Katalog

Adam Tyszka, 2021-05-06
Józefów

Język polski, Scenariusze

Stylizacja biblijna jako jedna z odmian stylizacji językowej

- n +

KONSPEKT LEKCJI – klasa II LO


Temat: Stylizacja biblijna jako jedna z odmian stylizacji językowej

Środki dydaktyczne: biblijna Przypowieść o miłosiernym Samarytaninie; fragment Ksiąg narodu i pielgrzymstwa polskiego Mickiewicza (np. Przypowieść o niewieście leżącej w letargu);

Tok lekcji:
1) Wprowadzenie, zapisanie tematu lekcji.
2) Wyjaśnienie przez nauczyciela terminu stylizacja językowa. Zapisanie defini-cji stylizacji językowej:

Stylizacja językowa – świadome kształtowanie utworu literackiego lub jego fragmentu zgodnie z wymaganiami określonego stylu; stylizowanie. Najważniej-sze rodzaje stylizacji to: stylizacja archaiczna (archaizacja), gwarowa (dialekty-zacja), humorystyczna (groteskowa), onomatopeiczna, patetyczna i środowisko-wa.

3) Wyjaśnienie przez nauczyciela powyższych typów stylizacji:

Stylizacja archaiczna (archaizacja) – świadome wprowadzenie do utworu lite-rackiego elementów języka, czyli wyrazów, ich znaczeń, form gramatycznych i konstrukcji składniowych właściwych epokom minionym, ale przestarzałych w świetle norm poprawnościowych współczesnego języka. Chodzi tu o stylizację, która polega na wprowadzeniu do utworu literackiego archaizmów celem nadania mu językowego kolorytu i cech charakterystycznych epoki minionej, uroczystego nastroju, patosu oraz monumentalności. Przykładem stylizacji archaicznej może być język bohaterów Trylogii Henryka Sienkiewicza.

Stylizacja gwarowa (dialektyzacja) – świadome wprowadzenie do utworu lite-rackiego lub jego fragmentu wyrazów, zwrotów, wyrażeń i konstrukcji składnio-wych właściwych autentycznej lub stylizowanej gwarze danego regionu, np. par-tie dialogowe powieści Chłopi zostały napisane w całości językiem dialektyzo-wanym.

Stylizacja humorystyczna (groteskowa) – świadome nadawanie wypowiedzi, utworowi literackiemu lub jego fragmentowi takich cech stylistycznych, które pobudzają odbiorcę do śmiechu. Stylizacja humorystyczna cechuje: fraszki, saty-ry, humoreski, komedie, parodie.

Stylizacja onomatopeiczna – świadome wprowadzenie do utworu literackiego lub jego fragmentu wyrazów dźwiękonaśladowczych.

Stylizacja patetyczna – świadome nadawanie wypowiedzi, utworowi literackie-mu lub jego fragmentowi cech stylu podniosłego, uroczystego, np. stylizacja Ody do młodości Adama Mickiewicza.

Stylizacja środowiskowa - świadome wprowadzenie do wypowiedzi, utworu li-terackiego lub jego fragmentu wyrazów, wyrażeń i zwrotów właściwych danemu środowisku, np. środowisku młodzieżowemu, uczniowskiemu, lekarskiemu, żoł-nierskiemu itp.

4) Zapisanie powyższych definicji.
5) Rozdanie uczniom kserokopii Przypowieści o miłosiernym Samarytaninie oraz Przypowieści o niewieście leżącej w letargu.
6) Cicha lektura obu tekstów.
7) Głośne odczytanie tekstów przez wybranych uczniów.
8) Dyskusja na temat Mickiewiczowskich nawiązań do Biblii. Oczekiwane wnio-ski:
Nawiązania do toposu biblijnego u Mickiewicza:
- temat: miłość jest siłą życiodajną, ozdrowieńczą i twórczą;
- motyw: człowiek złożony niemocą i oczekujący pomocy (wyraźne na-wiązanie do Przypowieści o miłosiernym Samarytaninie);
- gatunek: przypowieść (parabola) z typowym schematem kompozycyj-nym – obrazek wzięty z życia i zasugerowanie jego ogólniejszego zna-czenia;
- forma graficzna: rozczłonkowanie na wersety;
- język: nadanie językowi cech języka biblijnego (stylizacja): wyrazy i wyrażenia – „niewiasta; tedy rzekł syn; zaprawdę powiadam wam”; szyk przestawny (inwersja) – „zła to jest nauka” itp.
- Styl: paralelizmy (anafory) – rozpoczynanie wersetów od „Rzekł jeden lekarz…, Rzekł drugi.”
9) Postawienie przed uczniami następujących problemów:
- Scharakteryzuj postępowanie lekarze? Czy ich spory służyły poprawie stanu zdrowia chorej? Jak oceniasz zachowanie lekarzy?
- Scharakteryzuj postawę syna.
- Jaka siła uzdrowiła ciężko chorą kobietę?
- Przypowieść o niewieście leżącej w letargu zawiera także sens przenośny. Po-wstała ona w XIX wieku, w momencie zniewolenia Polski. Kto kryje się pod po-stacią chorej kobiety? Kim są lekarze? Kim jest syn?
- Czy Przypowieść o niewieście leżącej w letargu jest aktualna? Czy w naszym publicznym można dostrzec osoby, które określić można mianem „lekarzy ojczy-zny”? Odwołaj się do przykładów.


10) Podsumowanie zajęć. Ocena pracy uczniów.

Bibliografia:
1) Ewangelia według świętego Łukasza, tłum. K. Romaniuk, Częstochowa 2007.
2) Malczewski J., Słownik szkolny. Nauka o języku, Warszawa 1990.
3) Mickiewicz A., Księgi narodu i pielgrzymstwa polskiego, Warszawa 2015.
4) Orlicka M., Stworowa B., Scenariusze lekcji języka polskiego. Klasa I szko-ły średniej, Goleszów 1994.

Adam Tyszka
Józefów

Wyświetleń: 0


Uwaga! Wszystkie materiały opublikowane na stronach Profesor.pl są chronione prawem autorskim, publikowanie bez pisemnej zgody firmy Edgard zabronione.