Obowiązkowe obciążenia wyniku finansowego

Obowiązkowe obciążenia wyniku finansowego mają charakter zobowiązań podatkowych i obejmują :
- podatek dochodowy od osób prawnych,
- wypłaty z zysku.

Podatek dochodowy od osób prawnych oblicza się od dochodu ustalonego jako nadwyżka sumy przychodów z różnych źródeł nad kosztami uzyskania tych przychodów w roku podatkowym. Ustawa o podatku dochodowym uznaje za przychody przede wszystkim otrzymane pieniądze i wartości pieniężne, w tym różnice kursowe. Za przychody związane z działalnością gospodarczą uważa się także należne przychody osiągnięte w roku podatkowym, choćby nie zostały jeszcze faktycznie otrzymane. Od tych przychodów podlegają wyłączeniu wartości zwróconych towarów, udzielonych bonifikat i skont. Jeżeli przychody wyrażone są w walutach obcych, to odpowiednio podwyższa się lub obniża te przychody o różnice wynikające z zastosowania kursu kupna walut z dnia faktycznego otrzymania przychodów.

Kosztami uzyskania przychodów są koszty poniesione w celu osiągnięcia przychodów. Istotne dla kosztów uzyskania przychodów jest to, że są potrącane tylko w tym roku podatkowym, którego dotyczą. Oznacza to, że są potrącane także koszty uzyskania poniesione w latach poprzedzających rok obrotowy, lecz dotyczące przychodów roku podatkowego. Mogą to być również koszty uzyskania, które zostały zarachowane, chociaż ich jeszcze nie poniesiono, jeżeli odnoszą się do przychodów danego roku podatkowego.

Należy podkreślić, że pomiędzy dochodem stanowiącym podstawę opodatkowania a wynikiem finansowym brutto, ustalonym według zasad rachunkowości, może powstać różnica. Wynika to z faktu, że pewne przychody nie są wliczane do podstawy opodatkowania oraz niektórych kosztów i strat nadzwyczajnych nie uważa się za koszty uzyskania przychodów [1].
Sposób ustalenia dochodu będącego podstawą opodatkowania przedstawia poniższy schemat:



Różnica między dochodem (podstawą opodatkowania) a wynikiem finansowym może mieć charakter trwały lub przejściowy.

Różnice o charakterze trwałym nie wpływają na dochód ani na wynik finansowy w latach następnych. Są one spowodowane:

- przychodami wpływającymi na wynik finansowy, które jednak nie są przychodem dla celów podatkowych i na odwrót,
- kosztami i stratami nadzwyczajnymi, których ustawa podatkowa nie uznaje za koszt uzyskania przychodów, bądź które nie dotyczą przychodów podatkowych,
- niektórymi dochodami wolnymi od podatku lub wydatkami, które można odliczyć od dochodu podlegającego opodatkowaniu.

Różnice przejściowe wpływają na dochód lub wynik, lecz w innym czasie. Są to przychody uznawane za osiągnięte lub koszty uznawane za poniesione w innym momencie według przepisów podatkowych i według ustawy o rachunkowości.

Rozbieżność momentu kwalifikowania określonych przychodów i kosztów do wyniku finansowego (zgodnie z ustawą o rachunkowości) oraz do podstawy opodatkowania (zgodnie z przepisami podatkowymi) powoduje, że na każdy dzień bilansowy tworzy się rezerwę lub ustala się aktywa z tytułu odroczonego podatku dochodowego.

Aktywa z tytułu odroczonego podatku dochodowego tworzy się, gdy w danym roku koszty w znaczeniu księgowym przewyższają koszty uzyskania przychodu (w ujęciu podatkowym) lub przychody są niższe, również gdy występuje możliwa do odliczenia strata (art.37 ust.4 uor). Dotyczy to tylko różnic przejściowych. Jeżeli wynik finansowy brutto różni się od podstawy opodatkowania o różnice trwałe, nie występuje odroczenie podatku.

Rezerwę z tytułu odroczonego podatku dochodowego tworzy się w wysokości kwoty podatku wymagającej w przyszłości zapłaty.

Rezerwę i aktywa z tytułu odroczonego podatku dochodowego księguje się następująco:
1. Utworzenie rezerwy z tytułu odroczonego podatku dochodowego:
- WN "Obowiązkowe obciążenia wyniku finansowego",
- MA "Rezerwa z tytułu odroczonego podatku dochodowego";
2. Rozwiązanie lub wykorzystanie rezerwy, czyli zaksięgowanie zobowiązania objętego rezerwą:
- WN "Rezerwa z tytułu odroczonego podatku dochodowego",
- MA "Obowiązkowe obciążenia wyniku finansowego";
3. Aktywa z tytułu odroczonego podatku dochodowego do odliczenia w przyszłości od podstawy obliczenia tego podatku (czyli kwota "nadpłaconego" podatku w danym roku - to nie jest nadpłata w dosłownym tego słowa znaczeniu):
- WN "Aktywa z tytułu odroczonego podatku dochodowego",
- MA "Obowiązkowe obciążenia wyniku finansowego";
4. Zrealizowanie aktywów z tytułu odroczonego podatku dochodowego (obciążenie wyniku finansowego w następnym roku):
- WN "Obowiązkowe obciążenia wyniku finansowego",
- MA "Aktywa z tytułu odroczonego podatku dochodowego".


Podatek dochodowy od osób prawnych za 2001 r. obliczany był według stawki 30 %. Podatnicy są zobowiązani składać deklarację o wysokości dochodu (straty) osiągniętego od początku roku podatkowego i wpłacać miesięczne zaliczki do właściwego urzędu skarbowego. Ostateczne rozliczenie nastąpi po zatwierdzeniu sprawozdania finansowego.

Wypłaty z zysku są również zaliczane do obowiązkowych obciążeń wyniku finansowego; z tym że podstawą ich naliczania jest zysk po opodatkowaniu podatkiem dochodowym. Zobowiązania tego rodzaju nie powstają w jednostkach, które poniosły stratę. Obowiązek ten ciąży zatem na jednostkach rentowych. Ponadto obowiązek ten dotyczy wyłącznie przedsiębiorstw państwowych i jednoosobowych spółek Skarbu Państwa, a w szczególności:
1. jednoosobowych spółek Skarbu Państwa, które powstały z przekształcenia przedsiębiorstw państwowych na podstawie przepisów o prywatyzacji, a do końca 1995 r. miały obowiązek dokonywania wpłat z oprocentowania kapitału;
2. jednoosobowych spółek Skarbu Państwa, które utworzono na podstawie innych przepisów (np. kodeksu handlowego); dotyczy to również spółek, w których akcjonariuszami (udziałowcami) oprócz Skarbu Państwa są pracownicy, którzy otrzymali akcje (udziały) nieodpłatnie;
3. przedsiębiorstw państwowych.

Wypłaty z zysku ustala się według stawki 15 % od zysku po opodatkowaniu podatkiem dochodowym. Wypłaty te zmniejszają wynik finansowy pozostający w jednostce do podziału. Jednostki gospodarcze dokonują zaliczkowych wypłat, a ostateczne rozliczenie następuje po zatwierdzeniu sprawozdania finansowego.

Obowiązkowe obciążenia wyniku finansowego ewidencjonuje się na koncie "Obowiązkowe obciążenia wyniku finansowego". Przede wszystkim zaliczkowe wpłaty podatku i wypłaty z zysku księguje się po stronie WN tego konta, a po stronie MA - zmniejszenie (korekta) dokonanych zarachowań podatków. W końcu roku obrotowego saldo WN konta "Obowiązkowe obciążenia wyniku finansowego" przenosi się na konto "Wynik finansowy".

PODSUMOWANIE

W obrębie obowiązkowych obciążeń wyniku finansowego wyróżnia się podatek dochodowy oraz wpłaty z zysku. Podatek dochodowy ma powszechne zastosowanie, a wpłaty z zysku ustalają tylko rentowe przedsiębiorstwa państwowe i jednoosobowe spółki Skarbu Państwa.

Wspólną cechą tych obciążeń jest to, że stanowią one zobowiązanie podatkowe, które reguluje się wpłatami zaliczkowymi, a ostateczne rozliczenie następuje po zatwierdzeniu sprawozdania finansowego.

Opracowanie: Danuta Orłowska

Wyświetleń: 3013