Katalog

Danuta Borawska
Różne, Artykuły

Osobowość i zadania nauczyciela według koncepcji pedagogiki Marii Montessori

- n +

Osobowość i zadania nauczyciela według koncepcji pedagogiki Marii Montessori

Maria Montessori stawiała wysokie wymagania przyszłym nauczycielom. Obok oddziaływania osobistego wymagała ona dobrej wiedzy ogólnej oraz gotowości do naukowego doskonalenia się. Według niej, dobrego pedagoga powinien cechować spokój oraz miłość, cierpliwość i szacunek do dziecka. Ma on być wzorem i modelem zarówno pod względem zalet osobistych jak również i fachowości. W przedszkolu(szkole) wprowadzenie w kulturę i cywilizację staje się możliwe dzięki przygotowanemu otoczeniu. Tu nauczyciel spełnia podwójną rolę. Jest "żywym" elementem tego otoczenia a zarazem jego twórcą. Pełni on rolę łącznika dla dziecka pomiędzy nim a światem. Nauczyciel uczy reguł w grupie, udziela lekcji słownych.

Podczas pewnego wykładu w Barcelonie Maria Montessori określiła zadania pedagogów w dwunastu następujących punktach:
1. Nauczycie ma obowiązek materialnego porządku: precyzyjnie pielęgnować otoczenie tak, że jest ono zawsze czyste i uporządkowane, usuwać zniszczenia wynikające z używania materiałów.
2. Nauczycie powinien uczyć korzystania z pomocy dydaktycznych. Zapraszająco pokazywać, jak wykonuje się ćwiczenia praktyczne z życia codziennego.
3. Nauczyciel jest "aktywny", kiedy zaznajamia dziecko z otoczeniem; jest "pasywny", kiedy to zaznajomienie nastąpiło.
4. Powinien obserwować uczniów, aby ich siły nie marnowały się na takie błahostki jak szukanie potrzebnych pomocy dydaktycznych lub prośba pomocy.
5. Musi spieszyć z pomocą tam, gdzie jest potrzebny.
6. Powinien słuchać i odpowiadać, kiedy jest do tego zapraszany.
7. Ma respektować pracujące dziecko bez przerywania mu.
8. Powinien akceptować ucznia, który popełnił błąd bez poprawiania go.
9. Powinien akceptować dziecko akurat odpoczywające lub obserwujące pracę innych bez przymuszania go do działania.
10. Powinien takiemu dziecku pomóc, proponując mu przedmioty, które ono już raz odrzuciło, sugerując, czego jeszcze nie zrobiło, oraz gdzie popełniło błąd.
11. Dziecku poszukującemu, nauczyciel powinien dać odczuć swoją obecność, natomiast temu, które zajęło się konkretną pracą, nie może przeszkadzać.
12. Nauczycie ukazuje dziecku, że jego praca jest zakończona, że dobrowolnie wyczerpał swoje siły i milcząco ofiaruje mu swoją duszę jak duchowy przedmiot [1]

Z powyższych rozważań można lansować pewien model osobowości nauczyciela - wychowawcy, jaki preferowała Maria Montessori. Wychowawca powinien dokonać w sobie koniecznej przemiany wewnętrznej. Punktem wyjścia do odnowionych, a więc właściwych relacji; dorosły - dziecko są takie warunki jak: wyzbycie się dumy, górowania, likwidowania przejawów niezadowolenia, złości i pychy. Wewnętrzna przemiana wiąże się bezpośrednio z wnikliwym poznawaniem dziecka poprzez metodyczną obserwacje. Taka obserwacja pełna jest szacunku, miłości i pokory. Jest to długa droga odnajdywania miłości człowieka do człowieka. Wnikliwa metodyczna obserwacja dziecka jest podstawowym obowiązkiem nauczyciela. "Wyrabia ona, bowiem, podobnie jak u badaczy naukowych, cierpliwość, skromność, przekształcają się u ludzi wielkich pokorę wobec badanych przez nich objawów życia. Nauczycie staje się powoli skromny we wszystkich swych poczynaniach" [2]. Taka obserwacja i relacje z dzieckiem prowadzi do pogłębiania więzi uczuciowych pomiędzy wychowawcą a dzieckiem. Z tak rozumianych relacji, jakie zachodzą pomiędzy nauczycielem a dzieckiem wydedukować można typ osobowości wychowawcy. Rozumiany byłby on jako "sługa ludzkiego ducha, współpracownik, pomocnik, doradca, przewodnik, organizator i inicjator (impuls) wolności dziecka" [3].

W zaproponowanym modelu wychowawcy - nauczyciela zauważyć można bardzo ważną jego rolę w rozwoju dziecka. Wychowawca ma być dla dziecka inicjatorem(impulsem) w rozwoju jego świata uczuciowego, moralnego. Cechą wiążącą - spinającą poglądy Marii Montessori na osobowość wychowawcy jest postawa miłości. Głęboka, autentyczna i mądra miłość do dziecka jest wyznacznikiem jego osobowości i relacji z dzieckiem. Dlatego Montessori przypisywała miłości tak ogromne znaczenie, że z jednej strony jest to cecha ludzkich zachowań wyższego rzędu, z drugiej zaś miłość pozwala prowadzić wychowawczo w sposób prawdziwy - niezafałszowany. "Człowiek, który nie kocha - twierdziła Montessori - widzi tylko błędy u innych. A przecież ten, kto kocha, jest rozwoju - to podstawowe zadania pedagoga. Miłość i Pokora wychowawcy są wyznacznikiem jego osobowości, mają w intencji Marii Montessori prowadzić wychowanka do osiągnięcia ładu moralnego w sobie i w Świecie.
Człowiek samodzielny, odpowiedzialny za siebie i Świat, potrafiący kochać i dawać miłość - to pewnego rodzaju ideał wychowawcy Montessori, prawdziwym, widzącym obserwatorem i tylko on może dostrzec w dziecku to, czego ono samo nie jest w stanie zobaczyć i zrozumieć. Tylko wtedy dziecko może przed wychowawcą odkryć swoją prawdziwą naturę" [4].

Być wychowawcą w sensie pedagogiki Montessori - to ciągły wymóg pracy nad sobą, zwłaszcza w obszarze wyzbycia się "dumy, pychy i gniewu". Prawdziwe ukochanie dziecka, pogłębia obserwację i pomoc w

Literatura:
1. Gabriela Badura - Strzelczyń, Pomóż mu zrobić to samemu, s. 59 - 60
2. Małgorzata Miksza - Zrozumieć Montessori, Montessori. 83
3. Tamże, s. 84

Opracowanie: Danuta Borawska

Wyświetleń: 2386


Uwaga! Wszystkie materiały opublikowane na stronach Profesor.pl są chronione prawem autorskim, publikowanie bez pisemnej zgody firmy Edgard zabronione.