"ŚWIAT, W KTÓRYM ŻYJEMY"

GRY I ZABAWY DYDAKTYCZNE

"Świat, w którym żyjemy" - gry i zabawy dydaktyczne przeznaczone dla uczniów klas IV - VI szkoły podstawowej są próbą uczenia, jak ratować Ziemię w atmosferze radości i entuzjazmu płynącego z możliwości obcowania z przyrodą.

Zajęcia te wzbudzają wzajemne zaufanie i współpracę uczestników, są pomocne w wyrabianiu postaw i nowych, pozytywnych zachowań lub modyfikowaniu indywidualnych przekonań.

Jest to niekonwencjonalna próba realizacji zamierzeń wychowawczych, kładąca w dużej mierze nacisk na rozwój uczuć dzieci.

1) Cele zajęć
a) Wiadomości:
- wpływ działalności człowieka na środowisko przyrodnicze,
- sposoby ograniczania ilości zanieczyszczeń,
- metody utylizowania odpadów.

b) Umiejętności
- wymiana poglądów, tworzenie argumentów do dyskusji,
- umiejętność pracy w zespole,
- wnioskowanie o wpływie zanieczyszczeń środowiska na rośliny, zwierzęta i człowieka.

c) Postawy
- uświadomienie rangi problemu, jakim jest zanieczyszczenie środowiska,
- przygotowanie do podejmowania świadomych działań zmierzających do rozwiązania tego problemu,
- kształtowanie odpowiedzialności za stan środowiska przyrodniczego.

2) Metody
- słowne: pogadanka, dyskusja,
- badawcze: gry i zabawy logiczne, eksperymenty, obserwacje, doświadczenia.

3) Formy pracy
- indywidualna,
- zespołowa.

4) Środki dydaktyczne
- papier
- sznurek
- bibuła lub papier toaletowy
- woda
- talerze
- czarne mazaki
- małe przedmioty z tworzyw sztucznych, papieru, gumy, szkła i metali
- słomki
- magnesy
- balony
- ołówki
- gumki recepturki
- plastelina
- wykałaczki
- taśmy klejące
- soczewki dyfrakcyjne

5) Czas trwania zajęć - 3-4 godziny lekcyjne

TOK ZAJĘĆ

l) Faza wstępna

Lodołamacz
- uczeń nawiązuje bliższy kontakt z nauczycielem i z rówieśnikami
* Imię i hobby - plakietka z "godłem"
* Imię i kolor
* Imię i cecha

Niedokończone zdania

* Biorę udział w zajęciach, bo. ..
* Czuję się dzisiaj. ..
* Przyroda to. .
* Mam teraz... humor.

Węzeł ludzki - ma na celu rozwinięcie współpracy i komunikowania wewnątrzgrupowego.

Zespół zostaje podzielony na 6, 8 lub 10 osobowe grupy. Każda grupa staje w ścisłym kole. Każda osoba prawą ręką chwyta za prawa, rękę kogoś, kto nie stoi obok. Następnie lewą rękę podaje innej osobie z kręgu. Każdy uczestnik musi upewnić się, że trzyma ręce dwóch różnych osób. Teraz grupa stara się rozplatać ten węzeł bez puszczenia rąk partnerów i uformować jedno duże koło lub dwa mniejsze połączone ze sobą.

Przeprowadźcie zadania jeszcze raz. Tym razem nie wolno rozmawiać.


2) Faza realizacyjna /

Wasze środowisko / nasze środowisko

Błękitna Planeta, Planeta Wody, Matka Ziemia, Wszechświat... to nazwy, którymi określamy ogromną przestrzeń, w której żyjemy: nasze środowisko. Mówiąc najprościej, nasze środowisko to obszar, w którym żyjemy, powietrze, którym oddychamy i woda, którą pijemy. Ziemia jest jednak o wiele bardziej złożona. Każdy z nas jest tylko jednym przedstawicielem gatunku ludzkiego, a ludzie są tylko jednym z wielu gatunków na tej planecie. Wraz ze wszystkimi żywymi organizmami, zwierzętami i roślinami żyjemy na tym samym świecie i dzielimy zasoby powietrza, wody i ziemi. Każde nasze jednostkowe działanie wpływa na cały otaczający nas świat.

Wasze środowisko jest moim środowiskiem i naszym środowiskiem. Bez względu na to czy mieszkamy w Sofii czy w Columbus w stanie Ohio, żyjemy razem na tej samej planecie i razem ponosimy odpowiedzialność za jej ochronę.

Co możecie zrobić by zabezpieczyć zasoby i piękno waszego środowiska, naszego środowiska? Być może te zajęcia skłonią was do większej troski i takiego postępowania, którego nigdy nie braliście pod uwagę. Przeprowadźcie te doświadczenia, zapamiętajcie je i podzielcie się nimi.

Zadania

Problemy związane z ochroną środowiska często łatwo stworzyć i trudno rozwiązać. Nasze środowisko jest tak bardzo złożone, że sposoby utrzymania go w czystości wymagają wyobraźni i twórczych rozwiązań. Musimy rozważyć ich różne aspekty. Często pojawią się rozwiązania sytuacji, które początkowo wydawały się bez wyjścia. Wymaga to często długiego czasu, polega na szukaniu nowych metod i wypróbowywaniu nowych pomysłów oraz współpracy.

Pomoce
kawałek sztywnego papieru wycięty w sposób pokazany na ilustracji kawałek sznurka, 2 pierścienie

Metodyka
Spróbujcie rozwiązać zadanie. Przywiążcie pierścienie do sznurka w sposób pokazany na rysunku. Następnie zdejmijcie sznurek z papieru nie przedzierając go ani nie odwiązując pierścieni. Jest to możliwe. Pomyślcie o waszym środowisku i pamiętajcie, że każda rozwiązana zagadka jest krokiem we właściwym kierunku. Ochrona środowiska jest jednak niekończącym się wyzwaniem.

Jeśli chodzi o śmieci, to nie ma po prostu czegoś takiego jak ich wyrzucanie. Wyrzucenie śmieci oznacza przeniesienie ich w inne miejsce i trzeba o tym pamiętać. W Stanach Zjednoczonych większość śmieci trafia na wysypiska, które po prostu się wypełnia. Wytwarzamy tyle śmieci, że jest coraz mniej bezpiecznych miejsc ich składowania. Czy można mówić o bezpiecznych miejscach, jeżeli weźmie się pod uwagę gazy powstające na wysypiskach i ich wpływ na czystość powietrza? Czy są bezpieczne miejsca, jeśli zastanowimy się nad tym, co dzieje się ze śmieciami, kiedy mieszają się z wodą deszczową, która przenosi substancje zanieczyszczające przez glebę do wody gruntowej?

Pomoce
- kawałek bibuły lub papieru toaletowego
- trochę wody
- talerz
- czarny mazak (z tuszem rozpuszczalnym w wodzie)

Metodyka
Narysujcie kropkę wielkości ziarnka grochu blisko krawędzi bibuły. Kropka ta oznacza śmieci na wysypisku. Następnie narysujcie czarną kropkę przy drugiej krawędzi bibuły. To śmiecie na innym wysypisku. Pozostała część bibuły to teren, na którym mieszkają ludzie i zwierzęta i rosną rośliny. Pod wysypiskiem jest oczywiście ziemia i woda gruntowa. Nad wysypiskiem cyrkuluje powietrze.

Używając małej ilości wody spryskajcie deszczem jedną z czarnych kropek i obserwujcie, co się stanie. Czy teraz widzicie, że śmiecie po prostu nie leżą osobno na wysypisku? Woda jest naturalnym rozpuszczalnikiem i kiedy przepływa przez wysypisko, przenosi substancje chemiczne w śmieciach i wpływa w ten sposób na środowisko naturalne. Powtórzcie deszcz na drugim wysypisku śmieci spryskując wodą drugą czarną kropkę i obserwujcie. Jak daleko od siebie musiałyby znajdować się wysypiska śmieci by pozostało między nimi dość przestrzeni do życia? Co się dzieje, kiedy występują obfite opady deszczu? A co jeśli między wysypiskami, przez "teren bezpieczny" płynęłaby rzeka?
Czy możemy tego uniknąć? Czy będziemy mogli za 50 lat? Za 100?

Co Wy możecie zrobić?

Zacznijcie od własnego postępowania. Postarajcie się zmniejszyć ilość produktów używanych w codziennym życiu. Zamiast je wyrzucać, używajcie je ponownie, jeśli jest to możliwe. Jeżeli nie, zwracajcie je do obiegu dając komuś kto albo może je wykorzystać, zreperować, przerobić na kompost albo zrobić z nich coś nowego. Przemyślcie również swój styl życia i korzystanie z zasobów. Czy moglibyście być bardziej ostrożnymi użytkownikami i wnosić większy wkład w ochronę środowiska?

Jeśli zmienicie swe zwyczaje, spróbujcie przekonać innych ludzi i przedsiębiorstwa.
Zawsze będą potrzebne miejsca- do składowania śmieci. Istnieją nowe sposoby tworzenia bezpieczniejszych wysypisk ograniczające rozprzestrzenianie się substancji zanieczyszczających. Te nowe dostępne obecnie techniki, w połączeniu z jeszcze nowszymi, które zostaną opracowane, pomogą zachować nasz świat jako miejsce bardziej bezpieczne, czystsze miejsce do życia.

Ponowne wprowadzanie zasobów do obiegu

Codziennie mieszkańcy Stanów Zjednoczonych wyrzucają ilość śmieci, która wypełniłaby 63 tysiące śmieciarek. Naukowcy amerykańscy poświęcili dużo czasu na badanie śmieci by rozwiązać nasze problemy z odpadami. W Stanach Zjednoczonych wprowadza się obecnie ponownie do obiegu około 13% śmieci i spala się 14% uzyskując w ten sposób dodatkową energię. Reszta śmieci trafia na wysypiska. Ustaliliśmy, że w Stanach Zjednoczonych śmieci składają się z:

36 % wyrobów papierowych i tekturowych
20 % odpadów (skoszona trawa, liście, kawałki drewna)
9 % metali
8 % szkła
7 % tworzyw sztucznych
6 % tkanin i drewna
3 % gumy i wyrobów skórzanych
2 % innych materiałów

Faktem jest, że ponowne wprowadzanie materiałów do obiegu zamiast wyrzucanie ich na wysypiska zmniejsza zużycie zasobów i energii. Produkcja aluminium z pustych puszek zaoszczędza 95% energii potrzebnej do wyprodukowania aluminium z boksytu. Nowa puszka z odzyskanego aluminium trafia na półkę sklepową w ciągu sześciu tygodni i oszczędza ilość energii, jaką można uzyskać spalając szklankę benzyny lub ilość energii pozwalającą na włączenie telewizora na trzy godziny.

Produkcja papieru z makulatury zamiast ścieru drzewnego zmniejsza zużycie energii i wody o 50%. Ponowne wprowadzenie do obiegu stosu gazet o wysokości 1,25m pozwala na uratowanie sześciometrowej sosny. Gdyby w USA zawracano do obiegu tylko połowę gazet drukowanych w ciągu roku, na śmietniskach byłoby o sześć milionów odpadów mniej, czyli około 3000 tysięcy pełnych śmieciarek dziennie.

Każda szklana butelka ponownie wprowadzona do obiegu pozwala zaoszczędzić ilość energii potrzebną do zaświecenia stuwatowej żarówki na 4 godziny.

Materiały muszą być rozdzielone na grupy o podobnych cechach by mogły być zawrócone do obiegu. Wielu ludzi dostarcza podzielone na grupy materiały do specjalnych ośrodków. Inni rozdzielają odpady w domu lub w pracy i do specjalnych ośrodków odwożą je lokalne firmy oczyszczania. W niektórych miastach istnieją duże ośrodki, w których śmiecie są sortowane przez ludzi i maszyny.

Pomoce

Materiały do zawracania do obiegu dla każdej grupy:
- małe przedmioty z tworzyw sztucznych, papieru, gumy, szkła i różnych metali.
- słomka z tworzywa sztucznego
- szklana kulka

Narzędzia do oddzielenia różnych rodzajów materiału dla każdej grupy:
- magnes
- balon
- naczynie z wodą, ołówek i papier dla każdej grupy Próbki materiałów zawracanych obecnie do obiegu

Metodyka

Pracujcie w trzyosobowych grupach. Złóżcie wszystkie materiały na środku. Wyobraźcie sobie, że kierujecie zakładem odzyskiwanie odpadów i macie podzielić śmiecie na grupy materiałów.

Zastanówcie się razem nad sposobami użycia narzędzi, które otrzymaliście do podzielenia materiałów w taki sposób by można było przerobić je na nowe produkty. Opracujcie własny system i wypróbujcie swe metody. Zapiszcie jak działa wasz system i porównajcie go z pomysłami innych grup.

Pomyślcie jak duży zakład odzyskiwania odpadów radziłby sobie z ogromnymi ich ilościami. Zastanówcie się nad kosztami (zarówno finansowymi jak i ekologicznymi) rozdzielania odpadów w zakładach odzyskiwania oraz przez ludzi w domu.

Co Wy możecie zrobić?

Uświadomcie sobie korzyści, jakie wynikają z zawracania odpadów do obiegu. Zastanówcie się jakie materiały można by najlepiej odzyskać tam gdzie mieszkacie i pracujecie.

3) Faza podsumowująca

- Ewaluacja zajęć.

Po przeprowadzeniu gier i zabaw dydaktycznych uczniowie uzupełniają ankietę oceniającą zajęcia.

Ankieta

Proszę Cię o wypełnienie tej ankiety. Na podstawie Twoich odpowiedzi będę mogła ocenić, czy prowadzone przeze mnie zajęcia spełniają Twoje oczekiwania.

- Czy lubisz zajęcia z edukacji ekologicznej? Otocz pętlą właściwy znaczek.

- Napisz, co cię najbardziej zaciekawiło.
- Napisz o czym chciałbyś jeszcze raz usłyszeć
- Napisz, co ci się nie podobało na zajęciach.

Opracowanie: mgr Urszula Mazurkiewicz
Zespół Szkół Ponadgimnazjalnych im. Wł. Reymonta
w Rawie Mazowieckiej

Wyświetleń: 1781