STRES PRZEDEGZAMINACYJNY - REFERAT SKIEROWANY DO RODZICÓW UCZNIÓW KLAS MATURALNYCH

Ludzie odczuwają potrzebę panowania nad własnym życiem; ustanawiają cele, starają się godzić ze sobą różne zadania i próbują radzić sobie ze stresem. Ci, którzy nie potrafią radzić sobie z napięciem emocjonalnym, nie umieją właściwie gospodarować czasem i stawiać sobie realnych celów, często uciekają w świat alkoholu i narkotyków. Ma im to pomóc w rozwiązywaniu lub unikaniu trudnych sytuacji.

"Stres jest to relacja między umiejętnościami radzenia sobie jednostki a wymaganiami stawianymi jej przez otoczenie."
/Charles Spelberger/

Oznaki stresu są różnorodne:

1. W sferze fizjologii:
bladość, pocenie się, przyspieszone bicie serca, napięcie mięśni,
dyszenie, zmiany ciśnienia krwi, odpływ krwi do mięśni, suchość
w ustach i gardle, częste oddawanie moczu, ból pleców, szyi i in-
nych części ciała, niestrawność, bóle głowy, bezsenność...

2. W sferze sprawności i myślenia:
luki w pamięci, zapominanie, niemożność skoncentrowania się,
ogólny brak zainteresowań, obsesyjne trzymanie się pewnych
pomysłów.

3. W sferze emocji:
lęk, rozdrażnienie, depresja, zamykanie się w sobie, nerwowość,
złość, zakłopotanie.

4. W sferze zachowań:
trudności z mówieniem, impulsywność, drżenie, tiki nerwowe,
wysoki i nerwowy śmiech, zgrzytanie zębami, częstsze uleganie
wypadkom, intensywne palenie papierosów, picie dużych ilości
alkoholu, nieuzasadnione zażywanie leków, zmiany w odżywia-
niu, pojawienie się innych nerwowych zachowań.

5. W sferze filozofii życiowej:
bezradność, kwestionowanie wartości, bezosobowe podejście do
wykonywanych zadań.

Gdy pojawia się czynnik wywołujący stres, organizm człowieka przygotowuje się do walki z nim lub do ucieczki. Zmienia się szybkość przepływu krwi i jej ciśnienie, serce bije szybciej, pojawia się napięcie mięśni i wzmożone pocenie się. Jeśli nie potrafimy pozbyć się nagromadzonej energii i strachu, żyjemy w ciągłym napięciu i podenerwowaniu. Należy pamiętać, że umiarkowany stres ułatwia wykonywanie zadań, ale nadmierne napięcie może przeszkadzać.

Nieuchronny stres i lęk (tak u uczniów jak i u nauczycieli) wywołują egzaminy szkolne- od wstępnego poprzez poprawkowe aż do maturalnych. Jak poradzić sobie z takimi stanami? Psychologia odkryła wiele sposobów łagodzenia napięć psychicznych. Całkowite pozbycie się stresu nie jest możliwe i nawet nie pożądane. Niepokój przedegzaminacyjny może być naturalną reakcją na to, że nie jesteśmy dobrze przygotowani. W takich wypadkach lęk przed porażką jest uzasadniony i należy wykorzystać go jako motywację do nauki. Bywa jednak, że młody człowiek wiele się uczy i umie, a mimo to stres obezwładnia go. Co wtedy robić? Kiedy do egzaminu jest jeszcze dużo czasu, dobrą techniką jest niemyślenie o sytuacji, która wywołuje napięcie i hamowanie myśli o sukcesie czy porażce. Nie jest to wcale łatwe, bo u większości osób tłumiona myśl będzie narzucać się sama, podobnie jak u palacza starającego się odrzucić myśli o paleniu. Podobnie jest z myślą o egzaminie, od której trudno się uwolnić. W takiej sytuacji najlepiej jest poświęcić trochę czasu na myślenie o tym, czego się boimy. Właśnie taka refleksja nad lękiem potrafi go zmniejszyć. Obraz porażki i plan na wypadek takiej sytuacji potrafią uspokoić, bo największą grozę budzi to, co "nie ma twarzy".

Stres łagodzą relaksujące ćwiczenia takie jak joga czy pływanie, ponieważ rozluźniają mięśnie i uczą, jak wpływać na własne samopoczucie. Odkrycie, że można oddziaływać na własny nastrój, uspokaja i stanowi mocny filar stanu psychicznego. Sytuacją stresującą jest wejście do sali egzaminacyjnej, ale skutecznym sposobem na uspokojenie jest głęboki oddech albo przymknięcie oczu. Nawet po egzaminie stres pozostawia w ciele wiele substancji, które działają jak toksyny, jeśli nie zostaną usunięte przez intensywny wysiłek fizyczny. Dlatego po egzaminie warto iść na salę gimnastyczną, siłownię lub pojeździć na rowerze.

Pamiętajmy, ze egzaminem dla całej rodziny jest MATURA. Nie wolno w tym okresie zostawić dziecka samemu sobie. Maturzysta ma nerwy tak napięte, że swoje problemy musimy usunąć w cień. Zapomnijmy o tekstach: "Gdybyś się więcej uczył!" i "Nie wiem, co zrobię jak oblejesz...". Na takie "zwroty" był czas dużo wcześniej, jak również na większą mobilizację dziecka do pracy. Teraz należy zapewnić ciszę i spokój w domu. Brat nie musi słuchać głośnej muzyki, a siostra nie powinna spraszać koleżanek na pogaduszki. Trzeba zadbać, aby maturzysta przewietrzył płuca i w tym celu namówić go na spacer lub wycieczkę. Zamiast parzyć litry kawy, można zaproponować środki wspomagające pracę mózgu- np. preparat Multi M. Domowa atmosfera także powinna sprzyjać przedmaturalnej gorączce. Nawet, gdy nie mamy pojęcia o funkcji kwadratowej, symbolizmie czy parkach krajobrazowych, powinniśmy słuchać, gdy maturzysta zacznie o tym opowiadać, bo to jest jego trening przed egzaminem. My, dorośli, musimy być gotowi do rozmowy, młody człowiek musi mieć się przed kim wygadać, czuć, że bliscy wierzą w niego, że jest bezpieczny i kochany, nawet gdy histeryzuje.

Musimy też pamiętać, że stres ma również swoje strony pozytywne:

-wzmaga wolę,
-pobudza inteligencję i wytrwałość,
-utrzymuje ducha i ciało "w świeżości",
-jest motorem sukcesów i rekordów, a nawet zwiększa naszą aktywność.
Widzimy, że człowiek nie powinien obawiać się stresu, ale ważne jest, żeby potrafił go opanować. Każdy, kto unika stresu, szybciej załamuje się w trudnych sytuacjach.
Przedstawiony rysunek wyjaśnia, że człowiek źle się czuje nie tylko wtedy, kiedy jest napięty, ale i wtedy, gdy jest znudzony, czyli że najlepiej czuje się i funkcjonuje przy optymalnym poziomie stresu.

SAMOPOCZUCIE I FUNKCJONOWANIE

ZNUDZENIE POZIOM OPTYMALNY ZBYT WYSOKIE NAPIĘCIE

"Zdrowy" stres może chronić ludzi przed chorobami serca i układu krążenia, a w przypadku np. niskiego ciśnienia jest po prostu lekiem.
Jak stres wpływa na zachowanie?

1. Skutki zbyt wysokiego poziomu stresu:
a) ogólne fizyczne napięcie ciała, które może objawiać się podwyższonym ciśnie-
niem krwi, niestrawnością i burczeniem w żołądku, suchością w ustach, wzmożo-
nym poceniem się, dreszczami, uczuciem słabości;
b) zaburzenia koordynacji;
c) zwolniony refleks;
d) lęk i zamęt w głowie;
e) niemożność skoncentrowania się i normalnego myślenia.

2.Skutki optymalnego poziomu stresu:
a) odprężenie fizyczne i jednoczesny przypływ energii;
b) świadomość dobrej formy i właściwego funkcjonowania;
c) wyostrzona uwaga, wiara w siebie;
d) szybki refleks;
e) zainteresowanie i zaangażowanie, łatwość realizacji zadań.

3. Skutki zbyt niskiego poziomu stresu- nudy:
a) poczucie znudzenia i bezużyteczności;
b) brak zainteresowania i zaangażowania, odpływ energii;
c) depresja;
d) przekonanie, że wszystko jest bez sensu;
e) urastanie prostych prac do ogromnych zadań.

Na zakończenie należy wspomnieć, jak można radzić sobie ze stresem?
Strategie radzenia sobie ze stresem to wszelkie sposoby, dzięki którym możemy skutecznie zmagać się z wewnętrznymi i zewnętrznymi zagrożeniami:

1. walka- zniszczenie, usunięcie lub osłabienie zagrożenia,
2. ucieczka- unikanie zagrożenia,
3. pertraktacje, negocjacje, uzyskanie kompromisu,
4. zapobieganie przyszłemu stresowi,
5. redukowanie napięcia (leki przeciwlękowe, relaksacja),
6. zaplanowane odwracanie uwagi, myślenie o samym sobie, fantazjowanie,
7. nieświadome używanie mechanizmów obronnych osobowości.

Podstawowym narzędziem, którym posługujemy się w radzeniu ze stresem, jest zdrowy styl życia, czyli:

- właściwe odżywianie się,
- aktywność fizyczna,
- uregulowany porządek dnia,
- odpowiednia ilość snu,
- czas na rekreację i inne zainteresowania.

Nasza odporność na stres zależy w dużym stopniu od tego, czy mamy oparcie w innych ludziach (rodzice, przyjaciele, nauczyciel...), czyli od naszego wsparcia społecznego.

Opracowanie: Bogumila Mazur

Wyświetleń: 1347