Edukacja, jak każdy obszar działalności człowieka w społeczeństwie, we wszystkich swoich sferach powinna uwzględniać warunki, w jakich się odbywa. Współczesna technologia informacyjna wywiera olbrzymi wpływ na życie całego społeczeństwa. Powinno to znaleźć odzwierciedlenie w procesie nauczania i wychowania już od najmłodszych lat, by właściwie przygotować przyszłe pokolenia świadomych odbiorców i użytkowników tej technologii.

Do kluczowych zadań edukacji wczesnoszkolnej należy wyposażenie uczniów w podstawowe umiejętności takie jak: czytanie, pisanie, komunikowanie się, liczenie, rozwiązywanie problemów, myślenie, ćwiczenie uwagi i pamięci oraz dostarczanie dzieciom najważniejszych treści potrzebnych do zrozumienia otaczającego go świata. W procesie nauczania - uczenia się to uczeń ma być aktywny, powinien działać, poszukiwać, samodzielnie dochodzić do wiedzy, a nauczyciel ma mu to umożliwić. Nauka ma być zabawą, a szkoła miejscem, gdzie można przeżyć coś ciekawego i korzystać z różnych źródeł wiedzy. Obok nowatorsko opracowanych podręczników nowym sprzymierzeńcem nauczyciela staje się w dobie XXI wieku komputer z odpowiednio dobranym oprogramowaniem.

Komputer jest nowoczesnym narzędziem edukacyjnym, o szerokich możliwościach zastosowania. Wiele programów służy do nauki i do sprawdzania wiadomości dzieci z różnych przedmiotów. Znaczna ich część opracowana jest zgodnie z zasadą "uczymy się bawiąc" i z tego też powodu są one przydatne zwłaszcza w edukacji wczesnoszkolnej. Zabawa jest dla małych dzieci jedną z najważniejszych form aktywności. Dzięki niej dziecko poznaje świat, wyraża swoje potrzeby, możliwości. W czasie "zabaw z komputerem" dzieci ćwiczą spostrzegawczość i pamięć, doskonalą koordynację oka i ręki, a więc umiejętności niezbędne w edukacji szkolnej.

Programy komputerowe poprzez swoją dużą atrakcyjność motywują uczniów do nauki, do twórczego wysiłku, są dla nich nie tylko źródłem wiedzy i umiejętności, ale także radości i satysfakcji. Wykorzystując komputer w nauczaniu, dzieci uczą się formułowania problemu i analizowania możliwości jego optymalnego rozwiązania. Wypracowane przez nich konkluzje wyrabiają nawyki myślenia twórczego i pojęciowego. Zatem realizowany jest cel procesu nauczania - uczenia się poprzez przyswajanie wiadomości, umiejętności i wartości.

Komputer w edukacji wczesnoszkolnej może być stosowany zarówno w procesie lekcyjnym na zajęciach zintegrowanych, jak również na zajęciach dodatkowych, np. na zajęciach kół zainteresowań, na zajęciach dydaktyczno - wyrównawczych czy korekcyjno - kompensacyjnych.

Postanowiłyśmy wykorzystać niewątpliwie ogromne zalety komputera w pracy z dziećmi z klas I - III z trudnościami w nauce, podczas zajęć dydaktyczno - wyrównawczych. Na zajęcia te uczęszczają dzieci mające trudności z opanowaniem umiejętności czytania, pisania i liczenia. Aby zachęcić dzieci do wytrwałej pracy nad zdobyciem tych umiejętności, wprowadziłyśmy na zajęcia nowy środek dydaktyczny - komputer z nowoczesnymi programami multimedialnymi. Pomysł ten spotkał się z ogromnym zainteresowaniem ze strony uczniów, którzy z ogromnym zapałem i rosnącą ciekawością przystąpili do wykonywania zadań. Pracę przy komputerze również chętnie rozpoczęli uczniowie, dla których był to pierwszy kontakt z nowym urządzeniem. To właśnie na zajęciach wyrównawczych mieli możliwość bliższego poznania komputera i sposobów jego wykorzystania w procesie uczenia się. Biorąc pod uwagę zróżnicowane umiejętności uczniów związane z obsługą komputera, proces nauczania dostosowałyśmy do ich potrzeb i możliwości. Dzieci krok po kroku poznały komputer, bawiły się myszą, stukały w klawiaturę, poznały pierwsze ikony i przyciski. Następnie nauczyły się wykorzystywać multimedialne programy edukacyjne do ćwiczenia określonych umiejętności.

W czasie półtorarocznej pracy z komputerem poczyniłyśmy następujące obserwacje:

w Atrakcyjność programów multimedialnych jest tak duża, że dzieci potrafią mobilizować się do pracy, gdy perspektywa przyjemności jest tak bliska. Ucząc się przy pomocy komputera uczeń może wielokrotnie powtórzyć te same czynności, aż do momentu odniesienia sukcesu.
w Komputer jest cierpliwy, nie zdenerwuje się pomimo kolejnych potknięć ucznia, nie będzie się śmiał nawet z największego błędu. To, że komputer nie wystawia ocen, powoduje, że dziecko może pracować bez stresu. Ważny staje się także aspekt wychowawczo - dydaktyczny, bo sam komputer jest wymagającym i konsekwentnym i partnerem w nauce.
w Urozmaicona forma graficzna i ciekawa fabuła programów pozwalają znacznie uprzyjemnić naukę oraz wzmóc u ucznia motywację do ćwiczeń, co u dzieci o znacznym stopniu męczliwości nie jest bez znaczenia. Większość programów posiada prostą budowę, co pozwala na samodzielną pracę użytkownika z komputerem przy niewielkiej kontroli prowadzącego zajęcia.

Nowoczesne programy multimedialne stawiają nauczyciela w odmiennej sytuacji dydaktycznej, pozwalają na zastąpienie tradycyjnych środków dydaktycznych stosowanych dotychczas, stają się środkiem optymalizującym proces nauczania.

Wybierając programy przeznaczone dla dzieci z trudnościami w nauce koncentrowałyśmy się na tym, aby spełniały one następujące wymagania:
- prostota, naturalny i przyjemny sposób komunikacji pomiędzy programem a dzieckiem;
- wykorzystanie elementów zabawy, jako naturalnej potrzeby dziecka w młodszym wieku szkolnym;
- zrozumiały i natychmiastowy sposób reakcji na wszelkie działania użytkownika programu;
- odwoływanie się podczas pracy do pojęć, wyobrażeń znanych już dziecku, do jego doświadczeń życiowych;
- stopniowanie trudności zadań i ćwiczeń wraz z postępami dziecka w nauce;
- preferowanie obsługi programu poprzez wskazywanie i wybieranie zamiast pisanie na klawiaturze;
- stosowanie atrakcyjnej graficznie, zachęcającej do pracy formy programu;
- dostarczanie podczas ćwiczeń kształtujących pewne umiejętności różnorodnych przykładów, aby nie spowodować znużenia i zniechęcenia dziecka do dalszej pracy;
- umożliwienie przerwania lub zakończenia pracy w dowolnym momencie.

Biorąc pod uwagę powyższe wymagania, spośród istniejącej na naszym rynku handlowym dosyć bogatej oferty programów multimedialnych przeznaczonych dla dzieci wybrałyśmy kilka, które stosujemy na zajęciach dydaktyczno - wyrównawczych. Poniżej zamieszczamy ich krótki opis.
Charakterystyka wybranych multimedialnych programów edukacyjnych.

1. "Klik uczy czytać" - Multimedialny elementarz /WSiP/
Program ten przeznaczony jest głównie dla uczniów kl. I. Bohaterem programu jest chłopiec, któremu na imię Klik. Towarzyszy on dzieciom w czasie zabawy, uczy czytać i ułatwia im poznawanie literek. Uczniowie doskonalą proces analizy i syntezy wzrokowo - słuchowej.

2. "Klik uczy ortografii" /WSiP/
W programie znajduje się 100 komputerowych zabaw orograficznych. Użytkownik może z poziomu każdego ćwiczenia zapoznać się - w miarę możliwości - z regułami i zasadami ortograficznymi. Może także korzystać ze słowniczka ortograficznego lub funkcji "help" (pomoc), co mobilizuje dziecko do samodzielnego wykonania każdej zabawy.
Poprawnie wykonane ćwiczenie zapisywane jest w "Dzienniczku ucznia", tak aby dziecko mogło samodzielnie śledzić swoje postępy w rozwiązywaniu zadań z poszczególnych trudności.
Główną zaletą programu jest to, że łączy naukę trudnych i mało interesujących dla dziecka zasad ortografii z dobrą zabawą. Autorzy programu troszcząc się o kształtowanie umiejętności poprawnej pisowni u dzieci zadbali o to, aby na ekranie ukazywały się tylko prawidłowo napisane wyrazy.
W wielu ze 100 zabaw zastosowano możliwość "wielokrotnego użytku" - każde nowe wejście do gry wywołuje nową pulę przykładów, dzięki czemu zasób słownictwa w przykładach jest zróżnicowany i bogaty, a zabawy nie nużą ilością jednorodnych zabaw.

3. "Klik uczy liczyć w zielonej szkole" /WSiP/
Multimedialny program, którego celem jest nauka arytmetyki, został zgodnie z nowoczesną zasadą integrowania treści nauczania, powiązany z ekologią. W dziesiątkach matematycznych zabaw dziecko poznaje rośliny i zwierzęta, kompletuje własny album z obrazkami, a przy okazji wykonuje mnóstwo działań arytmetycznych, motywowane ciekawością i chęcią odkrycia kolejnych tajemnic przyrody. Klik uczy także umiejętności praktycznych np. odczytywać godziny na zegarze, dokonywać obliczeń kalendarzowych, robić zakupy itp.
Program działa na kilku poziomach trudności, a więc mogą z niego korzystać zarówno uczniowie klasy pierwszej , jak i trzeciej .

4. "Wirtualna Szkoła - matematyka" /YDP Multimedia/
Całość materiału zgromadzonego w programie zawiera kilkaset zadań, z których każde jest ciekawą animowaną historyjką. Bohaterami programu są zabawne stworki zwane Liczakami, które zabierają dzieci w kosmiczną podróż. W trakcie tej wędrówki po tajemniczych obszarach planety Liczaków uczestnicy poznają i wykonują wiele działań matematycznych. Mocną stroną tego programu jest świetna grafika i animacja komputerowa, która nie pozwala dziecku "oderwać się" od rozpoczętej już kosmicznej podróży. Dokonując różnorodnych obliczeń matematycznych uczeń zdobywa także wiele nowych wiadomości z dziedziny fizyki, techniki i przyrody. Program obejmuje zakres nauczania matematyki w klasach 0 - 3.

5. "Język polski I - III" /INTER soft/
Bohaterem programu jest smok Softuś, który pomaga dzieciom w zdobywaniu wiedzy, prowadzi je poprzez poszczególne ćwiczenia na każdym poziomie nauki. Uczestnicy w czasie ciekawych zabaw poznają zasady ortograficzne i gramatyczne, uczą się prawidłowo je stosować. Wszystkie ćwiczenia uporządkowane są zgodnie z zasadą stopniowania trudności i dostosowane są do wieku i możliwości rozwojowych dziecka.

6. "Dyslektyk 2" /BPP M. Borkowski/
Jest to program wspomagający pracę z dziećmi z dysleksją rozwojową. W skład programu wchodzi zestaw ćwiczeń rozwijających analizator słuchowy i wzrokowy, pamięć krótkotrwałą, a także 4 ćwiczenia sprawdzające znajomość ortografii.

7. "Moje pierwsze zabawy matematyczne 1, 2, 3" /OPTIMUS NEXUS/
Zadania i zabawy występujące w programie zostały ułożone w kolejności zgodnej z naturalnym procesem uczenia się dzieci. W każdym kolejnym zadaniu dziecko zdobywa nową umiejętność matematyczną. Większość zadań posiada kilka różnych wyników, można więc rozwiązywać je wiele razy. Program koncentruje się głównie na dwóch działaniach matematycznych: dodawaniu i odejmowaniu. Adresowany jest do uczniów klas pierwszych. W matematycznych zabawach towarzyszy dzieciom sympatyczna małpka Kiki.

8. "Matematyka - mnożenie i dzielenie" /Aidem Medin/
Zadaniem tego programu jest pomoc w opanowaniu trudnej sztuki mnożenia i dzielenia. Szereg edukacyjnych zabaw ćwiczy mnożenie i dzielenie od zera do stu, wykorzystując do tego celu łatwo zapamiętywane przykłady. Dynamiczne gry i zabawy tłumaczą i testują oba zagadnienia, jednocześnie dostarczają użytkownikowi wiele przyjemności. Interesujące i śmieszne animacje, wesołe komentarze lektora sprawiają, że nauka mnożenia i dzielenia staje się łatwa i przyjemna.

9. "Moje pierwsze zabawy z ortografią" /OPTIMUS Multimedia/
Jest to program edukacyjny przeznaczony dla dzieci od lat 7. Uczestnik programu wędruje po barwnej mapie, odwiedza miasteczka, przygląda się ich mieszkańcom i wykonuje ortograficzne ćwiczenia. Dziecko bawiąc się, wyrabia intuicję językową, ćwiczy umiejętność poprawnego zapisywania wyrazów oraz spostrzegawczość i sprawność manualną. Program dowodzi, że ortograficzne pułapki mogą być źródłem wesołej zabawy i nauki.

Wszystkie prezentowane wyżej programy w czasie wspaniałej zabawy ułatwiają dziecku naukę oraz nabycie nowych umiejętności.

Włączenie komputera wraz z odpowiednimi programami edukacyjnymi do kształcenia zintegrowanego wychodzi naprzeciw oczekiwaniom dzieci. Komputer traktują oni, bowiem jak wiele innych pomocy poznanych w szkole i to urządzenie, jak dowodzą poczynione obserwacje szybko przestaje stanowić dla nich jakąkolwiek tajemnicę, a staje się przyjaznym partnerem w szkolnej przygodzie i w zmaganiach ze stawianymi im zadaniami. Multimedialne programy edukacyjne umożliwiają kształtowanie konkretnych umiejętności, związanych np. z rozpoznawaniem liter, czytaniem i liczeniem. Wspomagają rozwój logicznego myślenia, radzenia sobie z niepewnością i złożonością zjawisk. Rozwijają samodzielność, wyzwalają wiarę we własne siły, motywują do dalszej pracy, wyrabiają potrzebę dalszego uczenia się.

Nasze doświadczenia z wykorzystaniem komputera umacniają nas w przekonaniu, że jego użycie w pierwszym etapie nauczania jest zasadne i pozwala osiągać lepsze wyniki w pracy: większe zainteresowanie i zaangażowanie uczniów w czasie zajęć, dłuższa koncentracja. Mądre używanie komputera może przyczynić się do likwidowania przyczyn występowania trudności w nauce u dzieci w młodszym wieku szkolnym. Dlatego też nauczyciele, którzy wprowadzają dzieci w tajemniczy świat wiedzy powinni podążać za nowoczesnymi środkami dydaktycznymi.

Literatura:
1. Gąsowska T., Pietrzak - Stępkowska Z.: Praca wyrównawcza z dziećmi mającymi trudności w czytaniu i pisaniu. WSiP, Warszawa 1984
2. Gruba J.: Wykorzystanie komputera w nauce czytania. Życie Szkoły 2002 nr 5
3. Gruba J., Gruba P.: Rozwój zainteresowań informatycznych uczniów klas młodszych. Śląsk Mysłowice 1997
4. Juszczyk S., Zając W.: Komputerowa edukacja uczniów z zaburzeniami w czytaniu i pisaniu. Śląsk Katowice 1997
5. Kłosińska T.: Edukacyjne programy multimedialne w kształceniu wczesnoszkolnym. Życie Szkoły 2002 nr 3

Opracowanie: mgr Mariola Dobek
mgr Mariola Kryszak
Bydgoszcz

Opracowanie: mgr Mariola Dobek
mgr Mariola Kryszak
Bydgoszcz

Wyświetleń: 1794