ADHD - ZESPÓŁ NADPOBUDLIWOŚCI PSYCHORUCHOWEJ

Któż z nas - nauczycieli - nie spotkał w swojej pracy ucznia, który na lekcji huśta się na krześle, bawi długopisem, nieustannie rozgląda się, zamyśla, w ogóle nie uważa na lekcji. Pytany - odpowiada bez zastanowienia, często niepoprawnie, nigdy nie wie co jest zadane. Podczas przerw wciąż jest w ruchu, gania, zaczepia inne dzieci, nawet wielokrotnie napominany ma trudności z uspokojeniem się. Odnosi się wrażenie, że nie słyszy, co się do niego mówi. Takie zachowanie najczęściej prowadzi do konfliktów w szkole i w domu.

To klasyczny przykład dziecka z zespołem nadpobudliwości psychoruchowej. W medycynie zaburzenie to określane jest skrótem ADHD od angielskiej nazwy Attention Deficit Hyperactivity Disorder. Nie poznano jeszcze dokładnych jego przyczyn. Najprawdopodobniej na powstawanie zaburzenia wpływ mają czynniki genetyczne i neurologiczne. Badania wykazały, że u dzieci chorych na ADHD występuje upośledzenie pewnych połaci mózgu odpowiedzialnych za kojarzenie informacji wzrokowych i słuchowych. Powoduje to trudności w przetwarzaniu zbyt wielu bodźców. Wiadomo także, że gorzej niż u zdrowych dzieci działają u nich połączenia między płatami czołowymi a innymi strukturami mózgu. Choroba może być także następstwem silnego urazu głowy lub zbyt wysokiego poziomu ołowiu we krwi.

Dzieci z zespołem nadpobudliwości psychoruchowej cechuje:
- nadmierna potrzeba aktywności ruchowej - podczas lekcji z trudem pozostają w ławce przez 45 minut, wiercą się, kręcą, bawią się różnymi drobnymi przedmiotami,
- nieumiejętność koncentracji, skupienia uwagi na jednej rzeczy - wystarczy drobny impuls, np. przejeżdżający samochód, aby natychmiast rozproszona została uwaga, zaprzestają wykonywania pracy. Zawsze mają kłopoty z wysłuchaniem poleceń do końca (a co dopiero dłuższych wypowiedzi). Są niesystematyczne, mało obowiązkowe, często gubią rzeczy.
- Nadmierna impulsywność - reakcja dzieci na zewnętrzne bodźce jest niewspółmierna do sytuacji, są drażliwe, skłonne do zaczepek i bójek, nie przewidują konsekwencji swojego działania. Najpierw coś zrobią a dopiero potem pomyślą. Dzieci te często postrzega się jako agresywne, chociaż nie biją się częściej niż ich zdrowi koledzy. Różnica polega na tym, że dziecko bez zaburzeń, zanim uderzy, rozejrzy się, czy obok stoi nauczyciel. Dziecko z ADHD zrobi to natychmiast, gdy tylko taka myśl przyjdzie mu do głowy.

Dorośli - nauczyciele, rodzice - muszą zrozumieć, że specyficzne zachowanie dziecka nadpobudliwego nie wynika z jego złej woli, ale jest wynikiem niewłaściwie wykształconych cech układu nerwowego. Z tego powodu najbardziej cierpi samo dziecko. Jedynie spokojne i przemyślane postępowanie dorosłych pozwoli na wyrównanie nieprawidłowości, osiągnięcie harmonii emocjonalnej i społecznej. Należy postarać się zapewnić dziecku z ADHD względny spokój i poczucie bezpieczeństwa. Z czasem może uda się przezwyciężyć także szkolne niepowodzenia. Pomóc można poprzez:
- Zaplanowanie dziecku dnia. Nadpobudliwym dzieciom trudno się zorganizować, nie potrafią wykonywać czynności we właściwej kolejności.
- Wydawanie dziecku krótkich poleceń. Złożone zadania do wykonania zniechęcają dziecko, ponieważ nie potrafi się na ich realizacji dłużej skoncentrować. Bardzo ważne jest przypilnowanie dziecka, aby krótkie polecenie wykonało do końca.
- Przygotowanie odpowiedniego miejsca do nauki, zabawy. Z uwagi na trudności skupienia uwagi i koncentracji dziecka należy usunąć wszystkie te przedmioty, które mogą rozpraszać jego uwagę, np. wyłączyć telewizor, usunąć tykający zegar.
- Nie poganianie dziecka. Kiedy się spieszy, nie może się skupić. Zadania muszą być dostosowane do jego możliwości.
- Pochwalenie dziecka za każde, nawet drobne osiągnięcie. Pochwała będzie działać na nie mobilizująco, krytyka spowoduje zaś, że będzie się czuło jeszcze bardziej zagubione.
- Zorganizowanie zajęć ruchowych, które pochłaniałyby mnóstwo energii. Wówczas dziecko będzie miało mniej sił i ochoty na wybuchy złości.
- Konsekwencję własnego zachowania wobec wcześniejszych ustaleń z dzieckiem. Ciągłe pobłażanie nie przynosi oczekiwanych rezultatów nawet u zdrowego malca.

Gdy zawiodą wszystkie metody stosowane jest leczenie farmakologiczne, ale tę decyzję należy podjąć razem po konsultacji ze specjalistami. Pamiętać jednak należy, że lekarstwami nie wyleczy się nikogo z nadpobudliwości. Terapia farmakologiczna powinna stanowić część pracy dzieckiem w domu i w szkole.

Opracowanie: Buryan Renata

Wyświetleń: 1139