"Rola podmiotowości w realizacji dążeń indywidualnych jednostki i dążeń związanych z prawidłowym funkcjonowaniem w grupie społecznej"
(na podstawie "Podmiotowość jednostki w koncepcjach psychologicznych i organizacyjnych" K. Korzeniowski, R. Zieliński, W. Daniecki)
Tylko wówczas, gdy kierujemy się własnymi standardami, własnymi celami i własnym systemem wartościowania nie dopuszczamy do zaistnienia sytuacji dysonansu (rozdźwięku) wg Zielińskiego pomiędzy działaniem a standardami w tym zakresie. Jedynie zachowania podmiotowe (wg Korzeniowskiego) polegające na uświadomionej działalności inicjowanej i rozwijanej przez jednostkę wg jej własnych wartości i standardów mogą prowadzić do realizacji dążeń indywidualnych jednostki a tym samym do osiągania przez nią zadowolenia, satysfakcji, poczucia własnej wartości, do samorealizacji.
Natomiast, jeżeli chodzi o zagadnienie - podmiotowość to realizacja dążeń związanych z funkcjonowaniem w grupie społecznej możemy mieć tu do czynienia z dwojakim rodzajem sytuacji. Pierwszy rodzaj to wówczas, gdy jednostkowe podmiotowe zachowania są zgodne z interesami, oczekiwaniami społecznymi. Drugi natomiast, gdy jednostkowe zachowania podmiotowe niejako kolidują, są w opozycji do funkcjonujących w danym społeczeństwie norm i zwyczajów. W przypadku pierwszego rodzaju sytuacji - występuje ona wtedy, gdy jednostka zinternalizuje oczekiwania społeczne, uzna je za słuszne, obowiązujące, a przede wszystkim własne. Wg koncepcji Obuchowskiego, który łączy podmiotowość z teorią autonomii, niezależność od otoczenia nie jest nieuwzględnieniem jego oczekiwań, czy wymogów. Autonomia według niego niema nic wspólnego ze współczesną ślepotą czy świadomym własnym punktem widzenia. Jestem autonomiczny w stosunku do otoczenia, które wymaga ode mnie abym postąpił w określony sposób, jeżeli wiedząc, czego ode mnie chce otoczenie i czego ja chcę - trafnie potrafię dokonać wyboru polegającego na tym, że oprę się wymaganiom otoczenia, nawet znacznym kosztem, lub też uznam te wymogi za własne, uznając ich rację po skonfrontowaniu z całością mojej koncepcji świata i siebie. Mimo obserwowanego poddania się wymaganiom autonomia została zachowana, gdyż przyjęcie wymagań otoczenia dokonane zostało na podstawie moich własnych przekonań. Człowiek autonomiczny, dysponujący wiedzą o świecie i o sobie samym jest w stanie pojąć sens dokonujących się wokół zdarzeń i istniejących faktów. Owa wyostrzona świadomość oraz własna hierarchia wartości sprawiają, że autonomia osoby pozwala na stabilizację nie tylko własnego stylu życia, ale i kierunku działania. Zatem rola podmiotowości jest ogromna zarówno w realizacji dążeń indywidualnych jak i tych związanych z funkcjonowaniem w społeczeństwie.
Czasami ma miejsce sytuacja drugiego rodzaju polegająca na tym, że podmiotowe zachowania jednostki mogą utrudniać funkcjonowanie w grupie społecznej. Występuje ona wówczas, gdy uznane i preferowane wartości, cele danej jednostki nie znajdują odzwierciedlenia w społeczeństwie. Wtedy taka konfliktowa sytuacja nie musi wcale prowadzić do podporządkowania się istniejącym normom i standardom wbrew woli jednostki, bowiem powoduje to utratę podmiotowości. Ale tylko ludzie o podmiotowych zachowaniach, mają szansę na samorealizację a także tworzenie oblicza przyszłości, postęp. O rozwoju, bowiem decydują indywidualności, osoby nieprzeciętne, niejednokrotnie nie rozumiane przez współczesne sobie środowisko, o ich otwartości przekonuje się dopiero przyszłe pokolenie.
Opracowanie: Wioletta Piskorz
