Katalog

Alina Januszczak
Muzyka, Artykuły

Rozwijanie aktywności twórczej na zajęciach muzyki dzieci w młodszym wieku szkolnym

- n +

Rozwijanie aktywności twórczej na zajęciach muzyki dzieci w młodszym wieku szkolnym

Jednym z podstawowych czynników rozwoju osobowości człowieka jest aktywność, przez którą rozumiemy samorzutną chęć działania wywołującą jego zewnętrzne i wewnętrzne przejawy. Szczególną rolę w rozwoju osobowości przypisuje się aktywności twórczej, rozumiejąc pod tym pojęciem taką aktywność, którą jednostka podejmuje pod wpływem wewnętrznych pobudek osobistych, potrzeb, dążeń, zainteresowań - uzyskując w jej rezultacie coś dla siebie nowego, pożytecznego.

Proces rozwijania i pogłębiania zainteresowań muzycznych, kształcenia zdolności rozumienia muzyki oraz wyzwalania potrzeby doznań emocjonalnych w tej dziedzinie, trwać może przez całe życie. Realizacja tego procesu winna jednak rozpocząć się jak najwcześniej.

Młodszy wiek szkolny - to najbardziej znaczący okres w życiu każdego dziecka, determinujący w pewnym stopniu dalszy jego rozwój. To, w jaki sposób dziecko zostanie zachęcone w klasach początkowych do śpiewania, słuchania, a nawet tworzenia łatwych melodii i gry na instrumentach muzycznych, wreszcie - w jaki sposób zostanie wyzwolona w nim potrzeba doznań estetycznych i rozbudzone zainteresowania muzyczne, w znacznym stopniu decydować będzie o dalszym jego twórczym rozwoju w dziedzinie muzyki. Dlatego też w procesie umuzykalniania dzieci i młodzieży ogromną rolę odgrywa szkoła, która swym powszechnym oddziaływaniem obejmuje całą społeczność uczniowską. Tu bowiem dziecko poznaje niektóre "tajemnice" i walory muzyki oraz kształtuje i rozwija najbardziej elementarne predyspozycje muzyczne, jak poczucie rytmu, wrażliwość słuchową, pamięć muzyczną, walory głosowe itp. Ale nie tylko. W procesie umuzykalniania dziecko poznaje także język muzyczny oraz sposób posługiwania się nim, uczy się rozumienia i przeżywania muzyki, a także często podejmuje próby samodzielnej twórczości.

Efektywność tego procesu uzależniona jest od wielu czynników. Jednak decydującą i niezastąpioną rolę odgrywa w nim nauczyciel, który kieruje i przewodzi całością procesu. W młodszym wieku szkolnym wychowanie muzyczne nauczyciel organizuje poprzez różne formy aktywności, a mianowicie: śpiewanie, grę na instrumentach prostych, ruch przy muzyce, a nawet tworzenie muzyki. Praktykowanie takich form na lekcjach muzyki w znacznym stopniu rozwija i kształci zdolności poznawcze, percepcję oraz wrażliwość na elementy muzyczne. Ponadto zaspokaja bieżące potrzeby estetyczne dziecka w różnych stadiach rozwoju, jak również przygotowuje do percepcji muzyki poważnej. Dlatego więc dobór odpowiednich form oraz przykładów muzycznych winien uwzględniać takie elementy, które dostarczałyby dzieciom możliwie jak najwięcej różnorodnych przeżyć emocjonalnych i doświadczeń muzycznych. Musi on także wynikać z zainteresowań dziecka, wnieść w rozwój jego osobowości wiele wartościowych cech, a jednocześnie nie przekraczać możliwości percepcyjnych na określonym etapie rozwoju.

W procesie umuzykalniania poleca się przede wszystkim stosować jak najwięcej metod aktywizujących, problemowych, które stanowić będą jeden z warunków efektywności nauczania. Jedynie pobudzanie dziecka do myślenia, rozwiązywania problemów, wreszcie - tworzenie własnej kompozycji, melodii czy tekstu, może w znacznym stopniu zapewnić jego optymalny rozwój i wyzwolić zainteresowania muzyczne.

Uczeń poszukując i błądząc w swoich poczynaniach zdobywa znacznie większą wiedzę praktyczną i umiejętności, aniżeli poprzez wykonywanie dyrektyw nauczyciela. Jedną z najbardziej propagowanych form, rzadko jednak stosowaną na lekcjach muzyki w klasach początkowych, jest tworzenie poprzez dzieci muzyki do podanego tekstu lub rytmizowanego tekstu do określonej melodii. Taka forma aktywności dziecięcej ma bowiem wielkie walory wychowawcze, umożliwiające lepsze zrozumienie muzyki dzięki własnemu działaniu. Improwizacja słów do wskazanej melodii, stosowanie elementów treściowych i technicznych mowy, wskutek przeżyć emocjonalnych spowodowanych muzyką, to formy, które winny często występować na lekcjach muzyki. Czynnikiem aktywizującym twórczą działalność dzieci jest łączenie ekspresji słownej z ekspresją muzyczną przy realizacji określonego zagadnienia. Tworzenie rytmu, melodii prostych form muzycznych winno przeplatać się na lekcjach muzyki z elementami ekspresji ruchowej i plastycznej. W realizacji zadań twórczych znaczenie ma nie tyle co wartość utworu, co sam proces tworzenia. Twórczość dziecka nie powinno podlegać zbyt ostrej krytyce. Trzeba tylko w umiejętny sposób kierować tym twórczym procesem, stymulować inicjatywę dziecka, nie hamować jego działania.

Najbardziej naturalną, najbliższą dziecku, nie wymagającą od niego specjalnego przygotowania muzycznego formą współdziałania z muzyką jest spontaniczna ekspresja ruchowa. Ruch zespolony z muzyką stanowi podstawę rozwoju uzdolnień muzycznych, szczególnie poczucia rytmu, ma ogromne znaczenie dla prawidłowego rozwoju fizycznego oraz psychicznego dzieci. Ma również przyczynić się do uwrażliwienia dziecka na inne elementy muzyki, jak też rozwijać muzykalność, tzn. zdolność do emocjonalnego odczuwania muzyki. Poprzez ruch przy muzyce kształci się między innymi rozumienie znaczenia dynamiki i tempa w utworach muzycznych, przebiegu muzycznych fraz, umiejętność zauważania kilku głosów równocześnie brzmiących itp. Ogromnym walorem tej formy jest aktywizacja uwagi, która koncentruje się i umacnia szczególnie wtedy, gdy np. kilka grup dzieci musi równocześnie i zgodnie wykonywać w ruchu kilka różnych układów rytmicznych lub kilka różnych przebiegów dynamicznych. Występuje wówczas również wdrażanie dzieci do dyscypliny zespołowego działania. Ta dyscyplina, aktywność, uwaga i gotowość reakcji kształcone przez muzykę przechodzą i na inne dziedziny działalności dziecka.

Improwizacja ruchu jest jedną z ulubionych form twórczości dzieci. Pobudza ich wyobraźnie i inwencję. Przez samodzielną wypowiedź ruchową, stymulowaną muzyką czy słowem, dzieci często pozbywają się lęków, napięć psychicznych, stają się śmielsze.

Literatura:

J. Kujawiński: "Kierowanie twórczą aktywnością ucznia w nauczaniu początkowym"
J. Wierszyłowski: " Psychologia muzyki"
W. Okoń: "Nauczanie problemowe we współczesnej szkole"

Opracowanie:
Alina Januszczak

Wyświetleń: 2269


Uwaga! Wszystkie materiały opublikowane na stronach Profesor.pl są chronione prawem autorskim, publikowanie bez pisemnej zgody firmy Edgard zabronione.