Aktywność ruchowa w życiu współczesnego człowieka a praca zawodowa

Społeczeństwa wielu krajów są coraz mniej aktywne ruchowo. Wyniki badań wskazują również na obniżenie sprawności fizycznej polskiego społeczeństwa. Zbyt mało czasu poświęca się u nas na zachowanie i polepszenie zdrowia oraz sprawności fizycznej. Współczesna fizjologia traktuje ćwiczenia fizyczne jako bezwarunkowy obowiązek współczesnego człowieka, ochronę jego zdrowia. W polskiej myśli pedagogicznej przez aktywność ruchową rozumie się uprawianie różnych dyscyplin sportu jako wypoczynku czynnego (odprężenie po pracy i regeneracja sił), zabaw oraz ćwiczeń dla podniesienia sprawności fizycznej i utrzymania jej przez jak najdłuższy okres życia. Na wychowanie fizyczne należy spojrzeć jeszcze przez pryzmat zagrożeń zdrowotnych i cywilizacyjnych. Aktywność ruchowa może być skutecznym środkiem zaradczym i zapobiegawczym, przeciwdziałającym regresowi wydolności i wytrzymałości fizycznej. Niepokoi nas szerzący się alkoholizm, narkomania, nikotynizm oraz zjawisko otyłości. Liczne są też wady postawy i anomalia rozwojowe. Zdaniem Jana Ślężyńskiego należy upowszechnić różnorodne, atrakcyjne i skuteczne formy aktywności ruchowej z akcentem na tzw. sport całego życia. Autor uważa, że istotnym wyzwaniem jest wykształcenie względnie trwałych nawyków do całościowej troski o własną sprawność, witalność i zdrowie, o kondycję fizyczną i psychiczną.¹ Nowoczesny styl życia często wpędza nas w fizyczną ociężałość.

Aktywność ruchowa odgrywa ważną rolę w życiu jednostki, stanowi przeciwwagę mało ruchliwego trybu życia. Rozwój cywilizacyjny zwłaszcza w XX wieku zdecydowanie zmniejszył wysiłek fizyczny, do jakiego dostosowany jest organizm ludzki. Zdaniem profesora Jeremiasza J. Tomaszewskiego systematyczna aktywność fizyczna jest niezbędnym warunkiem zdrowia pomagając:
a) w utrzymaniu efektywnej pracy serca i krążenia krwi;
b) w prawidłowej przemianie materii, zapobiegając przemianie energii w tłuszcze zapasowe;
c) w utrzymaniu sprawności mięśni, stawów i ścięgien (więzadeł) warunkujących prawidłową postawę i sprawność fizyczną;
d) w dobrym samopoczuciu w tym również osiągnięciu relaksu od stresów i napięć psychicznych.

Świadome dozowanie aktywności fizycznej, wbrew pozorom, potrzebne jest również ludziom pracującym fizycznie; ich wysiłek fizyczny jest z reguły jednostronny i wymaga odpowiedniego uzupełnienia. Dlatego niezależnie od wieku i zawodu warto zdaniem autora wybrać i uprawiać rodzaj aktywności ruchowej oddziaływujący możliwie wszechstronnie, a który:

a) sprawia przyjemność i wywołuje dobre samopoczucie;
b) może być uprawiany regularnie;
c) odpowiada trybowi życia i zwyczajom.

Do rodzajów aktywności fizycznej (sportu) korzystnie oddziałujących na nasz organizm autor zaliczył:
a) pływanie;
b) praca w ogrodzie;
c) gra w piłkę;
d) tenis;
e) jazda na rowerze;
f) biegi, marszobiegi.²

Dynamiczny rozwój cywilizacji, intensywność współczesnego życia, zagęszczenie ludności, stale postępująca zmiana sposobu żywienia i trybu życia, jak i coraz bardziej zanieczyszczone przez człowieka środowisko są elementami sprzyjającymi zmianie struktury chorobowości i zapadalności współczesnych społeczeństw. Zmiana ta charakteryzuje się przede wszystkim wzrostem zachorowalności na choroby cywilizacyjne, wśród których dominują choroby układu krążenia, układu nerwowego, choroby zawodowe, wypadki i urazy oraz choroby nowotworowe a także wrzodowe żołądka i dwunastnicy.

Nie pozostaje bez wpływu również fakt, że postęp cywilizacji, niosący ze sobą wzrost dobrobytu społeczeństw i ułatwień w życiu codziennym, kojarzy się nam ze wzrostem spożycia wysoko-energetycznej żywności.

Pokarmy bogate w białko, cukier i tłuszcze zwierzęce, wraz ze spadkiem wydatku energetycznego, prowadzą do powstawania dodatniego bilansu energetycznego u znacznej liczby osób. W następstwie tego rośnie liczba ludzi otyłych coraz częstsze są zaburzenia gospodarki węglowodanowej i tłuszczowej, które bezpośrednio wpływają na rozwój chorób. "Nigdy nie chorować - pisze dr Robert Jackson - to nie znaczy żyć wiecznie, lecz: zawsze czuć się dobrze, dopóki się żyje." Autor uważa, że należy wpajać człowiekowi takie zasady, które zapewnią mu prawidłowy rozwój, uchronią przed chorobami, pozwolą rozwinąć maksymalną sprawność fizyczną i umysłową, zapewnią dobre samopoczucie. Zasady te powinny dotyczyć właściwego zorganizowania pracy, odpoczynku, rozrywek, snu oraz właściwego zachowania człowieka w różnych warunkach życia.

Ważną rolę w rozwoju aktywności ruchowej odgrywa sport i turystyka, a więc rekreacja czynna. Trzeba samemu spróbować różnych form aktywności, aby wybrać taką, która dostarcza nam największej przyjemności i dostarcza najlepszy relaks. Charakter pracy może narzucać sposób spędzania wolnego czasu. Ludzie pracujący w tzw. ruchu preferują wypoczynek fizycznie bierny. Składa się na niego: czytelnictwo prasy, oglądanie telewizji, słuchanie radia, praca i zabawa z komputerem itp. Jest to o tyle niewłaściwe, że dla niektórych jest to jedyny sposób spędzenia wolnego czasu. Pod wpływem ćwiczeń fizycznych i ruchu na świeżym powietrzu przyspieszona zostaje przemiana materii, lepsze staje się przyswajanie pokarmów, rozwija się kościec, mięśnie, narządy wewnętrzne. Wychowanie fizyczne i sporty stanowią niezbędny czynnik usuwający ujemne skutki wielogodzinnej pracy. Wpływ racjonalnie uprawianego sportu polega na przystosowaniu się organizmu do pokonywania dużych wysiłków fizycznych możliwie najmniejszym kosztem, czyli do jak najbardziej ekonomicznej pracy. Współczesny, cywilizowany człowiek coraz mniej żyje w kontakcie z przyrodą, która daje najpełniejsze ukojenie, odprężenie fizyczne i psychiczne oraz uspokojenie. Czas pracy i czas wolny powinny dopełniać się i wspólnie kształtować osobowość człowieka. Właściwie organizowany odpoczynek ma wpływ na nasze zdrowie i samopoczucie, a także na wydajność pracy i harmonijne współżycie rodzinne.

Aktywność ruchowa współczesnego człowieka jest nieodzowna. Stanowi bowiem najwszechstronniejszy środek stymulujący rozwój, zwiększa możliwości adaptacyjne, daje większe poczucie bezpieczeństwa, radość, satysfakcję oraz zdecydowanie zwiększa odporność organizmu. Zainteresowanie sportem i motywy uczestnictwa w nim kształtowane powinny być potrzebami zdrowotnymi dorosłego człowieka. Ogromny wpływ na nie wywierają również środki masowego przekazu. Dlatego też, aktywność ruchową możemy uznać jako składnik szeroko rozumianej kultury. Jeśli chcemy tworzyć zdrowie, to już od tej chwili musimy zacząć ukierunkowywać uśpioną część naszego umysłu poprzez tworzenie nowych nawyków, a nie wyrażać jedynie chęć ku jego tworzeniu.

Zdrowie jest środkiem do celu, a nie celem samym w sobie. Dobre samopoczucie fizyczne, społeczne i psychiczne powinno być wartościowane w stosunku do konkretnych warunków i celów działalności człowieka. Wysoki potencjał zdrowia można osiągnąć tylko poprzez świadomy i odpowiedzialny wybór racjonalnych zasad postępowania higieniczno - zdrowotnego. Nasza postawa wobec potrzeb zdrowotnych i nasz wkład w zwiększenie lub utrzymanie wysokiego potencjału cech psychofizycznych świadczą o zrozumieniu istoty i wartości zdrowia.

Pamiętać należy, że znacznie efektywniejsze jest zapobieganie chorobom niż ich leczenie. Znajduje to odzwierciedlenie w wielu narodowych powiedzeniach:

"Człowiek zbyt zajęty, by troszczyć się o swe zdrowie, przypomina mechanika, który nie ma czasu zadbać o swoje narzędzia."
(hiszpańskie)

"Dla zdrowego wszystko wydaje się zdrowe."
(rosyjskie)

"Nie ma większej umiejętności ponad wiedzę, nie ma większego szczęścia ponad zdrowie."
(buriackie)

Nabierzmy przekonania, że w bardzo dużym stopniu nasze zdrowie zależy od nas samych.

¹ Nowa Szkoła 6/2000,Miesięcznik społeczno - pedagogiczny, Warszawa, s.59 - 61.
² J.J. Tomaszewski, Zasady zachowania zdrowia, Komisja Profilaktyki Zarządu Głównego Polskiego Towarzystwa Kardiologicznego, Lublin 1993, s.11.

Bibliografia
1. Nowa Szkoła 6/2000, Miesięcznik społeczno - pedagogiczny, Warszawa.
2 J.J. Tomaszewski, Zasady zachowania zdrowia, Komisja Profilaktyki Zarządu Głównego Polskiego Towarzystwa Kardiologicznego, Lublin 1993.
3. Z. Chromiński, Aktywność ruchowa dzieci i młodzieży, Instytut Wydawniczy Związków Zawodowych, Warszawa 1987.
4. J. Sołtysiak (red.) Droga ku zdrowiu - praca zbiorowa, Instytut Wydawniczy Związków Zawodowych, Warszawa 1983.

Opracowanie:
mgr Grażyna Grzybowska

Wyświetleń: 7551