Filmy edukacyjne w pracy z dzieckiem

Człowiek komunikuje się ze światem głównie przy pomocy obrazów i słów. Należy jednak pamiętać, że około 94% informacji o otaczającym świecie człowiek zdobywa poprzez percepcję wzrokową i słuchową, gdzie udział wzroku jest około 7-krotnie większy niż słuchu. Żyjemy w czasach, gdzie obserwuje się proces zaniku "kultury słowa drukowanego" na rzecz "kultury obrazu, kultury wizualnej" [Kidy, 1997].

Wśród obrazów stosowanych w nauczaniu i wychowaniu dzieci film edukacyjny powinien zająć naczelne miejsce, gdyż umożliwia pokazywanie rzeczywistości w sposób niemal nieograniczony, ukazując to, co nie jest dostępne bezpośredniemu poznaniu np. życie owadów, krajobraz górski, czy cykl produkcyjny od ziarna do chleba, itp.

Duży procent dzieci spędza czas oglądając telewizję zbyt często, zbyt długo, bez jakiejkolwiek ze strony dorosłych selekcji programów, bez ich udziału, kontroli i co często się zdarza bez rozmów na temat treści filmów. Psychika dziecka w wieku przedszkolnym jest bardzo chwiejna i jeżeli pozostawimy dziecko samo sobie to świat bodźców audiowizualnych wkrada się w tą słabą jeszcze psychikę dziecka, co nie zawsze wpływa pozytywnie na kształtującą się dopiero osobowość dziecka.

Filmy edukacyjne zrealizowane są w sposób świadomy i celowy, zawierają konkretne treści wychowawczo-dydaktyczne, które są dostosowane do możliwości dzieci, a więc zarówno pod kątem emocjonalnym, intelektualnym, społecznym i zdrowotnym.

Film edukacyjny łączy ze sobą obraz z dźwiękiem, czyli odwołuje się równocześnie do dwóch zmysłów - wzroku i słuchu, dlatego lepiej zapada w pamięci dzieci i silniej oddziaływuje na emocje widza. Zadaniem filmu edukacyjnego oprócz przekazania informacji jest wywołanie wszechstronnej aktywności spostrzeżeniowej, wyobrażeniowej i myślowej. Aktywność spostrzeżeniowa występuje podczas obserwacji, która jest ułatwiona przez przedstawienie najistotniejszych szczegółów, którym można się przyglądać dowolnie długo i obserwować przy odpowiedniej manipulacji klawiszami magnetowidu.

Film edukacyjny pobudza dziecko do myślenia zarówno w czasie jego oglądania, jak i po zakończeniu wyświetlania, kiedy to w czasie samorzutnych i ukierunkowanych przez nauczyciela wypowiedziach dzieci przejawia się ich zwiększona aktywność wyobrażeniowa i myślowa. Dzięki specyficznemu sposobowi pokazywania treści filmu interioryzacja zaobserwowanych czynności i ruchów jest bardzo intensywna. Częsta zmiana stanowiska obserwacyjnego powoduje, że dziecko, jak gdyby zbliża się i oddala od oglądanych rzeczy, przygląda im się z różnych stron, wnika w ich wewnętrzną strukturę, obserwuje ich funkcjonowanie oraz powiązanie części w całość. Te różnorodne sposoby przedstawienia rzeczy i zjawisk w filmie wywołuje dużą aktywność spostrzeżeniową, dzięki której możliwe staje się uzewnętrznienie oglądanych przedmiotów w ruchu.

Zdobyte tą drogą uzewnętrznione operacje efektywne są podstawą dalszych operacji myślowych, rozumowania, wnioskowania i wyjaśniania. Podczas opracowywania filmu oprócz występowania operacji myślowych mogą być także wykonywane czynności efektywne, konkretne jak np. rysowanie, konstruowanie, lepienie, malowanie, itp. Film służy więc wszechstronnemu aktywizowaniu dzieci w procesie uczenia się.

O sposobie korzystania z filmów edukacyjnych decyduje sam nauczyciel, bowiem tylko on zna dokładnie swoich wychowanków, ich możliwości, poziom rozwoju we wszystkich sferach, osiągnięcia czy braki, które należałoby uzupełnić. Tylko on wie, na co zwrócić uwagę podczas oglądania filmu, przy czym się zatrzymać, co wyjaśnić, a co uporządkować.

W wielu sytuacjach film może okazać się ciekawym wprowadzeniem do tematu, uzupełnieniem przerabianej tematyki, czy podsumowaniem tematów kompleksowych. Należy jednak pamiętać, aby przeprowadzić rozmowę z dziećmi przed projekcją filmu, jak i po jego wyświetleniu. Bardzo pomocne może okazać się podanie dzieciom tytułu filmu bądź zadanie dzieciom konkretnego pytania. Pytanie takie, kieruje wówczas uwagę dziecka na pewne treści, zagadnienia, pojęcia, uczą wnikliwego patrzenia i słuchania, mobilizują uwagę wybiórczą i doskonalą pamięć.

Uważam, że film edukacyjny zajmuje równorzędne miejsce z bezpośrednim poznawaniem przez dzieci otaczającego świata, ponieważ film oddziaływuje na wzrok, słuch i emocje dziecka, uruchamia wszystkie procesy poznawcze, a jak wiemy dziecko powinno poznawać wszystkimi zmysłami. Mam nadzieję, że udało mi się przekonać zainteresowane osoby do ważnej roli, jaką pełni film w edukacji dziecka.

Opracowanie: Grażyna Roszyk

Wyświetleń: 1475