Opis i analiza przypadku wychowawczego

I     IDENTYFIKACJA PROBLEMU: ZABURZENIA W ZACHOWANIU WYCHOWANKA

Problem dotyczy ucznia klasy VI Szkoły Podstawowej Specjalnej we Wrocławiu. Chłopiec od roku jest podopiecznym naszej placówki: uczniem szkoły i wychowankiem internatu. Do internatu trafił na prośbę matki. Po krótkim czasie adaptacji, a w tym czasie obserwacji chłopca przez kadrę pedagogiczną, można już stwierdzić konkretne zaburzenia w jego zachowaniu. Zaburzenia te powodują konkretne problemy wychowawcze jakie chłopiec sprawia na terenie placówki.

II     DIAGNOZA: UWARUNKOWANIA RODZINNE I FUNKCJONOWANIE WYCHOWANKA

Na podstawie analizy dokumentów, wywiadów środowiskowych, informacji uzyskanych w szkole, kontaktów z nadzorującym funkcjonowanie rodziny kuratorem sądowym - można stwierdzić że sytuacja życiowa chłopca jest bardzo trudna.

Chłopiec jest najstarszy z trojga rodzeństwa. Oboje rodzice nadużywają alkoholu. Ojciec pod wpływem alkoholu staje się agresywny, stosuje przemoc psychiczną i fizyczną wobec wszystkich członków rodziny. Sytuacja taka trwa w rodzinie od lat. Pomimo sąsiedztwa dalszej rodziny, ich wiedzy nt. drastycznych sytuacji domowych, nikt z rodziny ani innych sąsiadów nigdy nie wykazał inicjatywy aby dzieciom pomóc choćby przez zawiadomienie Policji czy Sądu.

Pomimo licznych przejawów przemocy ze strony męża - matka chłopca nie chce się z nim rozstać. Wydaje się osobą bezradną, uzależnioną od męża, a jednocześnie w bardzo dużym stopniu mu uległą. Męża się boi, jednak niejednokrotnie ratuje dzieci własnym ciałem przed agresją męża. Nie pracuje zawodowo, zajmuje się jedynie domem.

Ojciec chłopca pracuje dorywczo; czasami na budowach, czasami przy pracach ogrodniczych. W stanie trzeźwości jest kontaktowy, wyraża się z troską o żonie i dzieciach. W chwilach upojenia alkoholowego całkowicie traci kontrolę nad własnym zachowaniem. Po wytrzeźwieniu często nie pamięta co się stało, jak się zachowywał.

W kontaktach z matką - chłopiec jest uczuciowy, emocjonalny. Jednak coraz bardziej zamknięty w sobie,coraz mniej szczery. Spontanicznie werbalizuje duże przywiązanie do matki, jednak nie myśli o tym w swym codziennym funkcjonowaniu. Wobec ojca chłopiec przejawia dużą wrogość. Jednocześnie obawia się przemocy fizycznej z jego strony. Przeradza się to w konflikt wewnętrzny, bunt, brak akceptacji samego siebie wobec poczucia bezradności i osamotnienia w sytuacji zagrożenia.

W sferę zainteresowania Sądu rodzina trafiła wskutek desperackiej decyzji chłopca. Po jednej z sytuacji użycia przemocy fizycznej przez ojca wobec członków rodziny - chłopiec z własnej inicjatywy udał się na komisariat policji i opowiedział jak wgląda sytuacja domowa. Sąd natychmiast wydał tymczasowe postanowienie o umieszczeniu dzieci w Pogotowiu Opiekuńczym. W efekcie starań rodziców, wyrażeniu przez nich zobowiązania do podjęcia się leczenia odwykowego, po rocznej separacji, dzieci wróciły za zgodą Sądu do domu rodzinnego. Obecnie rodzina objęta jest nadzorem kuratora Sądowego. Niestety sytuacja zmieniła się w bardzo nieznacznym stopniu gdyż rodzice chłopca nadal nadużywają alkoholu.

Natomiast chłopiec po badaniach w Poradni Psychologiczno-Pedagogicznej otrzymał orzeczenie o upośledzeniu w stopniu lekkim i konieczności kontynuacji kształcenia w szkolnictwie specjalnym. Obecnie chłopiec w szkole specjalnej dobrze sobie radzi z realizacją programu dydaktycznego. Mógłby należeć do najlepszych uczniów w klasie, gdyby był bardziej systematyczny i przykładał się do nauki. Tymczasem jego motywacja do nauki w ciągu dwóch ostatnich miesięcy /okres po feriach / gwałtownie spadła.
Chłopiec trafił pod pełną opiekę placówki /czyli łącznie z internatem/ z chęci własnej na prośbę matki. Oczywiście zostało tok prawnie usankcjonowane skierowaniem Wydziału Edukacji i Sportu. W ten sposób chłopiec chciał uniknąć przemocy ze strony ojca, a matka chciała odseparować syna od środowiska rówieśniczego w miejscu zamieszkania - gdzie miał on już "bliskie" spotkania ze środkami uzależniającymi /tj. marihuaną, amfetaminą, również wąchał klej i wdychał gaz/. Chłopiec nagminnie pali papierosy. Ma także za sobą pierwsze próby kradzieży z samochodów. Kilkakrotnie nie wrócił na noc do domu.

Tymczasem po okresie adaptacji w nowym dla niego środowisku placówki, chłopiec zaczął jawnie "lgnąć" do środowiska, co do którego istnieje pewność, że są to osoby rozprowadzające lub przyjmujące środki uzależniające. W grupie rówieśniczej chłopiec ma bardzo słabą pozycję, a tymczasem jego aspiracje to przynależność do grupy wychowanków lekceważących regulamin placówki i mających konflikty z prawem. Swoje zachowania wzoruje na ich zachowaniach. Chłopiec zachowuje się tak jakby podświadomie szukał wsparcia osoby silnej, dominującej, która jednocześnie roztoczyłaby nad nim opiekę. A ambicja przynależności do rówieśników łamiących regulamin daje mu złudne poczucie siły i bezkarności. W rozmowach indywidualnych chłopiec wykazuje niski stopień samooceny, poczucie zagrożenia, zagubienia i niepewności. W sytuacjach konfliktowych reaguje agresją lub ucieczką. W efekcie chłopiec sprawia coraz większe problemy wychowawcze. Coraz częściej powtarzają się wagary, spóźnienia na lekcje. Pojawiły się również zachowania agresywne wobec rówieśników w postaci przemocy fizycznej, zastraszeń, wymuszeń, szantaży. Chłopiec szuka swego miejsca w środowisku, a nie mając prawidłowych wzorców zachowań, korzysta z tych mu najbliższych ze środowiska rodzinnego. Wzmożone napięcie, stres, spowodowały dolegliwości somatyczne /reakcje nerwicowe, bezsenność, napięcie mięśniowe, dolegliwości żołądkowe/, w efekcie których chłopiec obecnie jest pod kontrolą lekarską neuropsychiatry dziecięcego. Po pierwszym badaniu EEG zlecone zostało podawanie lekarstw psychotropowych, oraz powtórzenie badania EEG po określonym terminie.

III     PROGNOZA

W związku z tym, że zaburzenia zachowania, które przejawia uczeń i związane z nimi problemy wychowawcze mają tendencję narastającą konieczne jest podjęcie szybkich działań, które zapobiegną procesowi demoralizacji. W przypadku braku oddziaływań ze strony pracowników placówki można spodziewać się:

1. W efekcie narastania konfliktów rodzinnych - niekorzystnych zmian osobowościowych, dalszej demoralizacji wychowanka, unikania pobytu w domu, nocowania poza domem i narażania się na związane z tym różnorodne niebezpieczeństwa
2. Narastania niechęci do przebywania w środowisku szkolnym, coraz częstszych ucieczek z lekcji, a w efekcie problemów z realizacją programu szkolnego
3. Problemów z popadnięciem w uzależnienie od środków odurzających.
4. Coraz większego wpływu grupy zdemoralizowanych rówieśników na zachowanie wychowanka.
5. Stopniowego pogłębiania się demoralizacji poprzez coraz częstsze popełnianie czynów karalnych.
6. Nasilania się zaburzeń somatycznych oraz zachowania w efekcie nieregularnego przyjmowania lekarstw psychotropowych.

IV     CEL TERAPEUTYCZNY

U wychowanka należy uzyskać:

1. Umiejętne /kreatywne/ reagowanie na trudne sytuacje domowe.
2. Chętne podejmowanie trudu nauki szkolnej.
3. Umiejętność asertywnej postawy "nie biorę" na propozycje przyjmowania środków odurzających.
4. Znalezienie grupy odniesienia /przyjaźnie i koleżeństwo/ w grupach akceptowanych społecznie.
5. Uświadomienie konsekwencji popełniania czynów karalnych.
6. Przyjęcie odpowiedzialnej postawy wobec leczenia farmakologicznego - uświadomienie celu przyjmowania lekarstw.

V     PROGRAM KOREKCYJNY - PROPOZYCJE UZYSKANIA CELU

AD.1

Należy zrobić wszystko aby trudne sytuacje domowe miały dla dziecka jak najłagodniejszy przebieg, czyli konkretnie wpływać na atmosferę domową. Możemy to zrobić poprzez:

Ścisłą współpracę z domem rodzinnym: częste wizyty domowe, zobligowanie rodziców do wyrażania zainteresowania synem poprzez utrzymywanie kontaktu z pracownikami szkoły i internatu na terenie placówki, utrzymywanie kontaktu telefonicznego.

Ścisłą współpracę z sądowym kuratorem zawodowym: wezwania rodziny do Sądu, spotkania pracowników placówki z kuratorem, sędzią, na terenie Sądu, wspólne ustalenia.

Zobligowanie rodziców do podjęcia się leczenia odwykowego. Doprowadzenie do udziału chłopca wraz z matką w spotkaniu grupy wsparcia dla rodzin osób uzależnionych. Mobilizowanie matki chłopca do kontynuacji udziału w spotkaniach grupy AA.

Na terenie placówki umożliwienie chłopcu rozmów z osobami zaufanymi /wychowawca, pedagog, psycholog/ podczas których chłopiec będzie mógł odreagować stres związany z sytuacją rodzinną, oraz uzyskać konkretne informacje jak reagować na przemoc fizyczną ze strony ojca.

Zabezpieczyć chłopcu poczucie bezpieczeństwa na terenie placówki

AD.2

Należy włączyć chłopca w aktywne życie klasy, uświadomić współodpowiedzialność za osiągane wyniki. Wzmacniać pozytywnie każdą aktywność związaną z podjęciem uczenia się, wskazywać doraźnie osiągane wyniki. Pomóc w wyrównywaniu braków programowych
- co sprawi większą przyswajalność w nauce aktualnego programu. Wzbudzać motywację do nauki poprzez ukierunkowywanie zainteresowań, naprowadzanie, pomaganie. Przestrzegać zasady indywidualizacji i systematyczności. Nad uczenie się pamięciowe przedkładać:

Uczenie się przez rozwiązywanie problemów

Uczenie się przez zrozumienie

Uczenie się przez próby i błędy

AD.3

A/ Należy przeprowadzić w klasie i grupie internatowej

Zajęcia z zakresu profilaktyki uzależnień ze szczególnym uwzględnieniem krótkotrwałych korzyści i długofalowych problemów, które wiążą się z zażywaniem środków odurzających

Ćwiczenia postawy asertywnej "ja nie biorę"

B/ Wzmacniać postawę samoakceptacji dziecka i niwelować poczucie niepewności i lęku przed odpowiedzialnością poprzez prowokowanie sytuacji, w których chłopiec dobrze sobie radzi, którym potrafi sprostać.

C/ Zapewnić dziecku poczucie bezpieczeństwa i akceptacji ze strony pracowników placówki.

AD.4

Włączyć chłopca w aktywne formy działalności pozaszkolnej, zmotywować do udziału w pracach wybranej sekcji lub drużyny harcerskiej działających na terenie internatu.

Aktywować dziecko podczas grupowych zabaw i zajęć integracyjnych.

Zabezpieczyć poczucie aprobaty i wzmacniać pozytywnie aktywność.

AD.5

Zorganizować spotkanie klasy, grupy internatowej lub indywidualne wychowanka z pracownikami Policji lub Straży Miejskiej.

Przeprowadzić w grupie internatowej zajęcia omawiające konsekwencje popełniania czynów karalnych.

AD.6

Zorganizować w grupie wychowawczej zajęcia - pogadankę przeprowadzone przez pracownika służby zdrowia.

Umożliwić chłopcu indywidualną rozmowę z lekarzem lub pielęgniarką, oraz psychologiem.

Opracowanie:
Julita Gawrońska
wychowawca internatu
SOSW nr 10 Wrocław

Wyświetleń: 6884