Katalog

Teresa Łęgowska
Geografia, Artykuły

Wpływ przemysłu na stan czystości wód i powietrza. Prace badawcze prowadzone przez uczniów w szkole.

- n +

Prace badawcze prowadzone przez uczniów w szkole.

Rozwój przemysłu wpływa negatywnie na stopień czystości wody. W zależności od stężenia zawartości zanieczyszczeń różnego pochodzenia, możemy wyróżnić następujące klasy czystości wody:

I klasa - jest to woda nadająca się do picia i wykorzystywana w gospodarstwie domowym, żyją w niej ryby z rodziny łososiowatych
II klasa - nadaje się do hodowli innych gatunków ryb
III klasa - wykorzystywana przez przemysł, do nawadniania, nadaje się dla mniej wymagających gatunków zwierząt.

Wody pozaklasowe.
Klasyfikacja jakości wody oparta jest na trzech kryteriach:

1) fizykochemicznym - zawartości w wodzie substancji organicznych - zasolenia

2) wskaźników obligatoryjnych, tzn. zawartości:

- tlenu rozpuszczonego
- fenoli
- chlorków
- siarczanów
- substancji rozpuszczonych
- zawiesin

3) sanitarnym - obejmującym wskaźniki obecności w wodach bakterii Coli, typu fekalnego, wyrażonego mianem Coli. Badając na zajęciach z uczniami stan czystości okolicznych wód posługujemy się prostymi metodami. Inspirujemy ucznia do twórczej, badawczej pracy. Najłatwiej stwierdzić stan czystości wody oznaczając tzw. organizmy wskaźnikowe. Zbieramy za pomocą czerpaków materiał roślinny i zwierzęcy, następnie umieszczamy go w większych pojemnikach z wodą. Po ustaniu wody oznaczamy oraz liczymy gatunki i na tej podstawie ustalamy klasę czystości wody. Wykorzystać możemy również dostępne w pracowni odczynniki i ustalić, np. zawartość siarczanów w wodzie. Uczniowie badają również klarowność wody, zapach, obecność zawiesin w pobranych próbkach. Próbki wody z materiałem badawczym pobierane są z miejsc różniących się głębokością, odległością od brzegu, obecnością roślin. Pobiera się je z dna, z toni wodnej, czy z powierzchni wody. Po ustaleniu klasy czystości wody uczniowie oznaczają gatunki roślin występujących przy zbiorniku. Ustalają ich liczebność, rozmieszczenie i zagęszczenie. Dochodzą do wniosków, że im bardziej czysta woda, tym większa różnorodność gatunkowa, większa liczebność i większe zagęszczenie przybrzeżnych roślin. Spotyka się też więcej, np. ptaków i innych zwierząt kręgowych i bezkręgowych.

Uczniowie badają oczka wodne, strugi i inne występujące w okolicy zbiorniki wodne. Wyniki badań pochodzą z wielu dostępnych w okolicy zbiorników wodnych. Po wykonaniu zestawień wiedzą, że czysta woda pozwala rozwijać się wielu gatunkom zwierząt i roślin. Pozwala również zwiększać ich liczebność. Podejmują też w miarę możliwości działania zmierzające do podniesienia klasy czystości wody, np. w mieście. Wiedzą, że aby przeciwdziałać zanieczyszczeniu wód należy:

- zracjonalizować gospodarkę wodno - ściekową
- budować i właściwie eksploatować oczyszczalnie ścieków
- tworzyć naturalny filtr roślinny wzdłuż cieków, drzewa, krzewy
- chronić powierzchnię Ziemi i powietrze atmosferyczne
- modyfikować transport - zapobiegać wyciekom ropy, benzyny.itp.
- sterować przepływem wód w rzekach
- chronić przed zasoleniem
- systematycznie kontrolować jakość wody.
Uczniowie poznają typy oczyszczalni: mechaniczną, fizyko - chemiczną i biologiczną. Wiedzą, że wodę należy uzdatnić, czyli: usunąć z niej niepożądane składniki:
- szkodliwe domieszki lub występujące w nadmiernej ilości
- zawiesiny - nadają one wodzie barwę, tzw. humusy
- związki organiczne - nadają smak i zapach
- wirusy.

Uzdatnić czyli po usunięciu niepożądanych składników zmiękczyć i przeprowadzić demineralizację. Uczniowie wiedzą, że usunąć żelazo i mangan można przez napowietrzanie i filtrację.

Intensywne uprzemysłowienie trwa ok. 200 lat, powodując duże zanieczyszczenie powietrza. Stanowi to zagrożenie dla ludzi, roślin, zwierząt oraz straty ekonomiczne. Do najgroźniejszych substancji szkodliwych ze względu na dużą emisję zalicza się: CO2, NO, SO2. Wyróżnia się zanieczyszczenia w fazie stałej, gazowej i jako mgłę. Pyły, jako zanieczyszczenia powietrza mogą wpływać na organizm ludzki:

- toksycznie
- zakaźnie
- żrąco
- powodując pylice, np. związki Si
- rakotwórczo, np.: azbest.

Pyły mogą być czynne, czyli rozpuszczalne przez organizm i wówczas wędrują po całym ciele, lub obojętne - nierozpuszczalne. Podczas zajęć z uczniami możemy wykorzystać metodę wskaźnikową roślin. Do tego celu najlepiej nadają się porosty - korzystamy ze skali porostowej określającej stopień zanieczyszczenia powietrza. Wykorzystujemy metodę obserwacji roślin iglastych - SO2 jest asymilowany zamiast CO2. Uwidacznia się to jako nekrozy liści. Dwutlenek siarki powoduje większe straty w drzewostanach iglastych niż liściastych, dlatego łatwiej jest zaobserwować te zmiany u roślin iglastych.

U ludzi SO2 podrażnia błony śluzowe i powoduje brzęk płuc. Groźniejszy dla człowieka jest NO, ponieważ łączy się z hemoglobiną i działa po pewnym czasie.

W trakcie zajęć możemy zbadać zapylenie, np. pomieszczeń stosując przylepne taśmy, na których osadza się kurz. Możemy w różnych miejscach, np. miasta rozłożyć pojemniki z mokrą gazą i sprawdzić jak wyglądają po kilku dniach. to samo można zaobserwować oglądając liście roślin - będą zakurzone lub mniej zakurzone. Uczniowie po przeprowadzonych badaniach mogą zastanowić się co można zrobić dla środowiska aby zapylenie było mniejsze.
Można:

- posadzić więcej roślin
- wybrać roślinność odporniejszą na zanieczyszczenia
- zakładać filtry na kominy
- używać paliwa bez ołowiu do aut.

Ważny problem stanowi też, tzw. "dziura ozonowa", która na razie jest tylko niewielkim ubytkiem ozonu w atmosferze. Jednak już stanowi znaczące zagrożenie dla organizmów żywych. Nieznaczny nawet ubytek ozonu z atmosfery powoduje schorzenia nowotworowe i w konsekwencji śmierć przy określonej dawce działających na organizm promieni UV. Wystąpienie typowej dziury będącej wynikiem braku ozonu w atmosferze spowodowałoby śmierć wszystkich żyjących organizmów. Znając rangę tego problemu musimy, jako ludzie mający kontakt z młodzieżą, podjąć skuteczne działania poprzez kształtowanie odpowiedniej świadomości wśród młodzieży.

Uczniowie powinni w związku z zaistniałym problemem podejmować następujące działania:

- gromadzić możliwie dużo informacji dotyczącej szkodliwości freonów
- ustalić na podstawie literatury, w którym miejscu ubytek ozonu na kuli ziemskiej jest największy i jakie działania podejmuje świat aby ten ubytek zmalał
- ustalić porę roku, godzinę i inne okoliczności, w których szkodliwość promieni UV jest największa
- znać sposoby ochrony przed szkodliwymi promieniami
- umieć wyjść do ludzi i opowiedzieć o tych zagrożeniach
- zbadać w swoim mieście w jakim stopniu ludzie korzystają z urządzeń zawierających freon - można to stwierdzić przeprowadzając ankietę wśród wybranej grupy mieszkańców
- przeprowadzić ankietę dla sklepów i zbadać czy wśród sprzedawanych urządzeń i środków chemicznych są te które zawierają freon
- przedstawić wyniki ankiety w Urzędzie Miasta w dziale ochrony środowiska
- zapoznać z przeprowadzonymi badaniami uczniów i społeczność lokalną, poprzez wykonanie gazetki, rozprowadzenie ulotek wśród mieszkańców
- poprosić organy odpowiedzialne za środowisko o propozycję działań likwidujących zagrożenie.

Literatura:
1) Stańczykowa A. Ekologia naszych wód Warszawa WSiP, 1997.
2) Skinder N. W. Chemia a ochrona środowiska Warszawa WSiP, 1995.
3) Mierzwiński A. 1000 słów o ekologii i ochronie środowiska Warszawa Wydawnictwo Bellona, 1991.
4) Cieślak Z., Kozłowski S., Machińska H., Śleszyński J. Podstawy ochrony środowiska 4 Zagadnienia ekonomiczno - prawne Warszawa WSiP, 1995.
5) Golimowski J., Rubel S., Siemiński M. Podstawy ochrony środowiska 2. Chemia w badaniu środowiska naturalnego Warszawa WSiP, 1995.
6) Odum E. P. Podstawy ekologii Warszawa PWN, 1982.

Opracowanie:Teresa Łęgowska

Wyświetleń: 1994


Uwaga! Wszystkie materiały opublikowane na stronach Profesor.pl są chronione prawem autorskim, publikowanie bez pisemnej zgody firmy Edgard zabronione.