IDEA INTEGRUJĄCA ROZWÓJ DZIECKA - UCZNIA

Rozwój jest pojęciem ogólnym i złożonym. Pojęcie to jest od stuleci przedmiotem zainteresowań zarówno filozofii, jak i wielu nauk szczegółowych
(biologii, geologii, antropologii i psychologii). Zostało ono wprowadzone przez Arystotelesa (384 - 322 p.n.e.) jako pomocne w udzielaniu odpowiedzi na pytanie, jak pojmować istotę tego, co leży u podłoża różnorodnych zmian w zjawiskach. Arystoteles ujmował rozwój jako proces nadawania materii formy, a więc jako zmianę zmierzającą w określonym kierunku, zmianę celową, polegającą na przechodzeniu od form niższych do wyższych. Oznacza to, że według niego rozwój ma charakter teologiczny i progresywny. Tak pojmowany rozwój jest wartościowany pozytywnie.

Pojęcie, ,rozwoju" stało się centralnym problemem filozofii i nauki w XIX wieku. Zajmowało wiele miejsca w podstawowych systemach filozoficznych tego okresu, żeby wspomnieć tylko dialektyczną filozofię Hegla, teorię pozytywizmu Connt`a czy też ewolucjonistyczną filozofię Spensera. Pojęcie rozwoju zawsze więc dotyczy zmian. Często bywa jednak utożsamiane z jednym tylko rodzajem, tj. ze zmianami o charakterze wartościowanym pozytywnie.

Aby możliwy był wszechstronny rozwój dziecka - ucznia, potrzebne jest współdziałanie - integracja, wszystkich zabiegów edukacyjnych wokół jego osoby i jego rozwoju we wszystkich sferach: fizycznej, psychicznej, społecznej intelektualnej, moralnej. Tutaj ogromna rola stoi przed nauczycielem, który powinien być otwarty na nową wiedzę, twórczy, kreatywny w działaniu, refleksyjny. W związku z gwałtownym rozwojem informatyki, komunikacji werbalnej, niewerbalnej, medialnej, przemianami społeczno - kulturowymi, gospodarczymi, zmianie i modyfikacji także muszą ulec funkcje, czynności i zadania nauczyciela - wychowawcy. Nauczyciel w procesie edukacyjnym powinien spełnić rolę: fachowca, menadżera, inspiratora i integratora.

Jako fachowiec - musi wiedzieć jakie kwestie merytoryczne są istotne ze względu na założenia i realizowane cele procesu kształcenia i wychowania. Nauczyciel taki potrafi dobrać treści do osiągnięcia celów i dostosować je do potrzeb i możliwości uczniów. Ponadto wie, jakie umiejętności (indywidualne, społeczne, techniczne) ma posiąść uczeń w szkole.

Jako menadżer - jest liderem procesu edukacyjnego, który umie:
- zoperacjonalizować cele nauczania - uczenia się tak, żeby uczniowie mogli zrozumieć istotę nie tylko tematu lekcji, lecz także skoncentrować się na zawartych w nim problemach i je zapamiętać,
- ułożyć treści dydaktyczne w spójną, logiczną całość,
- zorganizować optymalny dla uczniów kontekst przestrzenny i czasowy procesu edukacyjnego;
- wytworzyć klimat efektywnej pracy zachowując właściwe proporcje między nauką i odpoczynkiem,
- wywołać pozytywne nastawienie do nauki,
- stworzyć wspólną strategię nauczania i uczenia się,
- Musi umieć zastosować ją w różnych formach i metodach dydaktycznych, sprawnie komunikować się.

Jako inspirator - potrafi:
- umacniać motywację uczniów do nauki,
- wnieść ożywienie do uczniowskiej społeczności klasy,
- zaoferować uczniom pomóc w odkrywaniu i rozwoju ich osobistych zainteresowań i możliwości.

Jako integrator - potrafi:
- osiągnąć porozumienie uczniów co do celów, które mają zrealizować,
- dbać o wzajemny szacunek między uczniami oraz nauczycielami,
- negocjować, aktywnie słuchać i być asertywnym.

W krajach Unii Europejskiej akcentuje się potrzebę systematycznego wychowania prozdrowotnego; poprawy stosunków międzyludzkich",wrażliwego" wychowania seksualnego oraz prowadzenia racjonalnego sposobu odżywiania się; walki z różnymi odmianami patologii społecznej.

Podobne tendencje zaczynają dochodzic do głosu również w Polsce w ramach reformy systemu edukacji. W rezultacie tych działań społeczeństwo nasze coraz częściej i wyraźniej zdaje sobie sprawę z faktu, że współczesna cywilizacja narażona jest na liczne zagrożenia zdrowotne. Niepokojącym jest obraz świata w którym egzystujemy.

Promocja zdrowia to przedsięwzięcie społeczne, a nie tylko zadanie służb medycznych. Zgodnie z założeniami Narodowego Programu Zdrowia, niezwykle ważne miejsce w tym prcesie przypada edukacji szkolnej. Promocje zdrowia w środowisku edukacji szkolnej nie przypadkowo określa się wychowaniem pozdrowotnym. Pretenduje ono do zaczynu ukrytej osnowy, która przenika w ustawiczny proces edukacji.

Kolejną sprawą na którą trzeba zwrócić uwagę jest opieka nad młodzieżą. Diagnozowanie sytuacji i potrzeb, socjalizacja i resocjalizacja, współpraca z rodziną i środowiskiem lokalnym, rozwijanie głębokiego dialogu wszystkich podmiotów edukacji na temat dziecka, szkoły i środowiska. Orientacja i wspomaganie młodzieży w kształtowaniu jej planów edukacyjnych i życiowych, w sytuacji zmian wynikających z procesu transformacji systemowej, potrzeb",rynku pracy", dużego wpływu (nie zawsze pozytywnego) na świadomość młodych, świadomość masowej komunikacji społecznej. Ważnym jest:
- inicjowanie działalności nowatorskiej - nowych rozwiązań w nauce i
pracy uczniów, poprzez uruchomienie motywacji pozytywnej i
wskazywanie na potrzebę więzi teorii i praktyki pedagogiczno -
społecznej,
- korzystanie z dorobku pedagogiki po okresie przemian społeczno -
politycznych na przełomie lat 80 - tych i 90- tych,
- odrzucanie racjonalności adaptacyjnej na rzecz racjonalności
emancypacyjnej,
- uwzględnianie sfery wartości, idei spotkania, dialogu, komunikacji.

Ważną rolę w kwestii walki z patologicznymi zachowaniami spełniają Poradnie Psychologiczno - Pedagogiczne, Policja, Straż Miejska, Sądy, kuratorzy sądowi.

Dobre i systematyczne kontakty szkoły i wymiana informacji z tymi instytucjami, ścisła współpraca i koordynacja działań skutecznie zapobiegają zjawiskom aspołecznych zachowań. Ważnym jest zaproszenie na spotkania czy to z uczniami, czy też ich rodzicami pracowników Policji ds. nieletnich oraz kuratorów zawodowych. Jeżeli chodzi o pomoc finansową - to istotną jest współpraca z władzami samorządowymi. Mogą one skutecznie wspierać pracę wychowawczą w szkole zapewniając jej środki materialne np. na profilaktykę uzależnień.

Zauważyłam, że w mojej pracy istnieje wiele obszarów w których można mówić o integracji różnych działań na rzecz rozwoju osobowości ucznia. Integracja ta dotyczy zarówno treści (wiedzy) współpracy z jednostkami samorządowymi jak również integracji społecznej. Uważam, że działania szkoły w tym zakresie zmierzają w dobrym kierunku, co pozytywnie rokuje na przyszłość. Sadzę jednak, że czeka nas jeszcze dużo pracy, zwłaszcza na płaszczyźnie kształtowania pozytywnego społecznie systemu wartości, opartego o zasady humanizmu, pluralizmu, życzliwości i tolerancji, co w dobie XXI wieku stało się bardzo istotną kwestią.

Bibliografia:
1. Trempała E:, Szkoła a edukacja. Poglądy, doświadczenia, propozycje. Bydgoszcz , WSiP 1993.
2. Zimny Z. M:, Kształcenie wychowujące [w] Edukacja jutra pod red. K. Denka, T.M.Zimnego: IV Tatrzańskie Seminarium Naukowe, Częstochowa 1999.
3. Suchodolski B:,Wychowanie i strategia życia. WSiP, Warszawa 1987

Opracowanie: Danuta Piątkowska
Nauczyciel Gimnazjum Nr 3
w Olkuszu

Wyświetleń: 825