DZIECKO NADPOBUDLIWE - OBJAWY, PRZYCZYNY, PRZECIWDZIAŁANIA

Nadpobudliwość przejawia się w różnych sferach funkcjonowania dziecka. W sposób najbardziej wyrazisty występuje w sferze ruchowej. Dziecko nadpobudliwe nie może usiedzieć na miejscu przez dłuższy czas. Zmienia pozycję, wstaje, siada, wykonuje wiele ruchów, często zbytecznych. Szczególnie trudno znosi przedłużające się chwile oczekiwania. Dzieci nadpobudliwe cechuje także nadmierna pobudliwość emocjonalna. Łatwo popadają w złość, obrażają się, są skłonne do płaczu. Reakcje te są krótkotrwałe, szybko mijają i ustępują emocjom o ładunku przeciwnym: radości, śmiechowi. Dzieci te zachowują się w sposób charakterystyczny dla dzieci znacznie młodszych, wykazują niezrównoważenie, niedojrzałość uczuciową. Szczególną trudność sprawia dziecku nadpobudliwemu koncentracja uwagi. Nie potrafi ono dłużej skupić się na wykonywanej czynności, przy najmniejszej trudności przerywa ją. Wypływa to z jednej strony z braku cierpliwości, z drugiej - z szybkiego ulegania znużeniu, z dużej męczliwości. Koncentrację uwagi utrudnia także wzmożony odruch orientacyjny. Każdy najmniej znaczący, najsłabszy bodziec przyciąga do siebie uwagę dziecka. Nieustannie odrywa się więc ono od wykonywanych czynności, a w szkole i przy odrabianiu zadań domowych skupia się bardzo krótko. Często nie wie o czym była mowa na lekcji, nie pamięta wyjaśnień nauczyciela, gdyż w danej chwili nie uważało. Dziecko nadpobudliwe często ma trudności w nauce szkolnej, spowodowane nie mniejszymi uzdolnieniami, lecz sposobem w jaki je wykorzystuje. W szkole pracuje nierówno, niesystematycznie, często zasługuje na uwagi swoją nadmierną ruchliwością, przeszkadzaniem w lekcji oraz konfliktami powstającymi między nim a otoczeniem. Reagując zbyt gwałtownie, łatwo zraża do siebie nauczycieli i kolegów. Tym pierwszym odpowiada niegrzecznie (bo szybko się niecierpliwi i zniechęca), a także ma trudności w wykonywaniu ich poleceń. Rówieśnikom przeszkadza w zabawie, nie umie poczekać na swoją kolej, złości się i obraża. Reakcje te szybko mijają ale we wspólnej nauce i zabawie są uciążliwe. Jakie są przyczyny nadpobudliwości psychoruchowej? Podłoże jej stanowi typ układu nerwowego. Najczęściej jest to typ silny, o dużej ruchliwości procesów nerwowych i zaburzonej ich równowadze; dużej sile pobudzania i słabym hamowaniu. Znacznie rzadziej zdarza się, że nadpobudliwość występuje u dzieci o słabym typie układu nerwowego. Może też być konsekwencją działania czynników uszkadzających ośrodkowy układ nerwowy.

Do czynników działających w okresie płodowym należą różnego rodzaju choroby (zwłaszcza wirusowe), przebyte przez matkę, zatrucia, którym ona ulega, ale także alkoholizm, niewłaściwe odżywianie, urazy mechaniczne. Zaburzenia funkcji układu nerwowego spowodowane uszkodzeniem mają negatywny wpływ na rozwój dziecka. Skutki tego wpływu można częściowo zmniejszyć, jeśli zapewni się dziecku odpowiednie warunki środowiskowe i zastosuje właściwe oddziaływanie wychowawcze.

Główne źródło przyczyn powodujących nadpobudliwość tkwi w środowisku rodzinnym. Składa się na nie atmosfera panująca w domu:

- Niespokojna, pełna napięć i konfliktów. O wytwarzaniu się takiej atmosfery decydują
najczęściej właściwości matki, ojca i innych członków rodziny, ich nerwowość, nierówne usposobienie emocjonalne. Również stosunek dorosłych do dziecka, błędna niewłaściwa postawa rodzicielska mogą sprzyjać powstaniu cech nadpobudliwości psychoruchowej.
- Postawa rygorystyczna oraz niekonsekwentny sposób wychowania stanowią
zagrożenie dla dziecka. Postawa rygorystyczna jest źródłem dla dziecka licznych niepokojów, napięć, przeżyć lękowych.
Surowe oceny, groźby, kary, ograniczenia sprawiają, że żyję ono w stanie stałego zagrożenia.
- Niekonsekwentny sposób wychowania należy do najczęściej spotykanych. Może on
występować u jednej osoby, która odnosi się do dziecka nierówno: raz jest czuła, raz oschła, raz pobłażliwa, kiedy indziej krzyczy lub karze za najmniejsze przewinienie. Dziecko wówczas nigdy nie wie, co jest dobre, a co złe, co właściwe, a co niewłaściwe, kiedy i za co zostanie ukarane, stale więc przeżywa stan niepewności, lęku, zagrożenie. Niekonsekwencja w stosunku do dziecka może też polegać na tym, że każdy z dorosłych członków rodziny stosuje inny sposób postępowania: ojciec jest wymagający, rygorystyczny, a matka czuła i pobłażliwa lub odwrotnie.

Jak powinni postępować rodzice?

- zapewnić dziecku atmosferę spokojniejszą;
- traktować dziecko w sposób spokojny, równy, konsekwentny;
- umożliwić zaspokojenie potrzeby ruchu w formie ukierunkowanej;
- dopilnować by kończyło zaczętą czynność;
- dziecko wymaga większej kontroli dorosłych;
- wymaga szczególnej opieki w trakcie odrabiania lekcji, gdyż jest chaotyczne, niesystematyczne, nie potrafi utrzymać porządku w książkach. Wszyscy rodzice mają obowiązek współdziałania ze szkołą.

Opracowanie: mgr Dariusz Mandziuk
Gimnazjum nr 7 z Oddziałami Integracyjnymi
w Zamościu

Wyświetleń: 851