Specyfika pracy dydaktycznej i wychowawczej w klasach sportowych Zespołu Szkół Sportowych w Nysie

Szkoła, w której pracujemy, jest jedyną placówką w Nysie, gdzie uczęszczają jednocześnie uczniowie szkoły podstawowej i gimnazjum. Przyczyną jest prowadzenie przez szkołę nie tylko działalności edukacyjnej i wychowawczej, ale także intensywnej edukacji sportowej. Na każdym poziomie nauczania znajduje się jedna klasa sportowa. Uczniowie uczęszczający do tych klas oprócz normalnych zajęć lekcyjnych mają codziennie dodatkowe zajęcia z gimnastyki sportowej.

W trakcie naszej pracy w ZSS w Nysie oprócz prowadzenia zajęć dydaktycznych, byłyśmy także wychowawczyniami klas sportowych. Przekonałyśmy się, że praca w tych klasach ma charakter bardzo specyficzny. Są to często klasy uważane za bardzo trudne pod względem dydaktycznym i wychowawczym. Na pewno wynika to między innymi z cech wymaganych od kandydatów do tych klas.

Dzieci, które zaczynają naukę w klasie pierwszej sportowej oprócz predyspozycji do uprawiania gimnastyki sportowej, są często nadpobudliwe ruchowo. W związku z tym na lekcjach wykazują one mniejszą koncentrację w stosunku do innych uczniów, gdyż odczuwają stałą potrzebę ruchu. Dzieci te mają więc mniejszą motywację do nauki, niż do zajęć sportowych. W nauczaniu zintegrowanym, gdy wychowawca spędza więcej czasu ze swoimi wychowankami, ma większą możliwość wpływania na ich motywację do nauki. W tym okresie występuje równowaga między czasem przeznaczonym na gimnastykę sportową a czasem na naukę. Problemy zaczynają się w klasie czwartej szkoły podstawowej. Uczniowie przechodzący z klasy trzeciej do czwartej zmieniają nie tylko wychowawcę, ale także muszą przyzwyczaić się do tego, że ilość nauczycieli uczących ich ulega zmianie. Zmniejsza się także liczba dzieci uprawiających gimnastykę. Bierze się to stąd, że niektóre dzieci nie mają aż tak dużej predyspozycji do uprawiania sportu, jak to wynikało ze wstępnej selekcji kandydatów. Część rezygnuje z intensywnych treningów z przyczyn zdrowotnych. U niektórych dzieci po prostu brak jest motywacji do uprawiania sportu, gdyż wiąże się to z dużymi wyrzeczeniami. Jest to ogromny wysiłek, ponieważ zajęcia trwają około 3- 4 godzin dziennie. Zajęcia gimnastyczne odbywają się także w dni wolne od nauki: w sobotę, ferie, wakacje. Ponadto podczas wakacji dzieci wyjeżdżają na obozy kondycyjne.

Wspólne wyjazdy uczniów uprawiających wyczynowo gimnastykę integrują ich. W związku z tym, począwszy od klasy czwartej, w klasach sportowych następuje podział uczniów na grupy nieformalne. Jedną grupę stanowią uczniowie uprawiający sport, drugą ci, którzy zrezygnowali z jego uprawiania, a jeszcze inną ci, którzy doszli do klasy z różnych przyczyn. Ponieważ klasy sportowe są w szkole podstawowej najczęściej mało liczne, dołącza się do nich dzieci przychodzące z innych szkół, a także dzieci niepromowane do klasy wyższej. Podział ten powoduje brak integracji w klasie. Dzieci nie mogą często dojść do porozumienia w sprawach dotyczących błahych problemów klasowych. Trudno jest zorganizować wspólne imprezy klasowe, wyjścia poza teren szkoły, wycieczki klasowe. Na przykład ogromną pracę musi wykonać wychowawca, aby klasa przeprowadziła dyżur "Gospodarza Szkoły". To, co w innych klasach wydaje się bardzo łatwe do realizacji przez dzieci, w klasie sportowej urasta do rangi dużego problemu.

Grupy sportowców są szczególnie mocno ze sobą zintegrowane i nie pozwalają "skrzywdzić" członka swojej grupy. W związku z tym wychowawca musi zajmować się łagodzeniem sporów i konfliktów między poszczególnymi grupami. Często grupa uczniów dotychczas nie mających do czynienia ze sportem jest traktowana najgorzej przez inne grupy i trudno jej zdobyć właściwą dla siebie pozycję w klasie. Jest to grupa najmniej zintegrowana, której członkowie często nie dbają o interesy pozostałych kolegów z grupy. Grupy istniejące w klasie wzajemnie przerzucają na siebie odpowiedzialność za swoje działanie.

Bardzo ważnym problemem są słabe wyniki w nauce uczniów tych klas. W przypadku młodzieży uprawiającej sport wpływ na to ma przeważnie duża ilość godzin spędzanych na treningach. Jak już pisałyśmy, treningi te odbywają się nie tylko w dniach nauki, ale także w soboty. Są one wyczerpujące fizycznie, więc uczeń po przyjściu do domu musi najpierw odpocząć, aby móc zabrać się do nauki. W związku z tym naukę rozpoczyna w późnych godzinach wieczornych. Wiadomo, że o tej porze przyswajalność wiedzy jest dużo mniejsza. Musi więc on więcej czasu poświęcić na naukę niż jego rówieśnicy. W przypadku uczniów średnio zdolnych doprowadza to do obniżenia chęci do pracy umysłowej. W związku z charakterem swoich zajęć opuszczają oni też dużą ilość godzin lekcyjnych. Wiąże się to z częstymi wyjazdami na zawody i intensywnymi przygotowaniami do nich. Nie mają oni czasu, możliwości i często chęci do nadrobienia powstałych zaległości. Kumulują się one, co ma ogromnie negatywny wpływ na aktywne uczestniczenie w lekcjach bloku matematyczno- przyrodniczego, a szczególnie w lekcjach matematyki. Nauczyciele wprawdzie starają się, w miarę swoich możliwości pomóc w nadrobieniu zaległości tym uczniom, ale barierą jest mała ilość wolnego czasu u młodzieży wyczynowo uprawiającej sport. Dla dobra uczniów uprawiających gimnastykę sportową dobrze by było zatem, gdyby istniały dodatkowe godziny lekcyjne przeznaczone wyłącznie dla nich na nadrabianie zaległości. Terminy takich zajęć powinny być uzgadniane z trenerami np. na pierwszy tydzień po zawodach. Zajęcia te umożliwiłyby wyrównywanie braków na bieżąco, co w konsekwencji zapobiegłoby powstawaniu narastających zaległości, a tym samym zwiększałoby motywację uczniów do nauki i chęć do pokonywania trudności na tym polu.

Biorąc pod uwagę omówioną wyżej specyfikę klas sportowych, wychowawca takiej klasy powinien już od klasy czwartej dążyć do udziału trenerów w pracy wychowawczej. W tym celu powinien między innymi.:
- zapraszać ich na zebrania z rodzicami i wspólnie omawiać problemy klasy;
- zapraszać na imprezy klasowe takie jak: ogniska, Dzień Chłopca, Dzień Kobiet, Mikołajki, itp.;
- zapraszać do udziału w wycieczkach klasowych;
- dzielić się informacjami na temat zachowania i wyników w nauce osiąganych przez sportowców.

Wychowawca klasy w celu zintegrowania swojej klasy powinien uczestniczyć wraz z klasą w zawodach i pokazach sportowych organizowanych na terenie Nysy. Powinien on również dostrzegać i podkreślać osiągnięcia sportowe swoich uczniów i w ten sposób motywować ich do dalszej pracy.

Na podstawie wieloletniego doświadczenia pedagogicznego uważamy, że wymienione przez nas działania ułatwią pracę wychowawczą i dydaktyczną w klasie sportowej.

Opracowanie: mgr Elżbieta Kamińska, mgr Grażyna Stec, mgr Maria Tyczka

Wyświetleń: 2069