występowania zaburzeń żądnych władzy dzieci:

1. Występują one w rodzinach o uporządkowanych relacjach, a poglądy rodziców na wychowanie pozostają w granicach normy;
2. Poziom inteligencji tych dzieci rozciąga się od upośledzenia umysłowego do geniuszu;
3. Problem ten dotyczy częściej chłopców niż dziewczynek;
4. Każde z tych dzieci w okresie wczesnodziecięcym było jedynakiem, pierworodnym albo najmłodszym dzieckiem w rodzinie /duża różnica wieku między rodzeństwem/, adoptowanym bądź cierpiącym na przewlekłą chorobę;
5. Dramatycznie przebiegało rozróżnianie symbiotycznej więzi z matką;
6. Objawy "gorączkowego niepokoju" pojawiają się w wieku sześciu miesięcy;
7. W rozwoju osobowości nie pojawiają się faza separacji i faza przekory;
8. Występuje silny podział osobowości: "aniołek na zewnątrz", a "diabełek w domu";
9. Zauważalna jest potrzeba znajdowania się w centrum zainteresowania, nieustanny niepokój, nadmierna ruchliwość i brak dystansu do otoczenia;
10. Brak elementarnej zdolności przystosowania się, gotowości do kompromisu, bezkonkurencyjność.

Na podstawie poczynionych obserwacji autorka rozważa przyczyny powstawania zaburzeń u dzieci żądnych władzy. Upatruje je między innymi w nadmiernym stosowaniu w leczeniu uszkodzeń mózgu leków psychotropowych, zanieczyszczeniu środowiska naturalnego, "wszechobecnej" telewizji, konsumpcyjnym stylu życia społeczeństwa oraz w "sztucznym" powrocie do prawdziwych instynktów. Uważa, że ważnym celem jej książki jest zwrócenie uwagi na stwierdzenie:

"Jeżeli dwoje robi coś tak samo, nie znaczy to jeszcze, że robią to samo".

Twierdzi, że nie można mechanicznie przenosić sposobu życia społeczeństwa preindustrialnego na nasze technologiczne społeczeństwo dobrobytu. Niesie ono bowiem ze sobą specyficzne zagrożenia związane z utratą naturalnych instynktów. Zbyt szybko następują zmiany w sposobie wychowywania dzieci. Aby dziecko mogło bez negatywnych konsekwencji obejść się bez noszenia lub znieść separację od matki natychmiast po narodzinach, potrzebowałoby tyle czasu, ile potrzebuje gatunek na zmianę cechy genetycznej, czyli miliony lat. W taki sposób pozbawia się go fundamentalnej potrzeby bezpieczeństwa i więzi.

Do błędów w wychowywaniu dzieci dochodzi dlatego, że ich rodzice /starsze pokolenie/ wychowywane było w sposób autorytarny. Ówczesna koncepcja nakazywała przestrzeganie ustalonych reguł, zakazów i nakazów.

Autorka zaobserwowała, że w wyniku takiego sposobu wychowania, współczesnych rodziców cechuje nie zaspokojona potrzeba miłości i wolności.

Przenosząc swoje własne potrzeby na dziecko, nie dostrzegają często jego rzeczywistych potrzeb. Dają dziecku wolną wolę, kiedy ono potrzebuje bardziej poczucia bezpieczeństwa. Ustępują, aby okazać mu swoją miłość, podczas gdy ono potrzebuje ustalenia granic, aby w prawidłowy sposób móc rozwijać wolę. Ten schemat ukazuje niebezpieczne momenty, w których może rozwinąć się żądza panowania. Rozpieszczane dzieci, najczęściej jedynaków, kreuje sę na małych tyranów czasem w sposób subtelny i niedostrzegalny. Oddaje się im władzę, mimo że wcale jej nie pragną, rodzice zaś w ogóle nie zdają sobie z tego sprawy. Często nie są w stanie ustalić momentu przejęcia władzy.

Dopóki dziecko może kompensować swoją podstawową potrzebę bezpieczeństwa poprzez opanowanie otoczenia, czuje, że jego świat jest w porządku. Jednak każdy w końcu trafia na sytuację wymagającą przystosowania, wtedy u dziecka rozpoczyna się proces chorobowy. Traci pozorne bezpieczeństwo, czuje się niekochane, samotne i zagrożone. Może być skłonne do załamania i depresji.

Aby zapobiec omawianym zaburzeniom i ich skutkom, autorka nakłania do tego, aby przyszli rodzice, uczniowie klas starszych, studenci medycyny, psychologii i pedagogiki, przyszłe położne i pielęgniarki opiekujące się dziećmi, a także nauczyciele, byli uświadomieni w kwestii potrzeb związanych z rozwojem osobowości małego dziecka. Wszyscy powinni wiedzieć, że prawidłowa realizacja zadań rewalidacyjnych polega na:

stymulowaniu rozwoju dzieci na poziomie wieku poprzez dokładną i wnikliwą znajomość ich rozwoju psychofizycznego,

kompensowaniu stwierdzonych niedoborów rozwojowych,

korygowaniu nieprawidłowości w zakresie przebiegu procesów i funkcji psychicznych,

przewartościowywaniu postaw dzieci wobec napotkanych trudności i niepowodzeń,

stwarzaniu jak najlepszych warunków adaptacji dzieci w najbliższym środowisku społecznym.

Myślę, że fachowo przygotowana kadra ma szanse na to, aby pomóc zarówno rodzicom jak i dzieciom, w przezwyciężaniu chorób dotyczących zaburzeń rozwoju.

Opracowanie:
Halina Maślij
nauczycielka SP w Cerkwicy

Wyświetleń: 1824