ALKOHOL OD NIEPAMIĘTNYCH LAT I CODZIENNIE

Napoje zawierające alkohol towarzyszą nam prawie od początku naszego istnienia. Były obecne, gdy powstawała nasza cywilizacja - już człowiek ery neolitycznej używał napojów alkoholowych przy okazji obrzędów rytualnych, a w najstarszych zapiskach historycznych można znaleźć wiele informacji o warzeniu i piciu piwa 5000 lat temu w Mezopotamii.

W pierwszych dniach naszego życia - obok nas pojawiają się napoje alkoholowe - świętowanie naszych narodzin odbywa się wśród toastów i brzęku kieliszków. Gdy skończymy nasze życie prawdopodobnie alkohol będzie spożywany dla uczczenia naszej pamięci przez bliskie nam osoby przy okazji stypy. A między tymi momentami będzie tysiące sytuacji, w których kufle piwa, lampki wina lub kieliszki wódki wywołują nastroje, wzruszenia, poczucie bliskości, radości, rozluźnienie, ekscytacji, uśmierzenie cierpień, rozweselenie, rozczarowania, irytację, gniew, ból, rozpacz, wstręt, lęk. Są wśród tych sytuacji noworoczne toasty, nastrojowe randki, parapetowe przyjęcia w nowym mieszkaniu, oblewanie awansu, wspólne śpiewy przy imieninowym stole, nocne męskie rozmowy, celebrowanie poważnych uroczystości i świąt, są przyjęcia dyplomatyczne, wodowanie nowych statków.

Są też sytuacje - domowe nocne - pełne grozy i płaczu dzieci, rozpacz zdradzonych i bitych żon, śmiertelne wypadki samochodowe, poranny kac i delirium pełne lęku i halucynacji, samobójstwa i wątroby nie do uratowania.

Jest więc oczywiste, że ten rodzaj płynów pełni szczególną rolę w naszym życiu i wywiera istotny wpływ na wielu ludzi. Dlatego warto poznać tajemnice działania substancji, która nadaje tym płynom moc decydującą o ich potężnym działaniu oraz uzyskać wiedzę jak radzić sobie z problemami pojawiającymi się, gdy ta substancja staje się zbyt ważna dla człowieka.

TAJEMNICA ETOH
Piwo, wino, likiery, koniaki - mają różne atrakcyjne smaki i zapachy, ale nie te walory spowodowały, że napoje alkoholowe zdobyły tak duże znaczenie w życiu człowieka. Mimo różnic w smaku i wyglądzie, każdy z nich zawiera tę samą substancję chemiczną o szczególnych właściwościach. To ALKOHOL ETYLOWY - w skrócie ETOH.
Największe stężenie ETOH występuje:
w spirytusie - 95% alkoholu etylowego
w kuflu piwa - 5%
w 1 lampce wina - 12%
w 1 kieliszku wódki - 40%.

W każdym kufelku, kieliszeczku, lampeczce - jest 10g ETOH i te właśnie 10g powoduje "leciutki szmerek", "miły zawrocik głowy" itd. Znane nam dobrze psychologiczne efekty picia alkoholu są wywoływane chemicznym jego działaniem na miejsca w naszym mózgu, które sterują naszymi uczuciami.

JAK DZIAŁA ETOH
Cząsteczki ETOH w alkoholu - w odróżnieniu do reszty jego zawartości - nie wymagają trawienia. Są bezpośrednio wchłaniane do organizmu - a za pośrednictwem krwiobiegu trafiają szybko do mózgu - tam powodują różne reakcje i efekty psychologiczne.

ETOH jest usypiaczem - działa na mózg, jak środek nasenny, działa stopniowo zaczynając od ośrodków sprawujących kontrolę nad różnymi czynnościami. Osłabienie tej kontroli powoduje chwilowe wyzwolenie niektórych zahamowań - stąd wypicie pierwszych kieliszków przeżywane jest jako stan ożywienia, pobudzenia i ekscytacji. Trochę później ujawnia się prawdziwa natura ETOH - prowadząca do stanu utraty równowagi i koordynacji, śpiączki, w końcu do zatrzymania procesów życiowych.

Stężenie alkoholu we krwi zależy od:
- ilości i rodzaju konsumowanych napojów alkoholowych;
- od wagi, płci, budowy ciała osoby pijącej;
- czasu konsumpcji.

Wpływ ETOH na człowieka zwiększa:
- zmęczenie,
- napięcie wewnętrzne i okoliczności stresowe - nawet małe ilości mogą przekształcić zwyczajną niecierpliwość w irytację i agresywne zachowania;
- choroby i zażywanie lekarstw,
- palenie papierosów i picie kawy - opóźnia procesy spalania alkoholu w wątrobie, co przedłuża stan nietrzeźwości.

DLACZEGO LUDZIE PIJĄ
- Pierwszy powód to: wpływ obyczajów. Wspólne picie stanowi bardzo popularny sposób nawiązywania i umacniania kontaktów między ludźmi. Od wczesnych lat dzieci uczą się - patrząc na dorosłych, oglądając filmy, czytając prasę, że wspólna konsumpcja napojów alkoholowych jest czymś atrakcyjnym.
- Drugi powód to: pragnienie szybkiego poprawienia nastroju. Złudna jest przyjemność korzystania z usług ETOH. Z badań prowadzonych w różnych krajach i w różnych środowiskach wynika, że co piąty konsument napojów alkoholowych, przegrywa i znajduje coś przeciwnego, niż to czego poszukiwał.
- Często używamy alkoholu do samooszukiwania, wtedy np. gdy mamy realne powody do smutku czy złości - topimy łzy na dnie kieliszka, na chwilę udaje się nam rozweselić, zapomnień - lecz one nie znikają, czekają na rozwiązanie.
- Lecz, gdy gramy z oszustem - trzeba być dobrze przygotowanym do tego, co się będzie działo. Bowiem za chwilowe zyski można zapłacić bardzo wysoką cenę, zdarza się również, że płaci nie tylko ten, co grał, ale i osoby blisko z nim żyjące.

CZEGO SZUKAMY W KRAINIE ETOH

- Uśmierzenie przykrych uczuć - "lekarstwo na dolegliwości duszy i ciała";
- Samoobrona przed niepożądanymi informacjami - chcemy zapomnieć, nie czuć się odpowiedzialnymi.
- Rozluźnianie wewnętrznych zahamowań i obaw - pozbycie się nakazów wewnętrznych, by powiedzieć prawdę, czy też skłamać.
- Przeżywanie odmiennych stanów psychicznych - gdy codzienność nas męczy.
- Ułatwianie i umacnianie kontaktów z innymi ludźmi, by zmniejszyć dystans, jaki nas dzieli.

W Polsce podstawowym środkiem uzależniającym jest alkohol, inne rodzaje uzależnień pojawiły się u nas na szerszą skalę w latach 80-tych. W perspektywie ogólnoświatowej środki odurzające układają się w następującej kolejności: alkohol, opium, morfina, heroina, kodeina, leki przeciwbólowe, anksolityczne, barbiturany, amfetamina, haszysz, marihuana, LSD, kokaina, rozpuszczalniki organiczne.

Do podstawowych niebezpieczeństw związanych z uzależnieniem zalicza się:
- ryzyko ostrego zatrucia przy przedawkowaniu,
- występowanie nieoczekiwanych skutków zatrucia,
- powikłania w zatruciu przewlekłym,
- groźne objawy abstynencyjne,
- efekty postępującej degradacji osobowości - charakteropatie,
- nieprzystosowanie społeczne.

Każdy rodzaj uzależnienia wymaga odmiennego trybu postępowania leczniczego. Zasadniczo jednak da się wyróżnić wspólną strategię postępowania. Sprowadza się ona do kilku podstawowych etapów, którymi są:
- detoksykacja tj. eliminowanie objawów zatrucia i abstynencji;
- reorientacja tzn. wzbudzanie motywacji do leczenia;
- rehabilitacja tj. uczenie się nowych wzorów życia bez środków uzależniających.

Problemem zażywania środków odurzających zajmuje się obecnie wiele instytucji naukowych oraz społecznych, w różnych krajach w tym i w Polsce. Rosnąca skala tego zagadnienia współczesnej patologii społecznej, postawiła tę kwestię w rzędzie badań interdyscyplinarnych. Przydaje się tutaj chociażby ograniczona znajomość obowiązującego prawodawstwa. "Ustawa o zapobieganiu narkomanii" z dnia 31.01.1985r. określa złożoność całego zjawiska jako "uzależnienie od środków uzależniających".

W USA toczy się ciągle dyskusja nad zmienialnie używanymi terminami: "okazyjne używanie" i "nadużywanie". Uzależnia się to wszystko od osób (tj. wieku) w jakim się uzależniają, częstotliwość przyjmowania środków za takie uważane oraz podziału ich na typ "miękki" i "twardy".

Dosyć powszechnym zjawiskiem jest nadużywanie alkoholu w środowisku narkomanów. W Polsce spotykamy się najczęściej z uzależnieniem od alkoholu, opiatów i rozpuszczalników lotnych. W ostatnich latach na "rynek" doszły: amfetamina i halucynogeny. Typy środków narkotycznych zależą od specyfiki społeczno-kulturowej np.:
- dla dziecięco-młodzieżowej populacji - typ alkoholowy i lotnych rozpuszczalników;
- dla populacji starszej młodzieży - typ amfetaminowy, opiatowy;
- w populacji dorosłych - typ alkoholowy i barbituranowy.

ALKOHOLIZM - jest przede wszystkim N A Ł O G I E M a nie przyzwyczajeniem. Uzależnia się od niego dwojako tj. psychicznie i fizycznie. Uzależnienie psychiczne objawia się nieustannym myśleniem o piciu oraz ciągłym szukaniem okazji do wypicia. Drugie - fizyczne uzależnienie cechuje utrata jakiejkolwiek kontroli nad spożywaniem i występowanie tzw. zespołu odstawienia - zachodzi on w 8-12 godzin po ostatnim piciu i charakteryzują się następującymi objawami:
- brak apetytu, nudności, wymioty, biegunka;
- napadowe poty, podwyższone ciśnienie tętnicze krwi, bóle i zawroty i głowy, kołatanie serca;
- nadwrażliwość wzrokowa, słuchowa, zaburzenia czucia;
- bóle mięśni, obniżenie koordynacji motorycznej, drżenie rąk i mięśni twarzy;
- ogólny niepokój, lęk, zaburzenia nastroju, koszmarne marzenia senne, rozbicie psychiczne.

Większość badań wykazuje, że początek spożywania alkoholu przez młodzież przypada na 13-18 rok życia. Poza alkoholami we właściwym tego słowa znaczeniu spożywają także alkohole nie spożywcze: denaturat, bimber, spirytus salicylowy, wodę brzozową, rozpuszczalniki produkowane na bazie alkoholu.

Patrząc z perspektywy socjologicznej alkoholizm stanowi zjawisko społecznie niepożądane. Ocenia się, że w drugiej połowie XX stulecia picie alkoholu wzrosło. W okresie 30 lat (1950-1980) przedstawiało się to następująco:
- 1950r. 3,0l
- 1980r. 8,4l

W naszym kraju liczbę osób uzależnionych szacuje się na ok. 4-5 mln, oprócz tego ok. 12tys. osób wymaga leczenia (a z grupy tej leczy się 15%).

To jeszcze nie wszystko w bezpośrednim kręgu negatywnych społecznie skutków alkoholizmu pozostaje ok. 1/3 populacji Polaków. Szczególnie początek lat 90-tych przyniósł w tym zakresie dużą liberalizację i rozprężenie większości norm obyczajowych.

Przyczyn alkoholizmu dopatruje się w 2-óch podstawowych czynnikach:
1) genetycznym
2) środowiskowym.

Ten drugi z nich posiada zwiększony stopień ryzyka w rodzinach, w których chociaż jedno z rodziców jest nałogowcem. Bardzo prawdopodobny w takim układzie będzie fakt zaczęcia picia przez dziecko (syna) biorącego przykład z własnego ojca.

Toksykomania alkoholowa posiada także różny stopień zasięgu i nasilenia w zależności od sfery geograficznej oraz uwarunkowań religijnych. I tak np. zjawisko alkoholizmu jest prawie w ogóle nieznane w krajach muzułmańskich. Islam zabrania w ogóle picia alkoholu z innymi środkami odurzającymi - w wyniku czego m.in. dochodzi do depresyjnych oddziaływań na ośrodkowy układ nerwowy, ulega degradacji twór siatkowy pnia mózgu, kory mózgowej oraz ośrodków podkorowych.

Wśród osób dorosłych z problemem alkoholowym borykają się nie tylko ci predysponowani do picia z racji swej np. niskiej pozycji społecznej, lecz również ci, którzy w obiegowym stereotypie społecznym stanowią ideał wzoru i cnót (lekarz, duchowny itp.). Dewaluacji uległ też mit traktujący posiadanie wyższego wykształcenia jako skutecznej zapory przeciwko kłopotom z nadużywaniem napoi alkoholowych. W trakcie trwania choroby alkoholowej "tworzy się zwarty system iluzji i zaprzeczenia, silnych racjonalizacji, uzasadnień, minimalizacji, bagatelizowania problemu. Celem jest obrona swego nałogu. Na leczenie odwykowe pacjenci zgłaszają się, gdy nie mają innego wyjścia.

JAKA POMOC RODZICÓW? swym dzieciom

1. Rozmawiaj z dzieckiem o alkoholu i narkotykach,
2. Naucz się uważnie słuchać dziecka - bądź nauczycielem - nie pouczaj - może to sposób, aby dziecko zaczęło mówić o swych kłopotach i radościach. Okazanie zrozumienia - gdy ma ono kłopoty - liczy się bardziej niż 100 mądrych pogadanek.
3. Pomóż dziecku dobrze czuć się ze sobą - okazuj akceptację, aprobatę oraz licz się z jego zdaniem.
4. Pomóż dziecku wykształcić jasny system wartości. Jasne poczucie co dobre a co złe daje odwagę podejmowania samodzielnych decyzji.
5. Pomóż radzić mu sobie z naciskiem kolegów.
6. Ustal jasno zasady dotyczące alkoholu i narkotyków, niech znają konsekwencje łamania zasad.
7. Zachęcaj dziecko do zajęć zdrowych i twórczych.
8. Bądź dobrym przykładem - głosząc zasady, których nie przestrzegasz - stajesz się gołosłowny i mało wiarygodny.


PRZESTROGI

Nie próbuj sama wyleczyć alkoholika.
Nie karać, nie grozić.
Nie ukrywać butelek, nie wylewać alkoholu.
Nie brać odpowiedzialności za alkoholika.
Nie osłaniać alkoholika, nie ukrywać szkód i wybryków.
Nie pić alkoholu razem z alkoholikiem.
Nie domagać się i nie akceptować nierealistycznych obietnic dotyczących zaprze-stania lub ograniczenia picia.
Nie posługiwać się dziećmi do wywierania wpływu na alkoholika.

CO MOŻNA ROBIĆ

Spojrzeć prawdzie w oczy - nie ma co się oszukiwać.
Zgłosić się po radę do poradni odwykowej.
Zrozumieć swoje uczucia.
Dobrze traktować samą siebie - alkoholicy próbują obwiniać innych za swoje problemy.
To nie prawda! - Nie ty jesteś przyczyną jego choroby.
Dbać o bliskie związki z resztą rodziny - nie zamykać się w kręgu swego nieszczęścia.
Być wytrwałą, nie rezygnować - nie godzić się na taki sposób życia.
Ratować siebie - korzystanie z pomocy nie świadczy o tobie źle.
Być gotowym do podjęcia decyzji i działań, gdy odrzuci możliwość leczenia.
Możesz rozważyć opuszczenie go lub zażądać, by on się wyprowadził.

Opracowanie: Agnieszka Fiszer

Wyświetleń: 1235