PRZEMOC I AGRESJA W SPOŁECZNOŚCI UCZNIÓW

Analiza publikacji psychologiczno - pedagogicznych, traktujących o problematyce, która niepokoi - czyli przemoc i agresja, stała się podstawą do opracowania referatu, który ma przede wszystkim na uwadze dobro dziecka, powinien uwrażliwić nas - nauczycieli i rodziców.

Przemoc i agresja jest to zachowanie człowieka, którego intencją jest wyrządzenie szkody, sprawienie cierpienia, ograniczenie wolności, narzucenie władzy - przy wykorzystaniu własnej siły fizycznej i psychicznej.

Przemoc i agresja przeniknęły do codziennego życia. Są obecne w środowisku rodzinnym, zakładach pracy, w szkołach. Przemoc najczęściej występuje w okresie dorastania dzieci. O ile agresja u małych dzieci ma charakter spontaniczny, to akty agresji, przemocy, okrucieństwa u dorastającej młodzieży są intencjonalne oraz przebiegają ze świadomością negatywnych skutków własnych zachowań i naganności czynu.

Repertuar intencji stosowania przemocy i agresji jest bardzo bogaty. Często okrucieństwo jest traktowane jako możliwość dobrej zabawy i zaspokojenia potrzeby doznawania przyjemności. Charakterystyczne dla okresu dojrzewania są przemoc i agresja stosowane dla sprawdzenia siebie, często w połączeniu z chęcią zaimponowania rówieśnikom, zdobycia ich uznania, ukazania swojej ważności i silnej pozycji w grupie. Chęć panowania nad innymi osiągana jest poprzez wzbudzanie atmosfery grozy lub podziwu dla zuchwałości. Nierzadko przemoc i agresja to akty zemsty powiązane z nienawiścią, u źródeł, której leży poniżanie, poczucie krzywdy, niesprawiedliwości a także zazdrość. Poza tym może być patologicznym sposobem rozwiązywania konfliktów oraz usuwania stanu napięcia i frustracji.

Wyróżnia się agresję fizyczną, słowną, poniżanie i ośmieszanie oraz szantaż. Częstotliwość występowania między uczniami zjawiska szantażu w środowisku szkolnym jest mniejsza niż przemocy.

O ile wywieranie presji okazało się właściwie zjawiskiem nieznanym - to pozbawienie ucznia udziału w zajęciach grupy jest częste. Jest to problem niepokojący z uwagi na duże znaczenie poprawnych stosunków koleżeńskich, realizacji potrzeby przynależności do grupy, akceptacji, uznania dla prawidłowego rozwoju społecznego i emocjonalnego dziecka.

Najczęstszą formą doświadczanej agresji jest szarpanie, złośliwe popychanie, wyzywanie, przeklinanie, ośmieszanie, bicie, kopanie, gryzienie, poniżanie. Chłopcy doświadczają częściej szarpania i popychania, a dziewczęta wyzywania i przeklinania.

Osoby stosujące agresję, są to stale ci sami agresywni uczniowie. Natomiast ofiarami przemocy mogą padać różni uczniowie. Często są to osoby w jakikolwiek sposób odmienne, np. otyłe, kalekie, mniej zdolne czy też tylko inaczej ubrane.

Najczęstszymi miejscami, gdzie zdarzają się akty przemocy i agresji, są korytarze szkolne, a także obszary poza szkołą. To obszary, gdzie agresorzy czują się bezkarni. Niektórzy uczniowie odczuwają potrzebę rozładowania napięcia i pozbycia się stanu frustracji, określenia swej pozycji w grupie - a stosowanie agresji jest przecież jednym ze sposobów realizacji wymienionych potrzeb.

Badania wykazały, że wśród uczniów, wobec których rodzice nie stosują agresji fizycznej, większość stanowią osoby, które nigdy nie były agresywne. Fakt, że większość uczniów nie karanych fizycznie nie zachowuje się agresywnie, może wskazać na to, że istnieje pewna zależność między wychowaniem a zachowaniem dziecka.

Należy zastanowić się nad przyczynami i mechanizmami przemocy i agresji, oraz podjąć działania zapobiegające przemocy, zmniejszaniu agresji, a może i wyeliminowaniu tych zjawisk ze społeczności szkolnej.

Bibliografia
J. Ranschburg, Lęk gniew agresja, Warszawa 1993.
M. Karkowska, W. Czarnecka, Przemoc w szkole, Kraków 2000.
B. Śliwierska, B. Śliwierski, Edukacja w wolności, Kraków 1991.

Opracowanie: Maria Kożuch

Wyświetleń: 1051