Od DENARA do EURO, czyli polskie reformy walutowe

Waluta będąca synonimem pieniądza, jest jednostką monetarną danego kraju, występującą na rynku międzynarodowym. Opisane poniżej reformy, zachodzące od zarania naszej państwowości, polegały bardzo często na prostej zmianie emisji pieniądza i dopiero w późniejszym okresie mamy do czynienia z poważniejszymi formami reform skarbowo - finansowych.

Pierwszymi pieniędzmi występującymi na ziemiach polskich, były srebrne i brązowe monety greckie pochodzące z IV - III w. p.n.e. W okresie późniejszym pojawiły się monety rzymskie i srebrne dirhemy arabskie.

Początki pieniądza polskiego sięgają 980 r., kiedy to wyemitowano (w niewielkich ilościach) srebrne denary Mieszka I (ostatnie badania dowodzą, że Mieszka II). Na denarach Bolesława Chrobrego poraz pierwszy pojawia się nazwa Polski - Princes Polonie. Przez następne lata kolejni władcy bili swe własne monety. Za czasów Bolesława Krzywoustego oprócz denarów pojawiły się nowe monety, bite jednostronnie na bardzo cienkich srebrnych blaszkach, zwane brakteatami. Po rozbiciu dzielnicowym władca każdej dzielnicy bił własne monety. Wraz z wstąpieniem na tron Polski króla czeskiego Wacława II (XIV w.), pojawiają się grosze praskie (wprowadzone w Czechach w wyniku reformy monetarnej), które nie były bite w Polsce , a mimo to przetrwały i funkcjonowały obok innych monet przez kolejne dwa wieki. Emisję denarów kontynuował Władysław Łokietek, za którego rządów bito najbardziej znaną polską monetę - złotego dukata (w obiegu tylko w Małopolsce). Ze względu na brak jednolitego polskiego pieniądza (zasięg ogólnokrajowy posiadały tylko grosze praskie) król Kazimierz Wielki podjął się reformy zmierzającej do ujednolicenia pieniądza. Monarcha wprowadził do obiegu grosz srebrny, który obowiązywał na terenie całego kraju. Reforma ta, pomimo, że ujednoliciła obieg pieniądza w Koronie nie usunęła całkowicie z obiegu innych monet. System taki funkcjonował z niewielkimi modyfikacjami (reforma Władysława Jagiełły polegająca na wprowadzeniu do istniejącego systemu wielokrotności liczby trzy) aż do XVI w. Kolejną istotną reformę finansową przeprowadził król Zygmunt I zwany Starym. Wprowadził on po raz pierwszy w roku 1507 półgrosze koronne, bite w Krakowie - pierwsze datowane polskie monety. Złoty polski, który dał nazwę całemu okresowi w historii, jako realna moneta występuje od 1564 r. (wcześniej występował jako jednostka rozrachunkowa). Za panowania Wazów pojawiła się dodatkowo moneta miedziana. W latach 1659 - 1668 kraj zalany został miedzianymi szelągami, powszechnie zwanymi boratynkami.

Za czasów ostatniego króla Polski Stanisława Augusta Poniatowskiego (w latach 1766 - 1794) uporządkowano i uzdrowiono stosunki mennicze wprowadzając dobrą monetę, podniesiono jej poziom pod względem wykonania technicznego, jak również pod względem artystycznym.
W okresie porozbiorowym na terenach Polski obowiązywały pieniądze zaborców tj. ruble, marki i korony. Insurekcja Kościuszkowska (1794 r.) przyniosła nam pierwsze polskie pieniądze papierowe (banknoty) - bilety skarbowe. Po odzyskaniu niepodległości na terenie kraju używano marki polskiej, która przetrwała do reformy Władysława Grabskiego przeprowadzonej w 1924 r. W wyniku tej reformy zamieniono markę polską na złotego polskiego funkcjonującego, (z wyjątkiem II wojny światowej) z modyfikacjami w postaci nowych wzorów i przeprowadzanych denominacji do dziś.

Wejście Polski w skład Unii Europejskiej spowoduje z biegiem czasu przyjęcie waluty obowiązującej od 1 stycznia 2002 r. w państwach członkowskich. Wynika z tego, że w najbliższym czasie możemy spodziewać się kolejnej reformy walutowej zamieniającej polskiego złotego na euro. Być może stanie się to w 500 - lecie istnienia pierwszej datowanej polskiej monety, czyli w 2007 r.

Wymiana złotego na euro, poza korzyściami ekonomicznymi, stanowić będzie symboliczne potwierdzenie naszej przynależności do cywilizacji europejskiej.

Graficznym symbolem euro jest grecka litera epsilon przecięta poziomo dwiema równoległymi liniami. Wygląd europejskich pieniędzy to wynik konkursu ogłoszonego i rozstrzygniętego w 1996 r. Na banknotach znalazły się elementy symbolizujące siedem ważnych okresów architektonicznych w Europie. Monety przedstawiają natomiast, z jednej strony - na awersie, państwa członkowskie w różnych konfiguracjach, a na rewersie zaprojektowanym przez plastyków poszczególnych mennic narodowych motywy związane z poszczególnymi krajami (np.: motywy z poprzednich walut, wizerunki panujących monarchów, zabytki, statki, symbole mitologiczne, słynni ludzie).

Czy opracowana przez austriackiego plastyka Roberta Kalinę, waluta (banknoty) będzie ostatecznym rozwiązaniem dla Polski - zweryfikuje historia.


Literatura:
1. Roszkowski W., Historia Polski 1914-1991, PWN Warszawa 1992,
2. Dybkowska A., Żaryn J., Żaryn M., Polskie Dzieje,PWN Warszawa 2002,
3. Kurpiewski J., Zarys historii pieniądza polskiego, Polskie Towarzystwo Numizmatyczne, Warszawa 1993,
4. Newsweek Polska nr 07/2001 artykuł "Nowa Europa",
5. Tygodnik "Wprost" nr 821 artykuł "Eurozłoty",
6. Gazeta Wyborcza artykuł "Kto jest autorem banknotów i awersów monet?",
7. www.moneta.vir.pl,
8. e-numizmatyka.pl

Opracowanie: Alina Kędziora

Wyświetleń: 1208