Rola wycieczki w nauczaniu przyrody

Zadaniem nauczyciela przyrody jest rozwijanie zainteresowań przyrodą, kształtowanie wrażliwości ekologicznej uczniów i dążenie do rozumienia współzależności człowieka i środowiska.

Aby to osiągnąć, metody pracy muszą być urozmaicone. Bardzo ważną rolę w tym procesie mają wycieczki. W czasie wycieczki uczniowie obserwują, mają możliwość odbierania różnorodnych wrażeń: wzrokowych, słuchowych, węchowych i motorycznych. Spostrzeżenia uczniów są pełniejsze niż wtedy, gdyby dane zagadnienia były realizowane w klasie.

W metodyce nauczania przyrody wycieczka jest wysoko oceniana jako forma umożliwiająca dziecku bezpośredni kontakt z rzeczywistością. Dziecko ma możliwość porównywania, klasyfikowania, tworzenia pojęć, wnioskowania, rozumienia zjawisk oraz zachodzących między nimi związków i zależności.

W czasie wycieczki uczeń obserwuje wskazane obiekty, sporządza notatki, fotografuje, rysuje, zbiera okazy, bierze udział w pracy ludzi dorosłych.

Przeżycia z wycieczki na długo pozostają w pamięci, wzmagają zapał do pracy i rozbudzają zainteresowania.

Wycieczki szkolne w edukacji przyrodniczej mogą być jednostkami wprowadzającymi, rozszerzającymi lub utrwalającymi materiał nauczania.
Wycieczki pełnią kilka funkcji:
- poznawczą
- kształcącą
- wychowawczą.

Wycieczka spełnia funkcje poznawcze wtedy, gdy uczniowie obserwują wiele różnych czynników, widzą ich zależności i powiązania. Uczniowie mają możliwość nabywania określonych umiejętności i kształtowania nawyków. Wycieczka jest wspaniałą formą wychowawczą. Kształtowane są wtedy właściwe postawy wobec przyrody, wobec innych osób i wytworów pracy ludzkiej. Ważnym czynnikiem wychowawczym podczas wycieczek jest ustosunkowanie się do piękna przyrody, pozwolić dziecku odebrać wrażenia estetyczne, które dają radość przeżywania i wzbogacają psychikę.

Wycieczki przyczyniają się do kształtowania u dzieci takich cech jak: wytrwałość, umiejętność przezwyciężania trudności i zaradność. Praca w zespole pozwala poznać się lepiej i wymaga odpowiedniego zdyscyplinowania. Wycieczki uczą również zachowania się w różnych sytuacjach, często nowych lub nietypowych. Zbliżają do siebie nauczyciela i uczniów. Nauczyciel dokonuje spostrzeżeń psychologicznych na uczniach, gdyż czują się wtedy swobodniej, nie są ograniczeni regulaminem zachowania się.


Przygotowanie wycieczki

Nauczyciel przyrody rozpoczynający nauczanie powinien dokładnie przeanalizować program nauczania i wiedzieć, które treści programowe mogą być zrealizowane podczas wycieczki. Wycieczka jest formą bardzo pracochłonną w przygotowaniu, należy zaplanować ją wcześniej, poznać teren, przygotować instrukcje dla uczniów.

Bardzo dużo czasu i wiele zabiegów organizacyjnych wymagają wycieczki do odległych miejscowości. Jednak są one wspaniałą okazją poznania przyrody, kultury regionu, architektury i krajobrazu.

Ważnym elementem w przygotowaniu wycieczki są warunki atmosferyczne, które mają wpływ na możliwość obserwacji zjawisk przyrodniczych. Dlatego też wycieczki najczęściej organizowane są wiosną i jesienią. Również nauczyciel powinien się właściwie do niej przygotować. Powinien poznać teren lub zamówić osobę (przewodnika), która wskazałaby miejsca godne obserwacji, kolejność zwiedzania, udzielałaby informacji i wyjaśnień.

Duże znaczenie dla prawidłowego przebiegu wycieczki i pełnej realizacji założonych celów ma wzbudzenie przez nauczyciela zainteresowania tematyką wycieczki i motywacji poznawczej uczniów. Dzieci powinny wiedzieć co mają zobaczyć, usłyszeć, poznać, umieć prowadzić obserwacje, a przede wszystkim chcieć poznać wybrane środowisko.

Wycieczki wymagają od nauczyciela przygotowania uczniów od strony zdyscyplinowania i przestrzegania regulaminu zachowania się.

Bardzo ważnym zadaniem jest zapewnienie uczniom bezpieczeństwa. Szczególnie wycieczki do odległych miejsc, wymagające przewozu dzieci. Nauczyciel musi uzyskać zgodę dyrektora i rodziców na wyjazd dzieci, zapewnić odpowiednią ilość opiekunów oraz przygotować wymaganą dokumentację wycieczki.

Dobrze przygotowana, odpowiednio zorganizowana i przeprowadzona wycieczka daje wspaniałe efekty. Uczniowie bardzo często po wielu latach wspominają ciekawe miejsca.

Będąc na wycieczce uczniowie obserwują czyli odbywają się spostrzeżenia planowe. "Obserwację możemy podzielić na szereg rodzajów, przyjmując za podstawę następujące kryteria: czas, treść i liczbę przedmiotów oraz formę obecności obserwatora"

Nasze wycieczki odbywają się wciągu kilku godzin. Zadania są różnorodne ponieważ mamy dzieci ze szkoły podstawowej. Obserwacja powinna być obiektywna i celowa. Uczniowie otrzymują karty pracy i koncentrują swoją uwagę w kierunku wykonania zadań znajdujących się w kartach. Jednak będzie bardzo dobrze gdy obserwacja będzie skierowana również na inne elementy środowiska znajdujące się na trasie wycieczki.

Opracowanie: Barbara Dylik
Nauczyciel przyrody i matematyki
Szkoła Podstawowa w Czermnie

Wyświetleń: 731