"Krasiński w środowisku przedburzowców"

W drugiej połowie XIX w. zaczęto patrzeć na twórczość poetów okresu romantyzmu z historycznego punktu widzenia. W latach manifestacji politycznych będących zapowiedzą, powstania styczniowego, literatura miała charakter wybitnie społeczny. Miało to ścisły związek z poważnym obowiązkiem, jaki nad nim ciążył. Jej zadaniem było wyzwalanie uczuć patriotycznych, nawoływanie do walki. Szczególna rola przypadła poezji, która uświęcała każdą manifestację, ideologicznie była związana z określonym wydarzeniem politycznym i w końcu, rzecz najważniejsza, mobilizowała naród do czynu.

Dla twórców lat 60-tych takie wymogi spełniała poezja romantyczna. stała się ona z czasem inspiracją do powstania utworów poetyckich w latach 1861-1864. Rzecz ciekawa nazwisko Krasińskiego zaczyna się pojawiać coraz częściej zarówno na ustach demonstrantów warszawskich, jak i w poezji powstania styczniowego.18 marca 1859 w warszawskim kościele kapucynów miało miejsce nabożeństwo za duszę "Adama Juliusza i Zygmunta". Była to pierwsza próba manifestacji poprzedzających powstanie styczniowe. Organizatorami byli studenci Akademii Medycznej, Szkoły Sztuk Pięknych, Instytutu Rolniczego, żądni czynu, wierzyli w spontaniczny zryw narodu. Zorganizowanie wystąpienia w roku śmierci Krasińskiego świadczyło jednocześnie, że młode pokolenie doceniało poetę. Sytuacja polityczna zrodziła potrzebę tworzenia wierszy - pobudek, które towarzyszyły narodowi w przełomowych dla niego latach. Do tej grupy wierszy należy utwór Mieczysława Romanowskiego, zatytułowany "Po mszy za Irydiona".

Poeta często był przywoływany jako duchowy przywódca powstania styczniowego .Świadczy o tym list Bronisława Trentowskiego do Leonarda Niedźwieckiego, pisany 25 września 1861 roku: "wypadki krajowe zajmują umysł wszystkich. Czy wiesz kto kieruje ruchami krajowymi i kto je sprawił? Doniesiono mi, że to wszystko dzieje się wskutek pism Zygmunta Krasińskiego". Poezja powstania styczniowego swoim tonem uczuciowym nawiązywała do poezji poety. Tak, jak niegdyś autor "Irydiona" zachęcał do czynów moralnych, tak obecnie poezja agitowała do walki, wznosiła błagalne modlitwy do Boga, aby nie być daremną. Wystarczy przypomnieć utwór M. Romanowskiego, zatytułowany "Modlitwa", który wykorzystuje frazeologię poetycką Krasińskiego. Imię jego było włączone do szeregu wieszczów narodowych jeszcze przed wybuchem powstania styczniowego. Krytyczny stosunek przedburzowców do poety można tłumaczyć różnicą poglądów.

Reprezentowali oni świadomość demokratyczną, wartościowali nie tylko postępowość poglądów czy pochodzenie z niższych warstw społecznych, ale sam fakt biologicznej młodości, a więc zapał, idealizm życiowy, altruizm itp. A więc w świadomości pokolenia 1860 r. demokracja była wartością w pewnym sensie związaną z młodością.

Krasiński w przeciwieństwie do tej grupy pisarzy był przedstawicielem kultury szlacheckiej. Jego poglądy nie dały się ująć w ramy programu demokratycznego. Nie mógł mieć racji bytu w tym środowisku gdyż kładło ono nacisk na walkę zbrojną, zaś on podkreślał rolę "czynu moralnego". Tym samym tłumaczy się obranie Słowackiego za swego patrona.

Opracowanie: Bogumiła Paszkiewicz

Wyświetleń: 1307