Rola wycieczek w procesie dydaktycznym

Wycieczka to celowe, planowane i odpowiednio kierowane wyjście lub wyjazd uczniów poza teren szkoły w celu poznania środowiska w ujęciu krajoznawczym, z uwzględnieniem elementów poznawczych, kształcących i rekreacyjnych. Wycieczki szkolne są przede wszystkim lekcjami, a więc jednostkami wprowadzającymi, pogłębiającymi, rozszerzającymi lub utrwalającymi treść kształcenia. Mogą być ilustracją tego, co uczniowie wcześniej już poznali, inspiracją do dalszego rozwijania treści programu nauczania, punktem wyjścia do samodzielnej pracy naukowej i samokształcenia. Nasza szkoła podkreśla bardzo wyraźnie walory wycieczek, wyznacza im poważną rolę w nauczaniu i wychowaniu. Wycieczki pozwalają dziecku zetknąć się bezpośrednio z różnymi dziedzinami życia. Wykorzystujemy możliwości tkwiące w najbliższym otoczeniu. Celem niniejszej pracy jest ukazanie przykładów wycieczek, jakie były organizowane dla uczniów Szkoły Podstawowej nr 3 w Szamotułach i są ściśle związane z programem nauczania. W większości tych wycieczek brały udział dzieci z klas nauczania początkowego.

Wycieczki zostały podzielone na trzy bloki:

I SPOTKANIE Z PRZYRODĄ (przyrodnicze)

II HISTORYCZNE

III TEMATYCZNE

I Spotkanie z przyrodą:

1. Ścieżka dydaktyczna przyrodniczo leśna "DĘBOWY LAS" (około 12 km od Szamotuł) - zlokalizowana jest na terenie Leśnictwa Daniele w Nadleśnictwie Oborniki. Trasa liczy około 6 km w płaskim terenie, czas przeznaczony do przejścia około 4 godzin.
Obszar ten obejmuje ciekawe obiekty związane z gospodarką leśną i ochroną przyrody. Najciekawszym obiektem jest rezerwat przyrody chroniący zbiorowiska leśne typu świetlistej dąbrowy. Jego wysoka wartość wynika z unikalności tego typu zbiorowisk, a także tworzy on enklawę dębów wśród panujących wokół drzewostanów sosnowych. Ścieżkę poprowadzono wśród drzewostanów gospodarczych i w rezerwacie przyrody. Przedstawiono przy tej okazji zagadnienia związane z gospodarką leśną oraz walory przyrodnicze terenu. Wyznaczono w niej 12 przystanków dydaktycznych w miejscach charakteryzujących określone obiekty czy zjawiska przyrodnicze.

Przystanki tematyczne:

- Pomnik przyrody
- Gospodarczy drzewostan nasienny
- Młodnik sosnowy
- Budowa lasu
- Rezerwat przyrody
- Las typu świetlistej dąbrowy
- Zbiorowiska zastępcze
- Pożary leśne
- Zagrożenia roślinności naturalnej
- Siedliska wilgotne
- Las łęgowy
- Zwierzęta leśne

Ścieżkę mogą odwiedzać indywidualni miłośnicy przyrody oraz grupy zorganizowane. Na miejscu znajduje się leśniczówka Daniele, gdzie można uzyskać wszelkie informacje na temat ścieżki.

2. Stobnica - REZERWAT WILKÓW I BOBRÓW.
- Katedra Zoologii AR w Poznaniu (około 15 km od Szamotuł)
Uczniowie moją możliwość zapoznania się z hodowlą:
- wilków
- bobrów - żeremia
- koników polskich
- kóz
- dzikich kaczek

Pracujące tu osoby przekazują dzieciom szeroką wiedzę na temat wyżej wymienionych gatunków zwierząt.

3. Rezerwat Leśny "Dołęga" rezerwat skrzypu leśnego na terenie Leśnictwa Sycyn.
W pobliżu, w Sycynie Dolnym znajduje się schronisko dla zwierząt, gdzie mile widziane są wizyty uczniów zbierających karmę dla psów, kotów, koni i kóz.

4. Chalin (około 50 km od Szamotuł)
KONTAKT nr tel. (061) 8541-398
Mieści się na terenie Sierakowskiego Parku Krajobrazowego. W parku dworskim znajduje się Ośrodek Edukacji Przyrodniczej, gdzie odbywają się zajęcia dydaktyczne (tematyka do wyboru):
- poznanie wybranych gatunków drzew
- formy ochrony przyrody
- ekosystemy leśne
- walory przyrodnicze i kulturowe Sierakowskiego Parku Krajobrazowego lub
- zajęcia z terenoznawstwa - poznanie obsługi i zasad działania kompasu i busoli, umiejętność orientacji w terenie - gra terenowa
Na terenie parku jest kilka ścieżek dydaktycznych, m.in. "Jary koło Chalina", o długości 4 km. Przy drodze rosną dwa kasztanowce o obwodzie około 300 cm.

5. Nadgoplański Park Tysiąclecia
KONTAKT: Polskie Towarzystwo Turystyczno - Krajoznawcze Oddział Nadgoplański tel. (052) 351 53 80.
O atrakcyjności Gopła i okolic obok wartości historycznych decyduje bogaty świat przyrody. Dotychczas zinwentaryzowano ok. 770 gatunków roślin, a wśród nich - rośliny ciepłolubne. Żółte łany jaskra ostrego, storczyk - kruszczyk błotny, oman wierzbolistny, śluzówka turyńgska, wełnianka, pełnik europejski, grzebień biały to tylko kilka ciekawszych gatunków występujących na terenie NPT. Spośród ssaków spotkać można licznie występujące sarny, dziki, piżmaki, karczowniki, rzadziej jelenie, borsuki, lisy, jenoty i jeże. Płazy związane są ze środowiskiem wodnym lub łąkami reprezentowane przez: traszki zwyczajne, kumaki nizinne, grzebniuszkę ziemną, ropuchę szarą i zieloną. Jezioro Gopło zamieszkuje 25 gatunków ryb. Najbardziej rzucającym się w oczy, barwnym i ruchliwym składnikiem środowiska są ptaki - odnotowano ponad 200 gatunków np. mewy, łyski, perkozy, kaczki, czajki, trznadle itp. Istnieje możliwość uczestniczenia w lekcji przyrody prowadzonej przez pracowników Nadgoplańskiego Parku Tysiąclecia. Wraz z przewodnikiem można odbyć historyczno-przyrodniczą podróż po Kruszwicy i wzdłuż brzegów Jeziora Gopło, na którym od wieków wznosi się Mysia Wieża. Wielkim przeżyciem jest rejs statkiem "Rusałka" po spokojnych, pełnych ptactwa i ryb wodach jeziora.

6. Rogaliński Park Krajobrazowy - w dolinie Warty na południe od Poznania. Powstał dla ochrony jednego z największych w Europie skupisk wielowiekowych dębów szypułkowych rosnących w dolinie Warty oraz licznych starorzeczy - unikatowej rzeźby terenu powstałej w wyniku działania wód płynących, a także wartości historyczno-kulturowych. W tutejszym pałacu mieści się muzeum z ekspozycją wnętrz pałacowych. Wśród eksponatów są liczne cenne dzieła sztuki, m.in. obrazy (np. portret króla Stanisława Augusta), rzeźby, porcelana, stare meble i zegary.
W osobnym budynku znajduje się galeria rogalińska, której twórcą był Edward Aleksander Raczyński. Zebrane tu działa ukazują główne kierunki w rozwoju malarstwa europejskiego i polskiego XIX i pocz. XX w.

7. Obserwacja roślinności i zwierząt leśnych w różnych porach roku:
Kobylniki (las i Jezioro Zielone - roślinność i ptactwo wodne), Zajączkowo (Zielone Szkoły), Klemensowo, Ostroróg - Mormin, Sycyn itp.

II Spotkanie z historią.

1. Szamotuły

A. Zamek Górków
- makiety przedstawiające historie budowlaną zamku
- sala z reliktem gotyckim, w której prezentowany jest zbiór ikon rosyjskich drewnianych, metalowych krzyży i tzw. składenów
- wnętrze siedziby magnackie (wysokiej klasy meble, przedmioty dekoracyjne i codziennego użytku, bogate tkaniny, dywany, porcelana chińska izachodnioeuropejska, zegary i rzeźby)
- w sieni zamku drzewo genealogiczne Szamotulskich i Górków oraz tablica fundacyjna z 1518 roku
- gabinety: Pani i Pana
- sale: balowa, rycerska i koncertowa

B. Baszta Czarnej Księżniczki Halszki
- zbiory archeologiczne
- rekonstrukcja komnaty "Kobieta renesansu""rekonstrukcja nawiązująca do historii miasta i regionu od średniowiecza po współczesność za pomocą kilkuset obiektów (numizmaty, dokumenty, starodruki, ryciny, militaria, odznaczenia, mundury, utensylia, judaica, medale, fotografie, pocztówki, rzeźby)

C. Oficyna zachodnia - ekspozycja etnograficzna
- warsztat kowalski, stolarski i tkacki
- zrekonstruowana izba wiejska z komorą na narzędzia gospodarstwa domowego
- stroje ludowe związane z dziejami regionu

D. Spichlerz
- ekspozycja archeologiczna, "skarby" znalezione podczas budowania gazociągu

E. Kolegiata - gotycka świątynia wzniesiona w latach 1423-31 i kilka razy przebudowywana. Budowla trójnawowa, typu bazylikowego, zwieńczona z zewnątrz dwoma wyniosłymi, gotyckimi szczytami schodowymi, z których szczyt wschodni ozdobiony jest dodatkowo sterczynami i wieżyczką.

2. Poznań.
- Stary Rynek - ratusz (piękna renesansowa sylwetka), "poznańskie koziołki". W kamieniczkach wschodniej pierzei Starego Rynku mieści się Muzeum Instrumentów Muzycznych - posiada obecnie około 2000 eksponatów, zgromadzonych w czterech działach: europejskich instrumentów artystycznych, europejskich instrumentów ludowych, instrumentów pozaeuropejskich oraz archiwaliów muzycznych.
- Poznańska fara - dawna świątynia jezuicka.
- Muzeum Archeologiczne.
- Forteca na Wzgórzu Winiarskim - Cytadela (największy park miasta, Muzeum Uzbrojenia, Muzeum Armii "Poznań", cmentarze).
- Pomnik Adama Mickiewicza i pomnik Poznańskiego Czerwca 1956r.

3. Szlak Piastowski.
- Gniezno - katedra nosząca tytuł bazyliki prymasowskiej. Świątynia ta gromadzi olbrzymią ilość dzieł sztuki i dokumentów historycznych. Bogate są jej dzieje. Pierwszy kościół zbudowany został w tym miejscu przez Mieszka I ok. 970 r. W 999 r. złożono w nim zwłoki św. Wojciecha. Do XIII w. katedra była miejscem koronacji królów Polskich. W XI w. świątynię przebudowano na bazylikę romańską, a na przełomie XIV i XV w. otrzymała szatę gotycką
- Lednica - wyspa stanowi rezerwat archeologiczny, a zachowane relikty budowli zaliczane są do grupy najciekawszych zabytków w kraju. Znajdujące się tutaj ruiny świadczą o istnieniu wyjątkowo potężnego i oryginalnego zespołu osadniczego, należącego do głównych ośrodków Polski wczesnopiastowskiej. W sąsiedztwie kaplicy przy palatium i świątyni z grobowcami oraz na przestrzeni między nimi znajduje się rozległe cmentarzysko z XI-XV w. Na wschodnim brzegu jeziora na wysokości wyspy znajduje się tzw. mały skansen z szeregiem zabytkowych budowli drewnianych przeniesionych z terenu Wielkopolski. Przy południowym krańcu jez. Lednica położony jest Wielkopolski Park Etnograficzny wchodzący w skała Muzeum Pierwszych Piastów na Lednicy. Jest to jeden z większych skansenów w Polsce, zajmujący obszar 21 ha (w skład wchodzi folwark, zespół dworski).
- Biskupin - Wielkopolskie Pompeje.
W efekcie prac archeologicznych odkopano i wszechstronnie zbadano największą znaną dotąd w Europie osadę warowną typu bagiennego z początku epoki żelaza. Osada zamieszkana była przez ludność kultury łużyckiej (powstała w latach 747-722 p.n.e.)
Obecnie na terenie grodu i w jego sąsiedztwie na powierzchni 25 ha istnieje duży rezerwat archeologiczno - turystyczny. Zrekonstruowano część chat, fragmenty wałów, ulic i pomostu oraz bramę. Na niewielkim pagórku, na prawo od zagrody w nowoczesnym pawilonie znajduje się wystawa muzealna "Historia Biskupina i jego okolic".
- Wenecja - muzeum - skansen - kolejki wąskotorowej.

4. Śmiełów (dojazd od strony Żerkowa)
Pałac śmiełowski został wybudowany w 1797 r. wg projektu Stanisława Zawadzkiego. Budowla ma rzut podkowy - składa się z piętrowego korpusu głównego z czterokolumnowym portykiem jońskim, ćwierćkolistych, krytych galerii i parterowych pawilonów bocznych nakrytych charakterystycznymi dachami, łamanymi typu krakowskiego.
Gościło tu wiele znanych osób: Adam Mickiewicz, Henryk Sienkiewicz, Ignacy Paderewski, Wojciech Kossak, Ludomir Różycki i inni. Obecnie mieści się tu Muzeum im. Adama Mickiewicza. Ekspozycja na parterze poświęcona jest pobytowi Wieszcza w Wielkopolsce i dziejom pałacu śmiełowskiego, na piętrze można obejrzeć obrazy, rzeźby, meble i wyroby rzemiosła artystycznego, pochodzące głównie z epoki romantyzmu. W parku pałacowym zachowała się alejka lipowo - grabowa oraz pozostałości ozdobnych kęp i perspektyw widokowych.

5. Objezierze - klasycystyczny pałac - reprezentacyjne wnętrze na piętrze m.in. Okrągła Biała Sala, wystawa zbiorów wykopalisk archeologicznych. Wystawy związane z życiem i twórczością Adama Mickiewicza. Park krajobrazowy z pomnikami przyrody: lip szerokolistnych i wąskolistnych.

6. Jaracz - około 1 km od wsi nad rzeką Wełną, leży dawna osada młyńska Jaracz - Młyn, w której znajduje się Muzeum Historii Młynarstwa i Wodnych Urządzeń Przemysłu Wiejskiego. Odcinek Wełny na płn. wsch. od młyna stanowi wodny rezerwat przyrody "Wełna" utworzony dla zachowania bardzo rzadkiej w regionie wielkopolskim flory i fauny wodnej, charakterystycznej dla potoków górskich Karpat. W pobliżu można obejrzeć hodowlę strusi.

7. Gaj Mały - we wsi zobaczyć można zespół pałacowy z XIX w. otoczony parkiem krajobrazowym z zachowanym układem ścieżek i polaną. Najstarszą budowlą zespołu pałacowego jest parterowy dworek wzniesiony w 1803 r. dla gen. Filipa Raczyńskiego. Pałac w stylu elektycznym zbudowano w 1845 r. dla syna Filipa - Anatazego. Oprócz roślinności parkowej dzieci mogą obserwować prace na polu, gdyż jest tu Gospodarstwo Rolne.

8. Obrzycki Zamek - Zielonagóra Znajduje się tu pałac zbudowany w latach 1906-1910 dla Zygmunta Raczyńskiego poprzez powiększenie wcześniejszego niewielkiego dworu Atanazego Raczyńskiego. Po obu stronach dziedzińca znajdują się oficyny z początku XX w. Warto zwrócić uwagę na budynek dawnej bażanciarni. Zespół pałacowy otacza park o charakterze krajobrazowym przechodzącym w leśny. Można odnaleźć kilka ciekawych okazów drzew będących pomnikami przyrody. Są to modrzewie, dąb i lipa. Obecnie w zespole pałacowym mieści się Ośrodek Szkoleniowo-Wypoczynkowy Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza.

9. Kobylniki - renesansowy pałac z XIX wieku. Pozostałością po Twardowskich jest zespół pałacowo - parkowy z 2 poł. XIX w. Wchodzący w jego skład pałac zbudowano w latach 1886-87 według Zygmunta Gorgolewskiego. Wokół pałacu rozlega się park krajobrazowy z 6 pomnikami dębów o obwodach pni dochodzących do 5 m, alejki grabowe i 2 stawy. Do paku przylega zespół zabudowań folwarcznych z końca XIX w. i początku XX w. (stajnia, spichlerz, obora, stodoła, dom zarządcy). W pobliżu znajduje się niewielka kapliczka zbudowana w końcu XIX w. w otoczeniu 6 cisów. Na lewym brzegu Samy położony jest niewielki cmentarzyk na planie koła, na którym znajdują się groby rodziny Twardowskich. W lasach kobylnickich jest też miejsce pamięci - Groby Pomordowanych w czasie II-ej Wojny Światowej.

10. Słopanowo - na uwagę zasługuje drewniany kościół - jedyny tego rodzaju zabytek na terenie Ziemi Szamotulskiej. Wzniesiony w latach 1695-1699. Wewnątrz kościoła zachowała się oryginalna późnorenesansowa i barokowa polichromia z okresu jego budowy. Na ścianach i stropie przedstawiono sceny z życia św. Mikołaja oraz Matki Boskiej. Uwagę zwiedzających przyciąga malowidło satyryczne przedstawiające diabła trzymającego za kołnierz nieuczciwą karczmarkę "Bo nie dolewała".

III Wycieczki tematyczne:

- Piekarnia w Obrzycku
- Tartak w Kobylnikach
- Poczta
- Dworzec PKP
- Dworzec Autobusowy
- Market - Familia
- Drukarnia
- Weterynaria itp.

Wycieczki jak powiada Gustaw Wuttke, są synonimem przyrody, piękna po szarych dniach codziennej pracy. Ten sam autor porównuje je do uroczystego czasu odnowy całego organizmu, orzeźwiającej kąpieli po trudach "życia". Stanowią one również "okno otwarte na szeroki świat". Zajęcia przeprowadzone w terenie są atrakcyjną formą zdobywania wiedzy przez naszych uczniów, w znacznym stopniu ułatwiają zrozumienie trudnych zjawisk, które obserwują w swoim otoczeniu. Jako pamiątki po wyprawach pozostają niezapomniane wrażenia, wiedza, wrażliwość na otaczający świat, zdjęcia gromadzone w kronikach, publikowane w szkolnych gazetkach, wystawki klasowe i szkolne.

Opracowanie: Danuta Schmidt - nauczycielka nauczania zintegrowanego ze Szkoły Podstawowej nr 3 w Szamotułach

Wyświetleń: 1387