Katalog Anna Biegaj Fizyka, Scenariusze Kryształy - konspekt lekcjiKonspekt lekcji "Kryształy"Czas realizacji: 45 min. Cele poznawcze i kształcące: Uczeń wie: Metody: ˇ eksperymentalna - ćwiczenia uczniowskie, pokaz ˇ problemowa ˇ praca z podręcznikiem Materiały i środki dydaktyczne: Kryształy naturalne i hodowlane przygotowane przez nauczyciela (np. cukru, soli kamiennej, kwarcu, agatu, siarczanu (VI) miedzi (II)) oraz hodowane przez uczniów, lupy, wanienka do pokazu fal, grafoskop, modele cząsteczek (wycięte z opakowań po lekarstwach np. polopirynie), telewizor z magnetowidem, film wideo "Stany skupienia" z cyklu ŚWIAT CHEMII. UWAGA: Treści napisane grubszą czcionką (czarnym drukiem) można uznać za propozycję notatki w zeszycie ucznia. Przebieg lekcji: 1. Część - organizacyjna. 2. Część - nawiązująca: 3. Część - postępująca: a) Obserwacja różnych kryształów z wykorzystaniem lupy. Uczniowie zwracają uwagę na wygląd ścian, krawędzi oraz na kształt. W wyniku obserwacji podają cechy zewnętrzne kryształów: ściany - płaskie i gładkie, krawędzie - ostre i proste, kształt - regularny (bryły geometryczne). b) Próba zmiany kształtu (np. przez uderzenie, zgniatanie) W wyniku prób, a następnie obserwacji przez lupę uczniowie zauważają dwie możliwości: Kryształ pęka na mniejsze kawałki o takim samym kształcie, jak duży kryształ lub ulega skruszeniu. Problem 1: Czemu zawdzięczamy powstawanie tak pięknych tworów, jakimi są kryształy? Do rozwiązania problemu prowadzi doświadczenie modelowe, wykonane przez nauczyciela. Nauczyciel podaje, że obserwowany obraz jest płaski, w rzeczywistości cząsteczki porządkują się w trzech wymiarach, tworząc bryłę. Wniosek: Cząsteczki w krysztale nie są ułożone w sposób przypadkowy, są uporządkowane i ta regularność uwidacznia się w płaskich ścianach i prostych krawędziach. Problem 2: Jak wyjaśnimy fakt, że trudno zmienić objętość ciał stałych? Uczniowie dostrzegają, że cząsteczki w modelu kryształu są blisko siebie, a więc trudno byłoby zbliżyć je jeszcze bardziej. Wniosek: Trudno zmienić objętość ciał stałych, ponieważ cząsteczki znajdują się blisko siebie. Problem 3: Dlaczego trudno zmienić kształt ciał stałych? Nauczyciel przy pomocy linijki próbuje zmienić kształt modelu (oddzielić cząsteczki od siebie). Uczniowie zauważają, że zmianie kształtu przeszkadza przyciąganie się cząsteczek. Wniosek: Trudno zmienić kształt ciał stałych, ponieważ przyciąganie się cząsteczek jest duże. Nauczyciel rysuje model na tablicy, uczniowie w zeszytach. Problem 4: Dlaczego przy działaniu siłą na kryształ można spowodować jego skruszenie lub rozpad na mniejsze kryształki? Jako wskazówkę, nauczyciel rysuje dwa kierunki działania 1. i 2. Uczniowie dyskutują w grupach nad przebiegiem pęknięć i zaznaczają przypuszczalny przebieg na modelu (czerwone linie na rysunku). Wniosek: Działanie w kierunku 1. spowoduje pęknięcie kryształu na mniejsze kryształki, a działanie w kierunku 2. sprawi, że kryształ skruszy się. Nauczyciel podaje, że płaszczyzna, wzdłuż której następuje pękanie kryształów to płaszczyzna łupliwości. Zadanie dla uczniów: Uzupełnij schemat, wpisując w miejsce kropek odpowiednie określenia. Na podstawie podręcznika uczniowie powinni wpisać w miejsce cyfr: (1) bezpostaciowe (amorficzne) (2) regularnie (3) chaotycznie (4) monokryształy (5) polikryształy (6) pojedyncze kryształy (7) złączone ze sobą kryształki 4. Część - podsumowująca: Nauczyciel wyświetla fragment filmu "Stany skupienia" (ok. 4 min.). Na filmie przedstawione są bardzo piękne okazy naturalnych kryształów różnych substancji oraz w zrozumiały sposób zaprezentowana jest ich budowa wewnętrzna. Jest to więc podsumowanie głównych treści lekcji. Zadanie domowe: Wpisz w odpowiednich kolumnach tabeli następujące ciała: metale, kwarc, szkło, guma, granit, lód, cukier, tworzywa sztuczne, diament.
Literatura: 1. J. Ginter - Podręcznik dla klasy szóstej szkoły podstawowej, WSiP, Warszawa 1986 2. G. Francuz-Ornat, T. Kulawik, M. Nowotny-Różańska - W świecie materii, moduł 1, Nowa Era, Warszawa 2002 3. J. Poznańska, M. Rowińska - Ciekawa fizyka, część 1, WSiP S.A., Warszawa 2002 4. A. Januszajtis, J. Kalinowski - Molekularna budowa ciał, WSiP, Warszawa 1988
Opracowanie: Wyświetleń: 5085
Uwaga! Wszystkie materiały opublikowane na stronach Profesor.pl są chronione prawem autorskim, publikowanie bez pisemnej zgody firmy Edgard zabronione. |