Agresja - czas na refleksje...

Emocje możemy podzielić na przykre i przyjemne. Wszyscy mają prawo do przeżywania wszelkich emocji, ważne jest to, co zrobimy z nimi pod ich wpływem. Wśród emocji podstawowych są: gniew, złość, radość, smutek, ból, lęk, strach .Dobrze jest, gdy potrafimy nazywać to, co czujemy, różne odcienie emocjonalne, gdyż to pomaga nam uporządkować świat naszych przeżyć. Dobrze jest również, jeśli potrafimy sobie radzić z emocjami, a więc otwarcie komunikować o swoich przeżyciach bezpośrednio osobę, która jest przyczyną naszych emocji. Jeśli tłumimy je, a więc np.: nie mówimy wprost o tym, co przeżywamy, ale zmieniamy swoje zachowanie ,nie przyznajemy się do swoich uczuć, nawet przed samym sobą, to one wcale nie znikają, ale się kumulują, nawarstwiają i mogą doprowadzić do wybuchu, powodując chorobę, zaburzenia psychiczne, ucieczkę w alkoholizm lub nałóg. Dlatego uświadamianie sobie tego, co czujemy, pozwala uniknąć niepotrzebnych konfliktów, choć związane jest to z ryzykiem, że ktoś nas nie zrozumie, że przyznamy się, iż przeżywamy gniew, złość czy nienawiść.

Jak zatem wyrażać swoje uczucia? - Najprościej jak potrafimy, szczerze, otwarcie. Trudność wiąże się z tym, iż nie jesteśmy przyzwyczajeni, by nazywać swoje uczucia, gdyż my sami tak do końca nie znamy swoich uczuć i nie umiemy ich zauważyć. Ponadto często bywa i tak, że świat, wokół którego żyjemy, nie rozumie nas ,że my sami tak do końca nie potrafimy zaplanować swojej przyszłości, nie potrafimy konstruktywnie dogadać się z innymi ludźmi, co zrobić, żeby nie czuć się wiecznie przegranym, zmęczonym, zniechęconym, a wreszcie, jak założyć rodzinę, w której można czuć się szczęśliwym bezpiecznym.

Liczne grupy młodzieży, nie mogąc znaleźć odpowiedzi na te pytania, sięgają po alkohol, narkotyki, a często stają się agresywne.

Co to jest agresja?

Agresja, wg definicji W. Szewczuka, to "wszelkie działanie (fizyczne lub słowne), którego celem jest wyrządzenie krzywdy fizycznej lub psychicznej - rzeczywistej lub symbolicznej - jakiejś osobie lub czemuś, co ją zastępuje".

Słownik psychologiczny; red. W. Szewczuk,
WP, Warszawa 1985 r.

Agresja może być:

emocjonalna. Mamy z nią do czynienia m.in. wówczas, gdy dziecko przeżywa lęk lub złość (np. zostało wyśmiane przez nauczyciela przed całą klasą) i pod wpływem tych emocji "odpyskowuje" nauczycielowi (agresja słowna, np. kpiny groźby, przezwiska, ośmieszanie, plotkowanie itp.);

instrumentalna, gdy agresor dąży do osiągnięcia jakiegoś celu kosztem drugiej osoby, wykorzystując swoją przewagę fizyczną lub psychologiczną;

fizyczna, gdy mamy do czynienia z fizycznym atakiem na drugą osobę lub jej własność. Może mieć charakter agresji bezpośredniej, gdy agresor atakuje "przyczynę" swojej złości, lub agresji przemieszczonej, gdy atakowany jest ktoś lub coś, symbolizuje osobę, której agresor chce wyrządzić krzywdę. Agresja przemieszczona jest często spotykana w szkole, np. gdy uczeń, który został upokorzony przez innego ucznia, odreagowuje napięcie na słabszym koledze;

społeczna, gdy służy obronie norm i wartości obowiązujących w danej społeczności (np. policjant, żołnierz);

aspołeczna, która wprowadza destrukcję w międzyludzkich relacjach.

Będąc agresywnym - wyrządzam krzywdę OSOBIE dając świadectwo o SOBIE w konsekwencji wyrządzając krzywdę SOBIE, która często zamienia się w złość, skierowaną przeciwko jakiejś OSOBIE.

Co zatem należy robić, aby uniknąć zachowań agresywnych?

Aby eliminować zachowania agresywne, należy stosować umiarkowany system kar i nagród. Kara ma na celu zahamowanie zachowań agresywnych, nagroda ma wzmacniać aprobowane społecznie sposoby realizacji celu. W tym miejscu należy również zwrócić uwagę na wpływ telewizji w kształtowaniu zachowań agresywnych u dzieci. Z badań przeprowadzonych wynika, że...telewizja działa jak bomba z opóźnionym zapłonem i tak np. 14-latek, który nadmiernie ogląda telewizję, filmy brutalne jest częściej narażony na prawdopodobieństwo wejścia w konflikt z prawem w wieku lat 20-tu.

Przyczyną agresji mogą być również zbyt wysokie wymagania szkoły i oczekiwania społeczne. Dlatego też niezwykła rola przypada nauczycielowi, wychowawcy. To właśnie nauczyciel już w szkole uczy dzieci jak mają sobie radzić z przeżywaniem silnych i trudnych uczuć oraz jak skutecznie rozładowywać napięcia emocjonalne poprzez:
- konsekwentność w stosowaniu dyscypliny
- stawianiu wysokich wymagań dojrzałości
- zachęcanie swojego wychowanka do nawiązywania niezależnych kontaktów
- stosowania raczej siły przekonania i argumentowania niż nakazu i zakazu
- stawiania delikatnych ograniczeń, co uczy samodyscypliny
- stosowania minimum przymusu.

Może mu w tym pomóc współpraca z rodzicami, specjalistami, instruktorami sportu, animatorami kultury. Nauczyciel może być inicjatorem różnych przedsięwzięć, skupiających wokół siebie uczniów, integrując ich.

Trzeba jednak zdawać sobie sprawę z tego, że tak naprawdę, bardzo wiele zależy od świadomości i odpowiedzialności RODZINY, która powinna być silnym oparciem i ostoją dla swych dorastających dzieci, gdyż to właśnie oni są wzorem do naśladowania.

Opracowanie: mgr Grażyna Frasunek

Wyświetleń: 941