SPOSOBY PROPAGOWANIA TWÓRCZOŚCI WŁASNEJ UCZNIÓW

Przed kilkoma laty na jednej z rad pedagogicznych, jako młody, lecz już z pewnym doświadczeniem nauczyciel, wystąpiłam z referatem dotyczącym motywowania uczniów do samodzielnej, twórczej pracy, uważając, że jest to najważniejsze zadanie edukacyjne. Z tamtego okresu pozostały notatki i wciąż aktualny problem: jak kształtować kreatywną postawę ucznia.

Profesor Bogdan Suchodolski w rozprawie " Wychowanie i strategie życia" stwierdza: "żyjemy w epoce, w której pojmowanie twórczości zmienia się w sposób zasadniczy". I dowodzi, że twórczość to nie tylko działalność "wybitnych, utalentowanych jednostek, owocujące w dziełach artystycznych, ale także - praca naukowa, inwencja techniczna, wynalazczość, a nawet aktywny stosunek do życia społecznego i kultury".

Śledząc ten tok myśli, wnioskujemy, że dynamizm życia wymusza na człowieku jego twórczą postawę.

Wyszliśmy przecież z jaskiń, co też jest wynikiem aktów twórczych inspirowanych potrzebą wygodniejszego i praktyczniejszego życia.

Skoro tak, to od najwcześniejszych lat edukacji dziecka powinno się pamiętać o nadrzędnym celu wychowania: kreowaniu twórczego człowieka.

Robert Gloton i Claude'a Clero - francuscy pedagodzy, autorzy książki "Twórcza aktywność dziecka", twierdzą: "Dziecko w sposób naturalny jest twórcą. Mogą temu zaprzeczyć jedynie ci, którzy nigdy nie obserwowali swobodnej zabawy małych dzieci, albo ci, którzy ją oglądali w postaci już wypaczonej przez przymusowe oddziaływanie otoczenia". Wydaje się więc, "że nic prostszego jak tylko wykorzystać naturalne zdolności "twórcze" dziecka, aby nauka była przyjemna i efektywna.

Praktyka jest nieco inna. Nie będziemy jednak zajmować się wieloma aspektami tego zjawiska: psychofizycznymi dziecka, rodziców, nauczycieli, społecznymi, merytorycznymi, itd.

Większość autorów prac na temat "twórczej aktywności dziecka - ucznia" zwraca uwagę, że najważniejsza jest motywacja wyzwalania zdolności w uczniach, właśnie przez nauczyciela.

Alan Loy Mc Ginnis w "Sztuce motywacji" wymienia dwanaście zasad wydobywania z ludzi tego, co najlepsze:
1. Od ludzi, którymi kierujesz, oczekuj tego co najlepsze.
2. Zauważaj potrzeby drugiego człowieka.
3. Wysoko stawiaj poprzeczki doskonałości.
4. Stwórz środowisko, w którym niepowodzenie nie oznacza przegranej.
5. Jeśli ktoś zdąża tam, gdzie ty - dołącz do niego.
6. Wykorzystuj wzorce, by zachęcać do sukcesu.
7. Okazuj uznanie i chwal osiągnięcia.
8. Stosuj mieszankę wzmacniania pozytywnego i negatywnego.
9. Potrzebę współzawodnictwa wykorzystuj w sposób umiarkowany.
10. Nagradzaj współpracę.
11. Pozwalaj, by w grupie zdarzały się burze.
12. Staraj się własną motywację utrzymać na wysokim poziomie.

Myślę, że zachowanie nauczyciela zgodne z powyższymi zasadami rzeczywiście wpływa mobilizująco na postawę twórczego ucznia. Tym bardziej, że tak jak dzieło nie może zaistnieć bez twórcy, tak odbiorca, a więc w naszym przypadku przede wszystkim nauczyciel i drugi uczeń, dokonują konkretyzacji wytworu.

Mały twórca musi więc czuć się w pełni bezpiecznie, pokazując " światu" (nauczycielowi, klasie) swoje dzieło, a więc pełna akceptacja i życzliwa krytyka - konieczna, jeśli twórczość ma być rozwijającą potencjał intelektualny.

To nauczyciel wraz z rodzicami dostarcza dzieciom różnorodnych informacji, które potem uczeń wykorzystuje we własnej twórczości, bo przecież "wyobraźnia dziecka, podobnie jak wyobraźnia artysty, pracuje na materiałach zdobytych z rzeczywistości zewnętrznej", czyli akt twórczy to projekcja życia wewnętrznego. Jakże ważny jest tu takt i przyjaźń, wyzwalające wrażliwość dziecka, które jedynie w poczuciu wolności może realizować się twórczo.

Reasumując: nauczycielowi wyznacza się rolę przewodnika duchowego, który czerpie przyjemność z obcowania z twórczością swych uczniów. Przyjęcie takiej postawy pozwala też uniknąć kostnienia w rutynie, która jest nieprzyjazna wszelkim aktom twórczym.

Przed rutyną możemy się bronić pomysłami, których, oby nam nie zabrakło! Bo tylko twórczy nauczyciel może sterować twórczym uczniem.

Tylko zaangażowany i otwarty na potrzebę działania nauczyciel potrafi stworzyć uczniom odpowiednie warunki sprzyjające twórczej aktywności, a więc:
1. Wspomniane poczucie bezpieczeństwa i własnej wartości ucznia.
2. Odczucie potrzeby wzbogacania swej wiedzy, doświadczeń.
3. Samorealizacja w różnych formach:
- plastyka -grafika, rysunek, rzeźba, wycinanka, projekcje multimedialne;
- język polski - wiersz, opowiadanie, zagadka, inscenizacja, itd.

4. Warunki do eksponowania własnej twórczości.
Możliwości programów nauczania poszczególnych przedmiotów, warunki stworzone przez nauczyciela, jak i jego predyspozycje, są podstawą do rozwijania aktywności twórczej ucznia. Każdy przedmiot ma swoją specyfikę i całą gamę możliwości pobudzania inwencji uczniowskiej.

Anna Janus w rozprawce " Twórcze improwizacje, gry dramatyczne" uświadamia nam:
"Po to, by uruchomić postawę twórczą, by inspirować odkrywczość, by prowadzić dialog z uczniem, zaspokoić jego potrzebę ekspresji, trzeba umieć tak zorganizować zajęcia lekcyjne, by znalazł się czas na eksperymentalne błądzenie, na wspaniałe poszukiwanie wersji najlepszej z wielu możliwych, na zastąpienie wyjałowionego formalizmu rozmaitością pomysłów, trzeba nie bać się sytuacji swobodnej zabawy".

Lekcje z poszczególnych przedmiotów i praca w kółkach zainteresowań - tych z prawdziwego zdarzenia - stwarzają twórczemu nauczycielowi szerokie możliwości inspirowania i propagowania twórczości własnej uczniów, co w szerszym ujęciu służy w przyszłości - i tu trochę patosu! - mikro- i makrospołecznościom.

Gry dramatyczne, koła dyskusyjne, konkursy, quizy, periodyki szkolne wydawane przez uczniów, gazetki szkolne, wystawy indywidualne i zbiorowe twórczości artystycznej i naukowej, zespoły muzyczne, teatralne, taneczne, gry sportowe indywidualne i zespołowe, w których twórczy uczeń jest liderem, koła recytatorskie, akademie, występy, echa szkoły stwarzają szerokie możliwości ukierunkowania aktywności, inspirowania i propagowania twórczości uczniów na terenie szkoły.

Akceptacja wymienionych działań przez autorytety szkolne: dyrekcję, nauczycieli i wychowawców, wyrażona w postaci nagród, dyplomów, pochwał, stanowi dodatkową motywację do działalności twórczej i jest formą jej propagowania poprzez oznaczenie przedmiotu wyróżnienia.

Każdy przedmiot, każda lekcja, każda sytuacja szkolna to pole do popisu dla twórczego nauczyciela i twórczego ucznia.

Opracowanie: mgr Elżbieta Mendakiewicz

Wyświetleń: 618