PROGRAM ZAJĘĆ MUZYCZNO-RELAKSACYJNYCH
„Muzyczne podróże”

Program jest przeznaczony dla uczniów z klas II
Szkoły Podstawowej nr 28 w Warszawie.

Program opracowała:
Monika Janaszek
nauczyciel edukacji wczesnoszkolnej
Szkoła Podstawowa nr 28
w Warszawie


Rok szkolny 2019/2020
Spis treści

Wstęp................... 3
Muzyka i rozwój dziecka..3
Analiza potrzeb emocjonalnych i poznawczych dziecka..4
Kształtowanie wrażliwości kulturowej i muzycznej dzieci........................................7
Wpływ zajęć relaksacyjnych na dziecko w klasie drugiej............................ 10
Program zajęć „Muzyczne podróże”....12
Literatura........16
Aneks.............17
Aneks nr 1........18
Aneks nr 2........20
Aneks nr 3....... 23
Oświadczenie......24


Wstęp
Program obejmuje zagadnienia z zakresu rozwoju i edukacji, treści z zakresu sfery najbliższego rozwoju dziecka oraz elementy edukacyjne. Na zajęciach uczniowie rozwiną umiejętności z zakresu wiedzy o życiu ludzi w innych kulturach. Przyswoją i poznają różnego rodzaju gry i zabawy. Program pozytywnie wpłynie na uczestników i przezwycięży
u nich trudności zahamowań społecznych. Rozbudzi w nich ciekawość poznawania różnych krajów. Tolerancji na różnorodność kulturową i obyczajową. Nauczą się pracy i współżycia w grupie rówieśniczej.
Słuchając ulubionej muzyki doznajemy uczucia radości lub wzruszenia. Muzyka może służyć pobudzeniu, uspokojeniu, przeniesieniu w stan relaksacji, jest ważnym czynnikiem wpływającym na ogólny rozwój fizyczny, intelektualny i estetyczny dziecka. Jej odbiór wpływa również między innymi na rozwój emocjonalny ucznia, koncentrację uwagi czy też pamięć. Muzyka towarzyszy człowiekowi od wczesnego dzieciństwa, pozwala na wyrażanie uczuć, czy też emocji. Dzięki słuchaniu muzyki kształtują się w dziecku właściwe relacje społeczne, postawy moralne.

Muzyka i rozwój dziecka
Dzieci już od najmłodszych lat mają kontakt z dźwiękami, muzyką. Dlatego też nauka muzyki cieszy się tak dużym powodzeniem już w trakcie edukacji wczesnoszkolnej. Najczęściej nauka ta odbywa się poprzez słuchanie muzyki, grę na różnorodnych, dostępnych instrumentach muzycznych. Dzięki tym zajęciom nauczyciel ma możliwość wskazania dzieci ze szczególnymi zdolnościami i zainteresowaniami muzycznymi. Nie możemy zapomnieć, że zajęcia muzyczne mają także działanie terapeutyczne – działają na dzieci uspokajająco.
Muzyka stymuluje rozwój mózgu i układu nerwowego dziecka. Słuchana
w dzieciństwie ma wpływ na odbieranie bodźców dźwiękowych w ciągu całego życia, pomaga budować neuronalne drogi, które mają wpływ na naukę języków (także obcych), rozwój pamięci i poczucia przestrzeni. Odpowiednia muzyka poprawia koncentrację, powoduje wzrost kreatywności i zapamiętywania, ułatwia naukę czytania i pisania, podwyższa motywację, opóźnia objawy zmęczenia, harmonizuje napięcia mięśniowe, poprawia koordynację ruchową.
Wyobraźnia dziecięca jest o wiele bogatsza niż wyobraźnia człowieka dorosłego. Dlatego tworzenie muzyki (kreowanie dźwiękami, ruchem) może być wspaniałą zabawą nawet dla dzieci mało zdolnych. Dzięki „zabawie przy muzyce” dzieci przełamują strach, poznają nowe formy zabawy, stają się bardziej otwarte, tworzą pierwsze dzieła artystyczne. Wiele pozytywnych doświadczeń przynoszą dziecięce próby przelania muzyki klasycznej na papier za pomocą kredek lub farb.
Wspaniałą zabawą, która rozwija postrzeganie elementów muzyki jest samodzielne nadawanie tytułów utworom muzycznym. Pozwala to skupiać się na detalach: dynamice, artykulacji. Dzieci słyszą w muzyce szum drzew, plusk wody, śpiew ptaków. Chętnie naśladują również zjawiska gestami. Połączenie elementów pantomimy z muzyką pozwala na przepływ wielu emocji. Dzięki takim działaniom mogą się lepiej rozwijać, pozbywać barier psychicznych, a w przyszłości lepiej radzić sobie z uzewnętrznianiem własnych potrzeb
i uczuć. Kiedy dziecko dostaje do ręki instrument perkusyjny, czuje się potrzebne
w grupie, wie, że spoczywa na nim odpowiedzialne zadanie. Wspólne realizowanie akompaniamentów perkusyjnych do muzyki klasycznej jest dla niego równoznaczne
z tworzeniem tej muzyki. Czuje się wówczas ważne i wzrasta jego poczucie własnej wartości.
Kontakt z muzyką w wieku wczesnoszkolnym daje szanse na wszechstronny rozwój
i lepszy „start w dorosłość”, rozwija umiejętności świadomej selekcji, uwrażliwia na odbiór sztuki, kształtuje charakter i łagodną osobowość dziecka. Zajęcia muzyczne wspierają rozwój umysłowy, społeczno-emocjonalny, moralny, intelektualny i fizyczny dzieci.

Analiza potrzeb emocjonalnych dziecka
Rozwój dziecka to proces ciągły, co dzień dziecko nabywa nowych umiejętności, które są wynikiem nauki i ćwiczeń, ale też odzwierciedleniem dojrzewania układu nerwowego. Otaczając dziecko troską stwarza mu się najlepszą bazę do doskonalenia nowych umiejętności. Każde dziecko ma swoje mocniejsze i słabsze strony, co powoduje, że niektóre  umiejętności u jednego dziecka rozwijają się szybciej, a u innego wolniej.
Młodszy wiek szkolny przypada na okres od 6-9 roku życia. Odgrywa on bardzo ważną rolę w późniejszym rozwoju umysłowym, psychicznym i fizycznym dziecka. Dziecko osiągające dojrzałość szkolną powinno być przygotowane do podjęcia nauki w szkole pod względem wychowania umysłowego, społeczno - moralnego, estetycznego i zdrowotnego. Rokiem mającym największe, zwrotne znaczenie w życiu i rozwoju dziecka jest pierwszy rok nauki. Dziecko zmienia swój tryb życia, a szkoła staje się dla niego "drugim domem". Odtąd głównym czynnikiem rozwoju dziecka, jego podstawową formą aktywności i głównym obowiązkiem, staje się nauka szkolna. W młodszym wieku szkolnym zachodzi intensywny
i wielostronny rozwój fizyczny oraz umysłowy dziecka. Życie w społeczności klasowej
i szkolnej, poważniejsze obowiązki rodzinne, praca i zabawa z rówieśnikami mają ogromne znaczenie dla wyników pracy dziecka i kształtowania się jego charakteru. Zmienia się stosunek dziecka do pracy, zmienia charakter zabawy oraz kształtuje się szereg nowych cech jego osobowości.
W młodszym wieku szkolnym opiekę nad wszechstronnym rozwojem dziecka przejmuje szkoła. Organizuje ona zgodnie z ustalonym programem nauczania i wychowania środowisko uczniów, ich działania, mobilizując i uaktywniając celowo wszystkie aktualne czynniki rozwojowe w stosunku do każdego ucznia. W dziedzinie kształtowania charakteru dziecko w szkole wypracowuje umiejętność systematycznego i wytrwałego wypełniania obowiązków. Wypracowuje odpowiedzialność za swoje postępowanie i za wyniki pracy. Do bardzo ważnych kierunków oddziaływania szkoły na rozwój osobowości ucznia trzeba zaliczyć również kształtowanie pozytywnych postaw wobec obiektywnych wartości społecznych, zasad moralnych obowiązujących w społeczeństwie. W oparciu o to buduje się samodzielność i inicjatywę ucznia. Jednym ze składników i cech osobowości dziecka są stale powstające lub przekształcające się potrzeby. Znajomość potrzeb psychicznych dziecka jest jednym z podstawowych warunków skutecznej pracy wychowawczej, gdyż stanowią one ważny przedmiot wychowania.
W młodszym wieku szkolnym na pierwszy plan wysuwa się problem wychowawczy prawidłowego zaspokajania takich potrzeb jak: potrzeba miłości, życzliwości, ciepła, uczuć, kontaktu emocjonalnego, opieki i bezpieczeństwa, potrzeba kontaktu społecznego, potrzeba szacunku i uznania społecznego, potrzeba ruchu, ekspresji oraz aktywności.
H. Spionek wyróżnia następujące potrzeby psychiczne, które powinny być zaspokajane
w środowisku rodzinnym:
-  "potrzeba pewności i poczucia bezpieczeństwa,
-  potrzeba solidarności i łączności z bliskimi osobami,
-  potrzeba miłości,
-  potrzeba uznania".1
Aby zapewnić dziecku dobry rozwój, szczególnie ważne jest zaspokojenie wymagania atmosfery opieki i bezpieczeństwa. Oba te wymagania są sobie bliskie i bardzo ważne. Potrzeba opieki wiąże się z koniecznością zaspokajania potrzeby przynależności dziecka do ludzi w środowisku rodzinnym i szkolnym. Dziecko czuje się bezpiecznie, gdy najbliższe dorosłe osoby darzą je życzliwymi uczuciami. Musi odczuwać, że rodzice i wychowawcy akceptują je takim, jakie jest. Dziecko w wieku wczesnoszkolnym będzie miało dobre samopoczucie, gdy dorośli będą okazywali mu na co dzień życzliwość i serdeczność.
Istotną rolę w kształtowaniu się stylu życia dziecka odgrywa jego pozycja w rodzinie. Często zdarza się tak, że zdrowe i prawidłowo rozwijające się dzieci nie zgadzają się z podrzędną rolą w rodzinie, rozpoczynają walkę o swoje prawa do udziału w zainteresowaniu rodziców, zwracając się nieraz bardzo agresywnie przeciwko tym, którzy mu przeszkadzają, np. przeciwko młodszemu rodzeństwu. W ten sposób komunikują otoczeniu niezaspokojenie potrzeby kontaktu emocjonalnego, szacunku i uznania.
Możliwości i sposób zaspokajania potrzeby kontaktu emocjonalnego stanowią decydujący czynnik w kształtowaniu struktury osobowości człowieka. W wypadku, gdy człowiek tej potrzeby nie zaspokaja z powodów czy to zewnętrznych, czy to wewnętrznych, nie może on prawidłowo się rozwijać. Gdy nie są zaspokojone potrzeby kontaktu emocjonalnego dzieci przeżywają poczucie odrzucenia. Może to doprowadzić do deformacji osobowości, przejawiających się w różnego rodzaju kompleksach, poczuciu niskiej wartości. W zakresie zaspokojenia atmosfery bezpieczeństwa i opieki chodzi o to, aby dziecko czuło się potrzebnym członkiem swojej grupy i środowiska, miało zaufanie i wiarę
w życzliwy stosunek do siebie i do swoich codziennych spraw. Było przekonane, że w sytuacjach trudnych dla siebie może liczyć na pomoc rodziców, nauczyciela-wychowawcy, koleżanek i kolegów. Niezaspokojenie tych podstawowych potrzeb wywołuje zaburzenia
i reakcje nerwicowe, lęk, poczucie niepewności i niskiej wartości. Zaspokajanie potrzeby opieki musi być takie, aby budziło odwagę dziecka, jego samodzielność, szacunek dla innych. Aby młody człowiek wyrobił w sobie wiarę we własne siły rodzice, rodzeństwo, wychowawcy i członkowie grupy rówieśniczej powinni traktować go poważnie i podchodzić do niego z szacunkiem i wyrozumieniem.
W młodszym wieku szkolnym również potrzeba ruchu i zabawy, potrzeba wyładowania w czymś swojej pomysłowości i dynamiki jest u dzieci bardzo ważna. Jeżeli rodzina i szkoła zatroszczą się o wolny czas dziecka, wdrożą je do uprawiania elementów sportu, zorganizują zabawy ruchowe, muzyczne, podsuną i nauczą korzystania z wielu form aktywności, rozwiną się w dziecku pożyteczne zainteresowania. W rodzinie dziecko uczy się pomagać w obowiązkach domowych, poznaje odpowiedzialny stosunek do powierzonych mu zadań. Wszystko to ma znaczenie nie tylko dla prawidłowego, ruchowego rozwoju dziecka, ale i dla rozwoju jego charakteru. Aby dziecko wdrożyło się do swoich obowiązków
i wykonywało je z radością, musi być stale zaspokajana potrzeba rozrywki i odpoczynku.
Dzieci w młodszym wieku szkolnym cechuje ogromna potrzeba ekspresji, wyrażanie uczuć, myśli, duchowych przeżyć. Ekspresja ta może być całkowicie spontaniczna, swobodna, niekierowana lub kierowana, nastawiona na cel. Jest potrzebą psychiczną występującą w każdym wieku, najbardziej intensywnie skumulowaną w wieku przed-
i wczesnoszkolnym. Wyodrębnia się ekspresję: słowną, plastyczną, muzyczną, ruchową, techniczną, aktorską lub mieszaną. Ekspresja jest u dzieci silną potrzebą psychiczną wymagającą od dorosłych wytwarzania sytuacji i organizowania czynności sprzyjających jej zaspokajaniu. Potrzeba aktywności wiąże się ściśle z innymi omówionymi już potrzebami np. z potrzebą ruchu, społecznych kontaktów i ekspresji twórczej. Zaspokajając wyżej wymienione potrzeby, zaspokajamy również ogromną potrzebę aktywności u dzieci.
Jeśli którakolwiek z wymienionych podstawowych potrzeb psychicznych dziecka nie zostanie zaspokojona, rozwój psychiczny nie będzie przebiegał prawidłowo.

Kształtowanie wrażliwości kulturowej i muzycznej dziecka
Sztuka stanowi istotną rolę w rozwoju dziecka i życiu dorosłego człowieka. Jednym
z zadań jakie może podejmować muzyka to równoważenie zagrożeń, jakie niesie człowiekowi współczesna cywilizacja. Sztuka wpływa na wszechstronny rozwój osobowości dziecka, rozwija uczucia i wyobraźnię, kształcić empatię .Bardzo ważnym etapem rozwoju twórczej osobowości jest jej kształcenie w wieku wczesnoszkolnym. Muzyka ma służyć rozwojowi fizycznemu, intelektualnemu, emocjonalnemu, estetycznemu dziecka. Podstawowym środkiem, który mógłby podołać tym zadaniom jest szkoła. To ona daje szansę dotarcia do każdego dziecka, przekazuje treści zweryfikowane i uznane za wartościowe. Wrażliwość estetyczna powinna być właściwie rozwijana w latach dziecięcych. To właśnie okres przebywania dziecka w przedszkolu i klasie pierwszej jest najwłaściwszy dla rozpoczęcia poważnie traktowanej edukacji muzycznej.
Każde dziecko ma potrzebę muzycznej zabawy, śpiewu, gry, tańca. Posiada łatwość nauki i szybko uczy się kultury swego środowiska. Dzieci chętnie tworzą swój muzyczny świat zabaw, w którym można zauważyć już wiele czynności muzycznych. W wieku przedszkolnym i wczesnoszkolnym kształtują się upodobania dziecka i podstawy jego osobowości. Najważniejszym zadaniem w edukacji muzycznej jest zainteresowanie dzieci muzyką i ukształtowanie w nich przeświadczenia, że spotkania z muzyką są atrakcyjne. Muzyka wywołująca radość i szereg innych pozytywnych emocji powinna dominować na zajęciach, by w dziecku rozbudzić poczucie aktywność. Zadaniem nauczyciela jest także nauczyć muzykę wykonywać, tworzyć i słuchać ją. By jednak właściwie tego dokonać wychowawca musi uwzględnić rozwój zdolności muzycznych dziecka.
Zdolnościami muzycznymi powszechnie nazywa się zespół wrodzonych i nabytych dyspozycji natury zarówno fizycznej jak też i psychicznej. Kształcenie zawodowego muzyka wymaga wrodzonych uzdolnień, natomiast w ogólnym wychowaniu muzycznym istotne są podstawowe zdolności muzyczne i ogólne umuzykalnienie dziecka.
Na zdolności muzyczne składa się uwaga, wyobraźnia, pamięć, wola, wrażliwość emocjonalna, inteligencja, a także czynniki, które umożliwiają w sposób szczególny spostrzeganie , pamiętanie, zestawianie cech dźwięku i utworów muzycznych.
Muzykowanie na prostych instrumentach muzycznych w powiązaniu ze śpiewem jest często źródłem przeżyć artystycznych. Gra na instrumentach przyczynia się do szybszego powstawania wyobrażeń słuchowych, zwiększa zdolność koncentracji i podzielności uwagi oraz doskonali sprawność manualną.
Najbardziej naturalną i najbliższą dziecku formą współdziałania z muzyką jest ruch. Przeżycie muzyki przez dzieci jest tym pełniejsze, im bardziej są one zaangażowane przy jej wykonaniu. Ćwiczenia ruchowe wprowadzają do zajęć wiele radości, wyzwalają z napięć
i zaspokajają ogromną potrzebę ruchu dziecka w tym wieku.
Wszyscy uczniowie nawet najmniej zdolni lubią zabawy ruchowe, które umożliwiają odnoszenie sukcesów. Zabawa ułatwia kontakty między dziećmi, wyzwala aktywność twórczą, stymuluje do podejmowania działań.
Aby osiągnąć zamierzone cele należy stosować odpowiednie techniki i metody pracy na zajęciach, które wyzwolą u dzieci większą energię twórczą, swobodę i odwagę.
Dzieci w młodszym wieku szkolnym odczuwają głęboką potrzebę wyrażania swych uczuć, przeżyć, myśli. Rozwój dokonuje się szybciej i intensywniej, gdy motywem działania staje się chęć zaspokojenia jakiejś potrzeby, szukanie odpowiedzi na pytania pojawiające się w trakcie poznawania najbliższego środowiska, dlatego też istnieje wyraźna potrzeba i stosowność włączania w nauczaniu zintegrowanym elementów wychowania artystycznego.
Muzyka jest doskonałym wprowadzeniem do twórczej działalności dzieci. Śpiewanie, słuchanie, zabawy ruchowo-taneczne, gra na instrumentach perkusyjnych, ruch przy akompaniamencie stwarzają okazję do spontanicznych i swobodnych reakcji dzieci.
Opierając się na własnych obserwacjach i doświadczeniach w pracy z dziećmi zauważyłam ogromny wpływ zajęć muzyczno - ruchowych na ich rozwój. Śpiew, zabawy muzyczno-ruchowe, zajęcia muzyczne zintegrowane z plastycznymi doskonalą pamięć muzyczną, powodują rozwój pamięci ogólnej, wpływają na wesoły nastrój uczniów. Zajęcia
z elementami muzykoterapii doskonalą percepcję słuchową, budzą wrażliwość estetyczną, rozwijają sferę emocjonalną, poprawiają nastrój, pomagają odreagować napięcia i stres, uwrażliwiają na otaczający nas świat przyrody. Dzięki śpiewaniu dzieci łatwiej opanują prawidłową wymowę, rozwijają swoją pamięć, poznają przyrodę, a gra na instrumentach perkusyjnych wpływa na rozwój sprawności manualnej, bardzo ważnej umiejętności przy nauce pisania. „Przyglądając się uważnie zachowaniom niektórych dzieci podczas muzykoterapii, można w nich dostrzec najbardziej naturalne, spontaniczne reakcje na muzykę i zrozumieć, co te dzieci czują i na jakim są etapie rozwoju”.2 Poznanie przyrody przez ruch stymulowany muzyką angażuje postrzeganie słuchowe, poprawia uwagę, myślenie
odzwierciedla wywołane przez muzykę emocje.
„W zabawie rozwija się mowa dziecka, pamięć, wyobraźnia i uwaga, formuje się jego myślenie. W zabawie też uczy się ono stawiać sobie coraz trudniejsze cele i dążyć do ich realizacji, nabywa umiejętności opanowywania swoich chwilowych zachcianek
i podporządkowania ich określonym regułom, zaczyna liczyć się ze zdaniem rówieśników”.3
Dzieci odczuwają dużą potrzebę ruchu, toteż nauka poprzez ruch i zabawę muzyczną daje im wiele radości i satysfakcji.




Wpływ zajęć relaksacyjnych na dziecko w klasie drugiej

Potrzeby dzieci w zakresie oddziaływań terapeutycznych są bardzo zróżnicowane.
W swojej praktyce zauważyłam, że na szeroką grupę uczniów bardzo pozytywny wpływ ma muzykoterapia a w szczególności techniki relaksacyjne. Wykorzystanie ich na zajęciach pozalekcyjnych w dużej mierze pozwala realizować wyznaczone cele terapeutyczne.
Zajęcia relaksacyjne są moimi ulubionymi zajęciami. Każde dziecko potrzebuje odpoczynku
i wyciszenia. Celem relaksacji jest odprężenie, rozładowanie napięcia psychofizycznego
i mięśniowego. „Zajęcia tego typu mogą uspokoić nerwowe i rozkojarzone dzieci, pomagają prowadzącemu w późniejszej pracy z uważnymi już i zaciekawionymi dziećmi”.4 Dzieci
w wieku wczesnoszkolnym bardzo lubią podróż do krainy fantazji, gdzie występują zwierzęta, piękna przyroda, oczyszczająca woda, czyste powietrze i czarodziejskie kolory. Podczas relaksacji znajdują się w miejscu dla nich wygodnym, bliskim, na łonie natury,
w ogrodzie, w lesie, na zielonej łące, nad morzem i rzeką, wszędzie tam, gdzie czują się dobrze i bezpiecznie. Podczas relaksacji ważne jest, aby uczniowie położyli się lub usiedli wygodnie, swobodnie oddychali i zamknęli oczy, aby móc naprawdę wyciszyć się i uspokoić. Przed rozpoczęciem zajęć należy pozostawić uczniom wybór, mogą się do nich włączyć lub swobodnie obserwować. „Ponieważ podróże do krainy fantazji dotyczą również podświadomości, czasem mogą poruszać głębokie uczucia. U niektórych dzieci mogą wystąpić skojarzenia z ważnym dla nich problemem. Możliwe jest nawet, że zaczną płakać. Wtedy istotne jest, aby prowadzący na zakończenie podróży do krainy fantazji stworzył możliwość porozmawiania o tych zmartwieniach. Musi być on dobrym słuchaczem i zachęcać do tego, by poruszone ćwiczeniem dziecko opowiedziało o swoich troskach”.5
W poszukiwaniu ukojenia na łonie natury pomaga spokojna muzyka: odgłosy natury, śpiew ptaków, szum jezior i fal, delikatnie wiejący wiatr pomaga dzieciom przenieść się
w świat wyobraźni i fantazji. Obrazy spokoju, zielonej przyrody, kolory kwiatów, szum morza, oceanu, świat pozbawiony trosk i kłopotów pomaga uciec od codziennych problemów, odpręża, poprawia samopoczucie, zmniejsza stres, przenosi je w świat wyobraźni. Powolne
i głębokie oddychanie działa uspokajająco i wpływa na poczucie bezpieczeństwa i akceptacji w grupie. Środowisko przyrodnicze staje się źródłem inspiracji, wpływa na pozytywne nastawienie uczniów, uczy szacunku, rozwija wyobraźnię i ciekawość otaczającego nas świata. Bardzo często dzieci swoje wyobrażenia podczas relaksacji przelewają na papier, rysują i malują to, co sobie wcześniej wyobraziły.
Ważne jest, by program zajęć muzyczno-relaksacyjnych był dostosowany do indywidualnych potrzeb i możliwości dziecka. Musi być spójny z jego obecnym nastrojem
i  poziomem energii. Bierzemy pod uwagę aktualną sprawność psychofizyczną dziecka jego gust i wrażliwość muzyczną. Podczas zajęć zachęcamy dzieci spokojnym głosem do wykonywania poleceń. Staramy się mówić do dzieci w sposób prosty, jasny i jak najbardziej czytelny. Nasz głos powinien brzmieć miło i ciepło. Zajęcia relaksacyjne z twórczą wizualizacją powinny odbywać się w pozycji wygodnej dla dziecka (najczęściej jest
to pozycja leżąca lub półleżąca), z zamkniętymi oczami (tworzone obrazy są bardziej wyraźne, można łatwiej je zmieniać i sprzyja to koncentracji). Sala powinna być ciepła (ale nie za gorąca),  wyciszona i zaciemniona, ponieważ zmniejsza to ilość bodźców, co ma ogromne znaczenie w zmniejszeniu napięcia i rozluźnieniu organizmu. Tekst relaksacji musi być spójny z muzyką i starannie dobrany do możliwości percepcyjnych dziecka.
  Nauczyciel podczas relaksacji nie powinien zapomnieć również o zastosowaniu ćwiczeń oddechowych, gdyż są one bardzo ważnym elementem w osiągnięciu stanu relaksu. Ćwiczenia powinny być wykonane prawidłowo (wdech nosem, wydech ustami) dobrze jest też ćwiczyć z dziećmi tzw. oddech balonowy czyli przeponowy. Gwarantuje on lepszą wentylację płuc, poprawę krążenia krwi czyli bardziej efektywne dotlenienie organizmu. Gdy dzieci są już rozluźnione możemy rozpocząć twórczą wizualizację z kierowaniem fantazją. Tematem wizualizacji może być tajemniczy ogród, las, łąka, chmurka, lot ptaka, pszczoła, tęcza.





Program zajęć „Muzyczne podróże”

Prowadzący: Monika Janaszek
Zajęcia odbywać się będą w Szkole Podstawowej nr 28 w Warszawie. Program będzie trwać 1 godzinę tygodniowo w terminie wrzesień 2019 - czerwiec 2020 r.

Grupa odbiorców
Program przeznaczony jest dla dzieci z klas II. Skierowany jest zarówno dla dziewcząt jak i chłopców. Program będzie realizowany w formie zajęć pozalekcyjnych. Grupa będzie liczyć ok.10 uczestników.

Zadania programu
Jednym z ważnych sposobów poprawienia funkcjonowania organizmu dziecka, jego samopoczucia i zdrowia jest wykorzystanie muzyki w pracy pedagogicznej. Przebywając
z dziećmi zauważyłam, jak ważne dla nich jest budowanie poczucia własnej wartości, odprężenie, odreagowanie stresów i napięć szkolnych. Muzyka oprócz swych walorów artystycznych posiada również wymiar terapeutyczny, połączona z ruchem, plastyką, relaksacją stanowi okazję do uwolnienia się od lęku, to w niej znajdują ujście pragnienia
marzenia dziecięce. Poprzez zabawy muzyczne, plastyczne i ruchowe, dzieci mają możliwość zdobycia zaufania do własnych sił, mogą wypowiedzieć się na własny temat oraz rozładować wewnętrzne stany napięć. Powyższy program zajęć wykorzystuje naturalną potrzebę ruchu dziecka, jego naturalną aktywność i zawiera wiele zabaw muzycznych połączonych z ruchowymi. Program będzie obejmował dwa rodzaje muzyki:

Muzykę aktywizującą
Działa pozytywnie na koordynację rytmiczno-ruchową, wpływa na poprawę postawy i dotlenienie organizmu, zwiększa napięcie mięśniowe. Muzyka ta wywołuje uczucie zadowolenia i radości oraz rozładowuje zablokowane emocje. Aktywizujące będą tutaj również ćwiczenia ruchowe pomagające rozładować nagromadzone złe emocje w ciągu dnia.

Muzykę relaksacyjną
Jest to muzyka spokojna i łagodna, która powoduje zwolnienie akcji serca, ułatwia oddychanie, zmniejsza napięcie mięśniowe, obniża poziom hormonu stresów.
Muzyka relaksacyjna ułatwia odpoczynek, przynosi poczucie spokoju i wewnętrznej równowagi. Podnosi na duchu swoją harmonią, lekkością i przysparza radość życia. Muzyka służy do przekazania słowa (tzw. mówienie przy muzyce). Bardzo pomocne będą tutaj ćwiczenia oddechowe.      

Cele główne programu:
diagnoza pedagogiczna pozwalająca rozpoznać potrzeby emocjonalne, procesy poznawcze oraz możliwości muzyczne dzieci,
kształtowanie wrażliwości artystycznej, twórczej osobowości dzieci oraz rozwoju społeczno-emocjonalnego,
relaksacja pozwalająca na odreagowanie wewnętrznych napięć, niepowodzeń, frustracji i agresji.

Cele szczegółowe:
Rozwijanie wiedzy na temat kultury i tradycji w innych państwach.
integrację grupy, pokonywanie nieśmiałości,
tworzenie klimatu bezpieczeństwa i zaufania,
uczenie rozpoznawania i wyrażania emocji,
budowanie poczucia własnej wartości, podnoszenie poziomu samoakceptacji,
wzmacnianie zdolności wychowanków do zabawy i radości,
ćwiczenie koncentracji uwagi, pamięci słuchowej i wyobraźni,
rozładowanie negatywnych napięć, emocji i agresji,
stwarzanie możliwości do własnych wypowiedzi za pomocą różnorodnych środków artystycznych,
uświadomienie dzieciom potrzeby odpoczynku dla organizmu,
kształcenie umiejętności odprężania się,
zrytmizowanie organizmu poprawienie koordynacji ruchowej,
zachęcanie do aktywnego odbioru muzyki.
Formy i metody realizacji:
praca w kręgu, rozmowy otwarte,
zdania niedokończone: pobudzanie do formułowania samodzielnych wypowiedzi,
aktywne śpiewanie, słuchanie i muzykowanie z użyciem instrumentów perkusyjnych,
zajęcia taneczne,
zajęcia plastyczne,
zabawy muzyczno-ruchowe,
zabawy integracyjne,
swobodna ekspresja – rysunek terapeutyczny,
metoda Ruchu Rozwijającego Weroniki Sherborne,
zajęcia relaksacyjne,
trening autogenny z wykorzystaniem sugestii,
pantomima, improwizacje ruchowe.

Oczekiwane efekty:
dokonanie obserwacji i diagnozy uczestników,
stworzenie atmosfery bezpieczeństwa i zaufania,
wzrost poczucia własnej wartości,
poczucie współistnienia i akceptacji w grupie,
wyciszenie emocjonalne,
budowanie poczucia akceptacji,
umiejętność gry na instrumentach perkusyjnych,
obniżenie poziomu lęku,
wzrost umiejętności współpracy w zespole.

Tematyka zajęć
Tematyka całego cyklu zajęć jak i każdego spotkania z grupą tworzy pewną całość, na którą będą składać się poszczególne etapy działań.



Przykładowe tematy zajęć:
1. Poznajmy się, tworzymy grupę.
2. Ćwiczymy układ taneczny.
3. Budujemy poczucie własnej wartości.
4. Ćwiczenia oddechowe.
5. Muzykowanie na instrumentach perkusyjnych.
6. Barwy i dźwięki przyjaźni.
7. Kształtujemy wrażliwość artystyczną.
8. Tęczowy przyjaciel.
9. Barwy muzyki.
10. Malujemy emocje.
11. Wyklaskujemy rytmy.
12. Barwy pór roku.
13. Doceniamy siebie i innych.
14. Zabawy ruchowe w rytm muzyki.
15. Relaksacja.
16. Ekspresje plastyczne.
17. Poznajemy muzykę kontynentów.
18. Piosenka jest dobra na wszystko.
19. Tworzymy własne pomysły choreograficzne.
20. Podsumowanie zajęć. Pożegnanie z grupą.

Ewaluacja

Ewaluacja będzie odbywać się poprzez:
rozmowy z dziećmi,
analizę zachowań i postaw uczestników, dziennik obserwacji,
rozmowy z rodzicami, wychowawcami klas, nauczycielami.
Literatura
1. Klaus W.Vopel., Latający dywan, Wydawnictwo „Jedność”, Kielce 2004.
2. Mutak T. W co się bawić. Moreks, Warszawa 1998.
3. Szulc W. Muzykoterapia jako przedmiot badań i edukacji. UMCS, Lublin 2005.
4. Vopel K. Myśleć jak góra, czuć jak rzeka. Jedność, Kielce 2003.
5. Spionek H. Zaburzenia rozwoju uczniów a niepowodzenia szkolne, PWN, Warszawa 1985.
6. R. Portmann. Gry i zabawy przeciwko agresji, Kielce 2003.
7. I. Janicka H. Liberska -,,Psychologia rodziny’’
8. L. Koneberg – „Kinezjologia dla dzieci. Jak uwolnić się od blokad w uczeniu się”

ANEKSY:

ANEKS NR 1- przykład scenariusza zajęć

Osoba prowadząca: Monika Janaszek
Grupa dzieci: ok.10
Wiek: 8 lat.
Czas trwania zajęć: ok.45 minut.
Temat zajęć: Muzykowanie na instrumentach perkusyjnych.

Cele ogólne:
integracja grupy, pokonywanie nieśmiałości,
tworzenie klimatu bezpieczeństwa i zaufania,
gra na instrumentach perkusyjnych.

Cele szczegółowe:
uczenie rozpoznawania i wyrażania emocji,
budowanie poczucia własnej wartości, podnoszenie poziomu samoakceptacji,
wzmacnianie zdolności wychowanków do zabawy i radości,
ćwiczenie koncentracji uwagi, pamięci słuchowej i wyobraźni,
rozładowanie negatywnych napięć, emocji i agresji,
kształtowanie umiejętności odprężania się.

Środki dydaktyczne: magnetofon, płyty CD, plansze, instrumenty perkusyjne.
Metody pracy:
czynna,
słowna,
poglądowa.

Formy pracy:
indywidualna,
zbiorowa.

Przebieg zajęć:

1. Powitanie Zabawa muzyczno-ruchowa do podkładu piosenki „Słoneczko”.
2. Odreagowanie (muzyka szybka, dynamiczna).
przedstawienie się z wyklaskiwaniem swojego imienia i wybór pozycji leżącej, stojącej lub siedzącej,
naśladowanie chodzenia poprzez przebieranie nogami w miejscu w rytm wygrywany przez prowadzącego na instrumencie,
wdechy (usta zamknięte) i wydechy (przez usta i nos) z akompaniamentem prowadzącego lub na tle szybkiej muzyki (można bez muzyki),
nazywanie przez dzieci instrumentu trzymanego przez prowadzącego,
sylabizowanie i wyklaskiwanie nazwy instrumentu,
naśladowanie biegu,
słuchanie i naśladowanie przez dzieci odgłosów natury (ptaki, deszcz, wiatr),
wdechy i wydechy przy naśladowaniu pływania.
3. Zrytmizowanie (muzyka w tempie marszowym).
wolne ruszanie barkami i głowami,
prowadzący dotyka części twarzy a dzieci je nazywają,
dzieci uderzają palcami o palce (prowadzący określa to słowem "cicho"), następnie klaszczą (prowadzący określa to słowem "głośno") a na koniec głośno klaszczą i tupią,
najpierw głośno wykrzykują swoje imię a potem łapią się za ręce i cicho wymawiają imiona,
wydawanie głośnych okrzyków "hej" z jednoczesnym wyrzucaniem rąk do góry,
klaskanie w rytm żywej, wesołej muzyki,
wdechy z unoszeniem rąk w górę i wydechy z opuszczaniem rąk.
4.Uwrażliwienie
przy wesołej melodii dzieci delikatnie klaszczą i tupią nogami,
powtarzanie słów "jedzie pociąg z daleka", śpiewanie i klaskanie,
pokazanie przez prowadzącego ruchem piosenki "wlazł kotek" i odgadnięcie przez dzieci,
powtarzanie słów za prowadzącym i naśladowanie ruchem bez melodii, następnie
z melodią,
maszerowanie w kółeczko w rytm instrumentu, gra na instrumentach perkusyjnych
w rytm muzyki.
naśladowanie drzew, szumu wiatru, burzy, ptaków za prowadzącym a następnie jednocześnie każdy naśladuje wybrany odgłos natury,
spacer "po lesie" z jednoczesnym klaskaniem w rytm instrumentu.
5. Relaks (muzyka spokojna, relaksacyjna).
prowadzący ściszonym głosem opowiada o drodze do lasu z podkładem spokojnej, łagodnej muzyki i pokazuje obrazki a dzieci naśladują niektóre ruchy natury,
dzieci kładą się, oddychają (np. wdychają zapach kwiatów leżąc na kocu), zamykają oczy i ruszają ręką do muzyki określając ją jako "wolną, spokojną".
6. Aktywizacja (muzyka w wolnym tempie marszowym).
prowadzący mówi o chłodnym wietrze, słońcu i dzieci przeciągają się, ruszają ramionami,
uczestnicy siadają wygodnie i bez muzyki klaszczą wg swojego uznania a potem poruszają rękoma raz delikatnie, raz szybko,
po kolei każde dziecko (lub tylko chętni) śpiewa jakąś piosenkę lub mówi wierszyk (dzieci, które nie pamiętają żadnego utworu powtarzają za prowadzącym),
tupanie i klaskanie w rytm instrumentu,
wdechy i wydechy,
prowadzący puszcza znaną melodię i dzieci śpiewają ją z muzyką.
7. Swobodna rozmowa i pożegnanie –okrzykiem "hura", następnie każde dziecko indywidualnie żegna się z prowadzącym przy dźwiękach melodii.






ANEKS NR 2 - przykład opowiadania relaksacyjnego.
PSZCZOŁY
Cele
Dzieci bardzo fascynują pszczoły i ich społeczna organizacja. Zaopatrują one nas
w miód i mają kujące żądło, które uczniowie również chcieliby mieć. Ponieważ dzieci są zainteresowane różnymi formami współczucia ludzkiego, to opowiadanie daje adekwatną do wieku możliwości identyfikacji z rosnącą kompetencją małego owada.

Opowiadanie
Chciałabym opowiedzieć wam historię. Jeżeli chcecie, możecie sobie wygodnie usiąść lub nawet zamknąć oczy. Moja opowieść zaczyna się wczesnym rankiem, gdy nie jest jeszcze zupełnie widmo. Mała pszczółka budzi się do życia. Spała bardzo niespokojnie, ponieważ tak bardzo chciałaby już pomagać. Każdego dnia widzi, jak dorosłe pszczoły wylatują rankiem
z ula, przez cały dzień niezmordowanie zbierają nektar, który ze sobą przynoszą, a następnie wytwarzają z niego miód. Mała pszczółka bardzo chętnie poleciałaby do kwiatów i zbierała nektar! Często mówiła: „Jestem już dorosła, chciałabym pomagać”. Dorosłe pszczoły za każdym razem odpowiadały: „Poczekaj, jesteś jeszcze za mała”. Mała pszczółka zawsze była zawiedziona. Jednak dzisiaj rano zdecydowała, że nie będzie dłużej czekać. Jako pierwsza popełzała do wylotu z ula. Poranne powietrze jest takie zimne. Mała pszczółka musi się przeciągać, aby sprawnie poruszać się na tak świeżym powietrzu. Później szeroko rozkłada skrzydła i startuje. Wszędzie jest jeszcze bardzo cicho. Trudno jest jej wąchać kwiaty, gdy powietrze jest takie zimne. Gdy zbliża się do nich, dostrzega, że wszystkie są jeszcze zamknięte. Jest po prostu za wcześnie. A więc wraca do ula i siada przy otworze wylotowym. Składa skrzydła i patrzy na zewnątrz swoimi wielkimi oczami, aby nie przegapić wschodu słońca. Sprawdza temperaturę powietrza za pomocą czułek. Wie, że kwiaty otwierają się, gdy jest wystarczająco ciepło. Wtedy po raz pierwszy pomoże zbierać nektar. Nareszcie robi się cieplej i nasza bohaterka wylatuje z ula. Wyczuwa silny zapach. Idzie za nim i odkrywa wielkie drzewo, całe pokryte kwiatami. Ostrożnie siada na jednym z nich i mocno przytrzymuje się swoimi sześcioma nóżkami. Zbiera nektar z kwiatu i przykleja go do tylnych nóżek aż do momentu, gdy jest mocno obładowana. Gdy chce wylecieć, zauważa, że musi się bardziej wysilać, ponieważ jest taka ciężka. Ale bez trudu dociera do ula i oddaje nektar pszczołom, które robią z niego miód. Wszędzie, gdzie się pojawia, mała pszczoła opowiada zafascynowana: „ Odkryłam nowe, wielkie drzewo, wszędzie możecie zbierać tam nektar”. Jedna z pszczół przekazuje to drugiej, ta następnej, a mała pszczółka pokazuje wszystkim drogę do kwitnącego drzewa. Od tej pory wolno jej już pomagać i coraz więcej pszczół wie, że już stała się dorosła.6
Dzieci interpretują to opowiadanie w formie zabawy. Pokazują za pomocą ruchów jak pszczółka budzi się ze snu, porusza swoimi nóżkami, główką, ciałem, jak wygląda pierwszy lot małej pszczółki. Mali uczniowie prezentują również lądowanie na kwiatku, dobierają się
w pary, gdzie jedna osoba jest kwiatkiem, druga owadem wybierającym
z kwiatu nektar. Opowiadanie można zakończyć wspólnym tańcem pszczółek po zbieraniu miodu. Po przeprowadzeniu zabawy muzyczno-ruchowej wychowawca dokonuje analizy tekstu:
czy obserwowałeś już kiedyś ul?
jak wygląda latem kwitnąca łąka?
jak pszczoły zbierają miód?
kiedy pszczółki żądlą?

ANEKS NR 3
RAJSKI OGRÓD-przykład opowiadania relaksacyjnego.
Cele
Rozbudzenie fantazji i wyobraźni dzieci, odprężenie, dowartościowanie.
Opowiadanie
Chciałabym zaprosić was do wzięcia udziału w podróży do krainy fantazji, która zaprowadzi was do przepięknego ogrodu, gdzie będziecie mogli poczuć się bezpieczni i szczęśliwi.
Połóżcie się wygodnie i zamknijcie oczy. Zróbcie kilka głębokich oddechów. Wyobraźcie sobie, że po każdym głębokim oddechu czujecie się coraz bardziej bezpieczni i spokojni.
Zobaczcie oczami wyobraźni drogę. Może to być droga, którą lubicie: szeroka, wąska, prosta, kręta, wzdłuż brzegu rzeki albo nad morzem, przez łąkę albo przez las-taka, jaką chcecie .Idźcie wzdłuż tej drogi dotąd, aż dotrzecie do szczególnego drzewa. To drzewo o silnym pniu i wielu konarach. Jest to drzewo trosk, czyli drzewo na którym można powiesić wszystkie swoje zmartwienia-te duże i małe. Powieście je wszystkie na drzewie, zanim pójdziecie dalej. Nie zapomnijcie o żadnym zmartwieniu, zostawcie je tutaj. W drodze powrotnej zdecydujecie, czy zabierzecie ze sobą któreś z tych zmartwień. A teraz idźcie dalej swoją drogą. Jeśli na przeszkodzie staną wam głazy, gałęzie albo jeszcze coś innego, wtedy zatrzymajcie się na chwilę i odsuńcie te przeszkody na bok. Potraktujcie je dobrze, a potem idźcie dalej. Wkrótce dotrzecie do małej furtki, która jest porośnięta pięknymi kwiatami. Ich zapach unosi się w powietrzu, poczujcie to. Delikatnie otwórzcie teraz furtkę. Przejdźcie przez nią. Jesteście w najpiękniejszym ogrodzie, jaki kiedykolwiek widzieliście. Jest on dokładnie taki, jaki chcielibyście mieć i jest on tylko dla was. Wszystkie kolory w tym ogrodzie są lśniące i piękne. Słońce świeci tak jasno, a ptaki ćwierkają na powitanie. Czujcie się tutaj bezpieczni, poczujcie też równowagę w swoim wnętrzu. Nie spieszcie się, spacerujcie powoli po ogrodzie i obserwujcie go. Jeżeli chcecie, możecie usiąść w wybranym przez siebie miejscu albo położyć się na ziemi, aby upajać się tym pięknym miejscem…..
Zanim opuścicie ogród, podziękujcie mu, że was przyjął i za to, że jest taki piękny
i interesujący. Pamiętajcie o tym, że ten ogród jest dla was otwarty zawsze wtedy, gdy będziecie go potrzebowali. A teraz przejdźcie ponownie przez furtkę i zamknijcie ją ostrożnie. Przejdźcie obok drzewa trosk i pomyślcie przez chwilę, czy chcecie tam zostawić wszystkie swoje zmartwienia. Idźcie dalej. Powróćcie ze swoją uwagą tutaj, do tego pomieszczenia. Poprzeciągajcie się przez chwilę. Otwórzcie oczy i bądźcie z nami-orzeźwieni i pełni energii.7



Oświadczenie

Wyrażam zgodę na uczestnictwo w zajęciach muzyczno-relaksacyjnych „Muzyczne podróże”
mojego dziecka
………………………………………………………………………………..
klasa ……………………… .
Zajęcia pozalekcyjne odbywać się będą w Szkole Podstawowej nr 28.

Warszawa, dnia …………………….. ……………………………………czytelny podpis rodziców(opiekunów)

Wyświetleń: 0