Aleksandra Malinowska
pedagog resocjalizacji i profilaktyki społecznej

Wpływ pandemii na rozwój zachowań destrukcyjnych
u dzieci i młodzieży

Rok 2020 wdarł się do naszej rzeczywistości tak bezlitośnie, że nikt z nas nie spodziewał się tego co będzie się działo w najbliższych miesiącach tego roku i jak się okazuje również roku 2021. Pandemia Covid -19 zbiera ogromne żniwo nie tylko w kwestii zgonów spowodowanych zakażeniem ale również w aspekcie funkcjonowania społecznego i psychologicznego całej populacji bez względu na kraj i status społeczny.
Biorąc pod uwagę dzieci i młodzież szkolną, specjaliści biją na alarm!
Zdrowie psychiczne adolescentów niewątpliwie ucierpiało w wyniku nałożonych obostrzeń a skutki izolacji
w postaci pogłębionych problemów psychospołecznych i wzrostu uzależnień, będą widoczne jeszcze długo w życiu młodych ludzi.
Agresja i przemoc
Uczniowie w wyniku nałożonych obostrzeń przeszli na tryb edukacji zdalnej, niestety przez przymusową izolację dzieci i młodzież zostały wyrwane ze swojego dotychczasowego rytmu życia. Nie ma możliwości spotkania z rówieśnikami, wyjścia z domu czy spędzenia wolnego czasu w atrakcyjny sposób. Wszystko co było znane i wpisane w codzienność zostało zawieszone a młodzi ludzie zostali pozostawieni sami sobie, zdani tylko na domowników i wirtualne kontakty ze światem zewnętrznym.
Spowodowało to wzrost frustracji, unaoczniło niemoc młodego człowieka wobec aktualnych wydarzeń, a co za tym idzie zachwianie wiary w siebie i własne możliwości. Nasilający się stres sprzyja wzrostowi agresji rówieśniczej, która w przeważającej części przeniosła się do Internetu.
Nauczyciele prowadzący e-lekcje zwracają uwagę na wzrost agresji słownej, hejt na portalach społecznościowych oraz przemoc psychiczną wobec rówieśników.
Badania przeprowadzone przez Fundację Dajemy Dzieciom Siłę na temat ,,Negatywnych doświadczeń młodzieży w czasie pandemii” pokazują, że ,,przemocy ze strony rówieśników doświadczyło 15% respondentów. Istotnie częściej były to dziewczyny niż chłopcy (18,9% vs 11,3%, p<0,05). Co szesnasty respondent (6,4%) doświadczył ze strony rówieśnika przemocy psychicznej.”
Niestety kwestię agresji i przemocy trzeba też odnieść do sfery domowej. Nie każde dziecko może cieszyć się spokojem i dobrymi warunkami bytowymi w domu. Bywa tak, że wyjście do szkoły czy spotkanie z rówieśnikami to jedyna odskocznia od problemów i przemocy w czterech ścianach. Teraz kiedy oprawcy zostali zamknięci ze swoimi ofiarami, problem przemocy wzrósł co potwierdzają w mediach pracownicy Niebieskiej Linii. Coraz częściej zgłaszane są akty autoagresji, które utrwalają złe nawyki i pogłębiają problemy psychosomatyczne.

Uzależnienia
W efekcie pandemii coraz więcej dzieci jest uzależnionych od internetu i smartfonów. Negatywnie wpłynie to na ich rozwój i relacje społeczne. Wynikające z pandemii ograniczenie innych aktywności pogłębiło problem uzależnienia dzieci i młodzieży od multimediów. Tym bardziej, że również nauka w dużej mierze przeniosła się do online’u. W konsekwencji wiele spośród najmłodszych dzieci zaczęło swoją przygodę ze światem wirtualnym dużo wcześniej, niż powinno.
Młodzież do tej pory nadużywająca Internetu lub uzależniona od urządzeń cyfrowych została wepchnięta w wirtualny świat. Brak kontroli opiekunów nad ilością czasu spędzonego przed monitorem i wykorzystywanie wolnego czasu na grach pogłębia problem uzależnień cyfrowych. Brak odpowiedniej higieny korzystania z multimediów implikuje również trudności w koncentracji uwagi, zaburzenia snu oraz rozdrażnienie, które znacząco wpływają na trudności w nauce oraz zaburzenia w zachowaniu, a te na trudności wychowawcze.
Ośrodki leczenia uzależnień zaczynają odnotowywać większy przyrost hospitalizacji niż w latach ubiegłych. Świadczy to o tym, że problem uzależnień jest jednym
z najbardziej zauważalnych działań destrukcyjnych młodzieży w dobie epidemii.
Jeśli chodzi o spożywanie alkoholu przez nieletnich to nie stwierdzono znacznego wzrostu interwencji z tym związanych. Jednak dorośli w wyniku stresu, depresji i wcześniejszych uzależnień częściej zaglądają do kieliszka. Nadużywanie alkoholu przez dorosłych również wpływa na zachowanie młodych ludzi, o czym wszyscy wiedzą, ale teraz problem i jego rozwiązywanie został zamaskowany w lawinie okołocovidowych informacji. W rezultacie dzieci i młodzież mają na barkach ogromny bagaż złych doświadczeń, z którymi muszą radzić sobie najlepiej jak potrafią, jednak wielość problemów składa się na nasilające stany depresyjne i rozwój zachowań takich jak wycofanie, nasilenie zachowań agresywnych i buntowniczych, silne reakcje emocjonalne oraz różnorodne objawy somatyczne. Zachowania te działają wyniszczająco na młody organizm i nie terapeutyzowane mogą przerodzić się w poważniejsze stany chorobowe.
W kwestii substancji psychoaktywnych można powiedzieć, że młodzież przebywająca w domach została wyrwana ze swojego toksycznego środowiska i zmniejszyła się znacząco możliwość pozyskania środków uzależniających, które częściej były dystrybuowane w klubach i dyskotekach a te objęte restrykcjami pozostają zamknięte. Nie zmienia to jednak faktu, że handel substancjami niedozwolonymi przeniósł się do Internetu i poprzez odpowiednie portale jest możliwość zakupienia towaru. Z całą pewnością ten typ handlu się rozwija, jednak to w jakim stopniu sytuacja epidemii w Polsce wpływa na ilość zażywania środków psychoaktywnych jest cały czas badana i póki co nie ma danych potwierdzających znaczny wzrost uzależnień od substancji psychoaktywnych. W światowych badaniach widać już znaczny wzrost spożycia narkotyków i dopalaczy i ich wpływ na życie Europejczyków więc najbliższe półrocze zacznie pokazywać tendencje w tej kwestii w naszym kraju.
Depresja
Objawy depresyjne i symptomy zaburzeń lękowych dotknęły w okresie pandemii większą ilość dzieci i młodzieży niż w latach ubiegłych. Jak pokazuje sondaż omówiony na stronie https://www.politykazdrowotna.com/66834,podczas-pandemii-polacy-obserwuja-u-siebie-objawy-depresji ‘’ więcej osób odczuwa u siebie problemy z bezsennością, trudnościami w koncentracji uwagi oraz z pamięcią. Symptomy stanów depresyjnych i zaburzeń lękowych zgłaszają również uczniowie pedagogom i psychologom szkolnym. Coraz więcej osób jest obejmowanych pomocą psychologiczno-pedagogiczną z ramienia szkoły oraz kierowanych do specjalistów przez lekarzy rodzinnych.
Przyczyną takiego stanu rzeczy jest zachwianie dotychczasowego porządku funkcjonowania społecznego młodych ludzi. Najważniejsze obszary socjalizujące takie jak: szkoła, środowisko rówieśnicze i domowe zostały ograniczone w swoim funkcjonowaniu oraz zmieniły swój charakter. Podczas edukacji zdalnej uczniowie pozbawieni zostali możliwości przebywania ze sobą, zacieśniania więzi koleżeńskich i uczestniczenia w życiu szkoły. Powoduje to duży uszczerbek w umiejętnościach interpersonalnych młodych ludzi, brak udziału w przedsięwzięciach szkolnych zaburza poczucie sprawczości i pogłębia uczucie bezsensu. Środowisko szkolne to często jedyne miejsce gdzie młodzi ludzie pozostają w relacjach rówieśniczych i mają perspektywy rozwojowe jak i opiekę pedagogiczna. Ograniczenie swobód oraz zamknięcie obiektów kulturalnych ograniczyło rozwijanie pasji i talentów młodych ludzi co również prowadzi do złego samopoczucia. Z każdej strony uczniowie dostają negatywne przekazy. Zakaz wychodzenia, zakaz spotkań towarzyskich, brak perspektyw rozwijania swoich zainteresowań, złe informacje w telewizji i w Internecie. To wszystko pokazało jak bezsilni możemy być w takich sytuacjach. Podczas covidu dom, który do tej pory był azylem, miejscem spokoju i utartych schematów zmienił się. Praca zdalna i edukacja zmieniły nasze funkcjonowanie, często rodzice nie mają czasu dla swoich pociech bo muszą pracować więcaj a niejednokrotnie ich czas pracy nie ma końca i cały czas są pod telefonem. Frustracje rodziców związane z pandemią jak i dramaty rodzin, które przez wirusa straciły majątki i płynność finansową odbijają się na dzieciach. Może nie w bezpośredni sposób ale na pewno nie pozostają bez echa w samopoczuciu młodzieży i dzieci. Stąd też stany depresyjne i zaburzenia lękowe są jedną z ważniejszych przyczyn rozwoju zachowań destrukcyjnych u dzieci i młodzieży w dobie epidemii.
Podsumowując można powiedzieć, że epidemia w znacznym stopniu wpłynęła na zdrowie psychiczne dzieci i młodzieży w każdym omówionym obszarze. Skutki tego co dzieję się teraz będą ujawniały się coraz bardziej z upływem czasu. Rodzice i nauczyciele wy tym czasie szczególnie powinni zwrócić uwagę na swoje pociechy i wszelkimi możliwymi sposobami powinni walczyć o ich dobrostan psychiczny.

Wyświetleń: 0