Katalog

Ireneusz Ogórowski
Historia, Artykuły

Z historii Nowej Brzeźnicy

- n +

"Z historii Nowej Brzeźnicy"

Miejscowość Nowa Brzeźnica położona jest w północnej części gminy o tej samej nazwie, która leży na pograniczu nizin środkowopolskich i wyżyn Polski południowej.

Historia powstania miejscowości Nowa Brzeźnica sięga XIII wieku. W zachowanym dokumencie lokacyjnym czytamy: "Leszek zwany Czarnym, książę sieradzki, w 1265 roku polecił wydzielić z dóbr książęcych 42 łany /około 1260 ha/ zarośli zwa-nych "Brzeźnica", które następnie nadał w wieczyste posiadanie Marcinowi i Przyby-sławowi, dwom zasadźcom z Brzeźnicy /Starej/, z poleceniem wykarczowania brzezinek, aby na tym miejscu założyli nową osadę na prawie niemieckim".

Dokument lokacyjny spisany po łacinie i w obecności świadków z kancelarii książęcej, został podpisany przez księcia i zasadźców 5 kwietnia 1265 roku w Pajęcznie. Tak więc w 2003 roku minie 738 lat od założenia Brzeźnicy Nowej.

W innym dokumencie z 1287 roku książę Leszek Czarny zatwierdza istnienie nowo założonej osady Brzeźnica i nadaje jej prawa miejskie średzkie.

Przestrzeń, dogodne warunki przyciągały do Brzeźnicy ludność przeważnie ze Śląska, a także z Kujaw, Mazowsza. Koloniści korzystali z wolnizny, wyrębu lasów, łąk i pastwisk. Z czasem rolniczą osadę zaczęli zaludniać rzemieślnicy. O dalszym jej rozwoju zadecydowały liczne przywileje królów Polski.

Pod koniec 1410 roku do Brzeźnicy przybył Jan Długosz herbu Wieniawa, były towarzysz chorągwi ziemi wieluńskiej, w której odznaczył się w 1410 roku na polach Grunwaldu. W dowód zasług król Władysław Jagiełło mianował Jana Długosza burgrabią miasta Brzeźnicy i zarządzającym starostwem.

Przyszły kronikarz Jan Długosz, syn Jana urodził się 1 grudnia 1415 roku na zamku w Brzeźnicy. Ojciec naszego dziejopisarza za zasługi wojenne otrzymał jeszcze starostwo w Nowym Mieście Korczynie, gdzie wkrótce przeniósł się z rodziną opuszczając Brzeźnicę. Tam też Jan wraz ze swoimi braćmi w latach 1424 - 1428 uczęsz-czał do szkoły parafialnej. Następnie studiował na Uniwersytecie Krakowskim, pracował w kancelarii Zbigniewa Oleśnickiego biskupa krakowskiego. W 1440 roku przyjął święcenia kapłańskie.

Największym dziełem Jana Długosza jest obszerna "Historia Polski", którą rozpoczął pisać w roku 1455 i pisał aż do śmierci, tj. do roku 1480.

W 1751 roku w Brzeźnicy urodził się Marcin Molski. Po ukończeniu nauk elementarnych wyjechał do Poznania, a następnie do Warszawy. Był wojskowym, brał udział w wielu kampaniach wojennych. W 1794 roku walczył w obronie Warszawy. Po opuszczeniu wojska poświęcił się pracy społecznej i pisarskiej. Swoje wiersze dedykował możnym świeckim i duchownym, przyjaciołom. Zmarł w 1811 roku. Pochowany w Pęcicach k/Warszawy.

Brzeźnica jako miasto przetrwała do II połowy XIX wieku. Po upadku powstania styczniowego władze carskie zlikwidowały dużą ilość polskich miast. Powołany w 1867 roku Komitet Urządzający w dniu 23 stycznia 1870 roku postanowił "istniejące w guberni piotrkowskiej miasta: Brzeźnica, Pajęczno, Pławno, Koniecpol w powiecie noworadomskim zamienić na osady z włączeniem ich do przyległych gmin". Skasowano samorząd miejski. W 1872 roku powstała gmina miejska Brzeźnica, która ist-nieje do dnia dzisiejszego.

Warto wspomnieć, że w miejscowości Dworszowice Kościelne 6 czerwca 1872 roku urodził się Antoni Bolesław Dobrowolski, znakomity polski uczony, światowej sławy podróżnik i znany badacz krain polarnych. Należy nadmienić, że Dworszowice Kościelne leżą w gminie Nowa Brzeźnica. W latach 1897 - 1899 brał udział w wyprawie antarktycznej na statku "Belgica". Wspomnienia z wyprawy na Antarktydę opisał w książce "Wyprawy polarne". Światową sławę przyniosła mu praca "Historia naturalna lodu". Zmarł 27 kwietnia 1954 roku w Warszawie, gdzie został pochowany w Alei Zasłużonych na Powązkach.

Opracowanie: mgr Ireneusz Ogórowski

Wyświetleń: 1287


Uwaga! Wszystkie materiały opublikowane na stronach Profesor.pl są chronione prawem autorskim, publikowanie bez pisemnej zgody firmy Edgard zabronione.