DIAGNOZA I TERAPIA DZIECI
Z DYSLEKSJĄ I DYSKALKULIĄ

DYSLEKSJA
Dysleksja to specyficzne trudności w nauce czytania i pisania stwierdzane u ucznia, pomimo stosowania standardowych metod nauczania i inteligencji na poziomie co najmniej przeciętnym oraz sprzyjających warunkach społeczno-kulturowych.
Przyczyny dysleksji jak do tej pory nie zostały do końca jednoznacznie ustalone. W jednej z teorii dotyczącej rozwoju dysleksji bierze się pod uwagę uwarunkowania genetyczne u dziecka. Bardzo możliwe, że za rozwój u dziecka dysleksji odpowiedzialne są mutacje genu DCDC2, który zlokalizowany jest u człowieka na chromosomie 6. Ponadto, naukowcy badają też inne geny i chromosomy.
Dysleksja jest spowodowana zaburzeniami podstawowych funkcji poznawczych. Zaburzenia te mogą dotyczyć:
• percepcji wzrokowej – objawiającej się widzeniem, ale niedostrzeganiem,
• percepcji fonologicznej – objawiającej się słyszeniem, ale nieusłyszeniem,
• integracji powyższych procesów.

Obecnie szacuje się, że około 10 – 15% uczniów w szkołach cierpi z powodu dysleksji, z czego u około 3 - 5 % można stwierdzić naprawdę mocno wyrażone nasilenie dysleksji. Zdecydowanie częściej (około 4 razy częściej) z powodu dysleksji cierpią chłopcy niż dziewczynki.
Najczęściej występujące objawy dysleksji u dzieci wczesnoszkolnych:
• nieładny charakter pisma
• wyjeżdżanie poza linijki w trakcie pisania
• częste mylenie liter
• przekręcanie słów, przestawianie w nich liter
• ciągłe błędy ortograficzne
• problemy z orientacją kierunkową
• problemy ze skupieniem uwagi
• zaburzenia pamięci
• niesprawność ruchowa i manualna
• wadliwa wymowa, błędy gramatyczne
Najwcześniejsze objawy, które w początkowym etapie nie zawsze kojarzone są z objawami dysleksji to:
• dzieci, które są dyslektykami, zwykle w okresie niemowlęctwa pomijają etap raczkowania i od razu zaczynają chodzić
• opóźniony rozwój mowy
• problemy z budowaniem z klocków i układaniem puzzli

W Polsce obowiązujące przepisy prawne nakładają na poradnie psychologiczno-pedagogiczne, przedszkola, szkoły i placówki opiekuńczo-wychowawcze obowiązki związane z pomocą dzieciom z grupy ryzyka dysleksji oraz dzieciom dyslektycznym. Placówki te powinny rozpoznawać, diagnozować i opiniować trudności w nauce oraz organizować różne formy pomocy psychologiczno-pedagogicznej dzieciom i ich rodzicom.
Jeśli u dziecka po wizycie w poradni psychologiczno-pedagogicznej zostanie postawione rozpoznanie dysleksji, wtedy dziecko powinno wykonywać zarówno w szkole, jak i w domu specjalne ćwiczenia, dzięki którym będzie ćwiczyło pisanie i czytanie.
Nie da się całkowicie wyeliminować dysleksji u dziecka, można ją jednak w pewnym stopniu zredukować. Potrzebna jest systematyczna praca z dzieckiem.
Ćwiczenia:
• ćwiczenia grafomotoryczne
• praca nad ortografią
• składanki, puzzle itp. – pomagają rozwijać syntezę wzrokową
• ćwiczenia koordynacji oka i ręki
• wydzielanie głosek ze słów czy dzielenie wyrazu na głoski
• opowiadanie historii widocznej na obrazkach
• dobieranie poszczególnych części do całości
• rysowanie obrazków z pamięci
• wyszukiwanie w tekście tej samej litery
• dobieranie w pary identycznych obrazków
• ukrywanie innych słów znajdujących się w wyrazach
• gra w scrabble
• gra w domino obrazkowe
• usuwanie z tekstu niepotrzebnych wyrazów
• ćwiczenia w czytaniu
• stosować na przemian czytanie głośne i czytanie ciche ze sprawdzaniem zrozumienia tekstu,
• utrwalanie i powtarzanie wiadomości
• pisanie ołówkiem w większej liniaturze

Dziecko, u którego stwierdzono dysleksje, w czasie pisania szkolnych egzaminów powinno mieć o połowę więcej czasu na ich napisanie, jak również zdania powinny być w czasie egzaminu czytane na głos przez nauczyciela. Uczeń dyslektyczny może też pisać egzamin w oddzielnej sali, ma prawo pisać go drukowanymi literami oraz zaznaczać odpowiedzi bezpośrednio na arkuszach egzaminacyjnych, bez przepisywania pytań.


DYSKALKULIA
Dyskalkulia to odmiana dysleksji, charakteryzuje się specyficznymi trudnoścami w rozwiązywaniu najprostszych nawet zadań matematycznych, np. trudności w dodawaniu czy mnożeniu. Uznaje się, że jest to specyficzne zaburzenie rozwojowe o podłożu środowiskowym lub genetycznym.
Szacuje się, że dyskalkulicy stanowią 3–6% społeczeństwa, a ponad 99% z nich nie ma świadomości, że dyskalkulia istnieje.
Rodzaje dyskalkulii:
Ladislav Košč (słowacki neuropsycholog) dokonał klasyfikacji dyskalkulii na kilka typów:
• Dyskalkulia werbalna (słowna) ujawnia się w postaci zaburzeń zdolności nazywania pojęć i relacji matematycznych, trudności z określaniem liczby obiektów, problemów z nazywaniem cyfr i numerów.
• Dyskalkulia leksykalna (związana z czytaniem) to zaburzenie odczytywania symboli matematycznych, cyfr, liczb i znaków operacyjnych
• Dyskalkulia graficzna objawia się trudnościami w zapisywaniu liczb i symboli operacyjnych, problemami z zapisem liczb przy pisemnym dodawaniu i odejmowaniu, mnożeniu i dzieleniu.
• Dyskalkulia wykonawcza polega na zaburzeniu manipulowania realnymi lub obrazkowymi obiektami w celach matematycznych - obliczania liczebności zbioru, porównywanie ilości i wielkości, trudnościach z uszeregowaniem obiektów w kolejności rosnącej lub malejącej, problemach z wskazywaniem, który z porównywanych obiektów jest mniejszy, większy, które obiekty są tej samej wielkości.
• Dyskalkulia pojęciowo-poznawcza to zaburzenie rozumienia idei matematycznych, relacji niezbędnych do dokonywania obliczeń pamięciowych, dziecko wykazuje trudności w dostrzeganiu zależności liczbowych (np. 6 to połowa 12).
• Dyskalkulia operacyjna jest zaburzeniem dotyczącym dokonywania działań matematycznych mimo możliwości wzrokowo-przestrzennych oraz umiejętności czytania i pisania liczb.


Dyskalkulia – objawy
Objawy dyskalkulii można podzielić na dwa obszary życia: bezpośrednie używanie matematyki, jako przedmiotu szkolnego oraz codzienne funkcjonowanie. W zależności od rodzaju zaburzenia i jego nasilenia obserwujemy występowanie objawów o różnym natężeniu.
„Szkolne” objawy dyskalkulii:
1. Nieumiejętność wykonywania podstawowych działań matematycznych (dodawanie, odejmowanie, mnożenie, dzielenie),
2. Trudności z dedukowaniem, analizowaniem, wyciąganiem wniosków z działań matematycznych,
3. Silny stres, ataki nerwicowe spowodowane koniecznością nauki matematyki
4. Trudności z odczytywaniem i zapisywaniem liczb, numerów, znaków matematycznych, miar, dat i innych wartości liczbowych,
5. Błędne przepisywanie z tablicy liczb i symboli matematycznych,
6. Trudności z rozumieniem i stosowaniem pojęć i terminów (również miar, dat, symboli geograficznych itp.)


Objawy dyskalkulii w życiu codziennym:
1. Problemy z zapamiętywaniem liczb, numerów i dat,
2. Trudności z odczytywaniem godziny z zegara,
3. Trudności w posługiwaniu się pieniędzmi i finansami oraz usługami bankowymi (np. kartą bankomatową),
4. Trudności z gotowaniem, ze względu na używanie pojęć liczbowych,
5. Problemy z prowadzeniem kalendarza,
6. Trudności w korzystaniu z komunikacji miejskiej,
7. Zaburzenia w orientacji przestrzennej i czasowej.

Aby zdiagnozować dyskalkulię należy udać do poradni psychologiczno-pedagogicznej.
Istnieje szereg testów specjalistycznych, które pozwalają dokładnie określić zakres i poziom deficytów dziecka. Najlepiej wykonać je jak najwcześniej w przypadku podejrzeń zaburzeń zdolności matematycznych, ponieważ należy dziecku umożliwić pracę nad zaburzeniem za pomocą ćwiczeń oraz dostosowanego do jego umiejętności toku nauczania w szkole.

W przypadku, gdy uczeń ma dyskalkulię, nauczyciel na podstawie opinii poradni specjalistycznej powinien dopasować wymagania edukacyjne do indywidualnych potrzeb osoby z takim zaburzeniem.


Dyskalkulia - ćwiczenia
Terapia dyskalkulii nie polega na nadrabianiu szkolnych zaległości. Ma na celu wypracowanie przez ucznia własnych mechanizmów radzenia sobie ze swoimi deficytami i brakami tak, aby był w stanie funkcjonować samodzielnie w matematycznym świecie. Oprócz zajęć terapeutycznych niezbędna jest praca samodzielna w domu, czyli wykonywanie ćwiczeń z rodzicami. Pomocne jest także wspólne odrabianie lekcji razem z rodzicem,
Zalecana jest systematyczność, a zakres ćwiczeń jest dostosowany do wieku i zdolności dziecka.
W terapii dyskalkulii niezbędne jest częste rozwiązywanie różnych zadań, działań i ćwiczeń matematycznych wraz z nauczycielem lub rodzicem, a także praca samodzielna pod kontrolą, częste sprawdzanie, naprowadzanie, tłumaczenie.
Ćwiczenia mogą mieć formę zabaw lub gier, które pomagają uzyskać pozytywną postawę dziecka. Entuzjazm ucznia ułatwia przyswajanie nowej wiedzy, obniża stres, a jednocześnie utrzymuje zainteresowanie i koncentrację na konkretnym zagadnieniu.

Do najpopularniejszych ćwiczeń w terapii dyskalkulii należą:
1. labirynty,
2. rebusy,
3. leniwe ósemki,
4. memory
5. odwzorowywanie figur geometrycznych,
6. równoczesne pisanie prawą i lewą ręką,
7. budowanie grafik przestrzennych,
8. wyszukiwanie ukrytych liczb, symboli na ilustracjach,
9. porządkowanie według poleceń słuchowych,
10. łączenie liczb w konkretne grupy
11. wykreślanki, itp..
12. zabawy z zegarem
13. zakupy, zabawa w sklep
14. liczenie, przeliczanie
15. zapamiętywanie ciągu cyfr, numerów telefonicznych

Dyskalkulii nie da się wyleczyć w stu procentach, ale możliwe jest zmniejszenie jej objawów. Dziecko potrzebuje przede wszystkim czasu oraz cierpliwości ze strony rodziców i nauczycieli.
Niezbędna jest również dobra komunikacja rodzic – nauczyciel – terapeuta, aby w pełni wspierać dziecko i umożliwiać mu naturalny rozwój.

Wyświetleń: 0