Katalog

Grażyna Okoniewska, 2020-05-19
Gdańsk

Pedagogika, Scenariusze

Rodzina a rozwój społeczno- emocjonalny dziecka

- n +

Scenariusz spotkania z rodzicami – „Rodzina, a rozwój emocjonalny i społeczny dziecka”
Czas spotkania – 2 godziny
Cel spotkania – Uświadomienie rodzicom wpływu postaw jakie przyjmują w stosunku do dzieci oraz preferowanego przez nich sposobu wychowania, na rozwój emocjonalny i społeczny dzieci.
Spodziewane efekty- wzrost świadomości rodziców na temat konsekwencji przyjmowanych postaw oraz sposobów wychowania dzieci.
Metody wykorzystywane w trakcie spotkania- mini-wykład, dyskusja – wyjaśnianie wątpliwości rodziców.
Przebieg spotkania:
1. Przedstawienie celu spotkania oraz określenie ram czasowych.
2. Mini wykład na temat pojęcia rodziny oraz czynników utrudniających proces wychowawczy
3. Przedstawienie czynników wpływających na przebieg procesu wychowania.
4. Przedstawienie właściwych typów postaw rodzicielskich oraz ich wpływu na rozwój emocjonalny i społeczny dziecka
5. Przedstawienie negatywnych postaw rodzicielskich oraz ich destrukcyjnego wpływu na rozwój emocjonalny i społeczny dziecka
6. Przedstawienie typów rodzin wyodrębnionych na podstawie stylów wychowania oraz oczekiwań rodziców wobec dzieci.
7. Prezentacja ważnych rad dla rodziców. Rozdanie rodzicom rad w formie pisemnej (wcześniej przygotowane przez prowadzącego).

Rodzina odgrywa największa rolą w kształtowaniu się osobowości dziecka. Jest miejscem gdzie dziecko doświadcza pierwszych kontaktów z otoczeniem, identyfikuje się z rodzicami jako wzorami do naśladowania. To od jej struktury, sposób wychowania, postaw jakie przyjmują rodzice w zasadniczym stopniu zależy jakim człowiekiem będzie dziecko w przyszłości. Jej znaczenie jest tak ogromne gdyż wpływ jaki wywiera zaczyna się już od chwili poczęcia i trwa przez całe życie, nawet w wieku dorosłym.
Rozwój emocjonalny dziecka, jego zachowanie, kontakty z rówieśnikami, a także rozwój intelektualny będzie zależeć głównie od tego w jaki sposób, w jakich warunkach przebiega proces wychowawczy. Istnieją jednak czynniki utrudniające przebieg tego procesu. Należeć tu będą m.in:
1. rodzina niepełna, zrekonstruowana
2. rodzina zastępcza
3. alkoholizm, przemoc w rodzinie
4. zła sytuacja materialna rodziny
5. postawy rodzicielskie
6. sposób wychowania

Na dzisiejszym spotkaniu skupimy się przede wszystkim na omówieniu typów postaw rodzicielskich, negatywnych sposobach wychowania oraz ich konsekwencjach dla rozwoju emocjonalnego i społecznego dziecka.
Zaczniemy od omówienia postaw rodzicielskich. Postawa określa stosunek emocjonalny, jaki charakteryzuje związek pomiędzy dzieckiem, a jego opiekunami.. Mówi ona o sposobie zachowania rodziców w stosunku do dziecka, o tym, czy opiekują się nim należycie, czy i w jakim stopniu otaczają opieką, a także czy wymagania, jakie mu stawiają są adekwatne do jego poziomu rozwoju. Wyróżniamy 8 głównych typów postaw rodzicielskich. Cztery z nich to postawy właściwe przyczyniające się do prawidłowego rozwoju emocjonalnego i społecznego dziecka. Pozostałe to postawy negatywne, noszące znamiona przemocy.

Do postaw właściwych warunkujących prawidłowy rozwój dziecka należą:
1. Akceptacja dziecka
W takiej rodzinie, rodzice przyjmują dziecko takim, jakie ono jest. Kochają je, chwalą. W uzasadnionym przypadku ganią dziecko, ale nie potępiają jego osoby. Rodzice poznają potrzeby dziecka i zaspokajają je. Dzięki temu dziecko wychowywane w takich warunkach ma poczucie bezpieczeństwa i jego rozwój przebiega prawidłowo. Rośnie wesołe, przyjacielskie, współczujące, pogodne, miłe, usłużne, a dzięki poczuciu bezpieczeństwa - odważne. Postawa taka sprzyja także kształtowaniu się zdolności do nawiązywania trwałych więzi emocjonalnych.

2. Współdziałanie z dzieckiem
Dziecko w pełni uczestniczy w życiu rodzinnym, ma swoje obowiązki dostosowane do jego potrzeb, możliwości i wieku, a także bierze udział w rodzinnych rozrywkach . Współdziałanie zaspokaja potrzeby kontaktu z rodzicami. Powoduje to, że dziecko staje się ufne wobec rodziców, zwraca się do nich po radę i pomoc w sytuacjach problemowych. Dzięki temu dziecko jest wytrwałe, zadowolone z własnej pracy, zdolne do współdziałania, skłonne do podejmowania zobowiązań.

3. Zapewnienie dziecku rozumnej swobody
Dziecko przechodzi różne fazy rozwojowe co powoduje, że pozornie oddala się z wiekiem od rodziców. Istnieje jednak między nimi więź psychiczna, uczuciowa i wzajemne zaufanie. Rodzice stwarzają okazję dziecku do zaspokojenia jego potrzeby aktywności i samodzielności. Uznawanie swobody aktywności powoduje u dziecka rozwój pomysłowości, oryginalności, dążenie do pokonywania przeszkód i łatwość przystosowania się do różnych sytuacji społecznych. W takich warunkach dziecko jest zdolne do prawidłowych kontaktów z rówieśnikami - staje się uspołecznione i rozsądne.

4. Uznawanie równych praw dziecka
Postawa ta związana jest z poszanowaniem praw dziecka. Rodzice unikają przesadnej dyscypliny, oczekując od dziecka dojrzałego zachowania. Są zawsze chętni by mu pomóc w razie potrzeby. Przejawiają szacunek dla jego indywidualności. Rodzic poważnie traktują wszystkie przeżycia dziecka, są jego przyjacielem. Postawa ta rozwija w dziecku lojalność, solidarność z innymi członkami rodziny, sprzyja powstawaniu realistycznego obrazu samego siebie oraz pobudza do przejawiania własnej inicjatywy.

Przejdę teraz do omówienia postaw rodzicielskich noszących znamiona przemocy.

1. Postawa odrzucająca
Postawa taka ma miejsce w przypadku nadmiernego dystansu uczuciowego oraz zbytniej dominacji rodziców. Opiekunowie dziecka często nawet nie darzą go sympatią, nie mówiąc już o silniejszych uczuciach. Nie interesują się w ogóle sprawami dziecka, tym, co robi i z kim się spotyka. Traktują je jako zbędny ciężar, który uniemożliwia im robienie kariery. Zdarza się, że poszukują odpowiedniego zakładu, ośrodka, który przejąłby ich obowiązki rodzicielskie. Tacy rodzice nie okazują uczuć swoim dzieciom. Wyjątek stanowią uczucia negatywne - straszą je i postępują wobec niego bardzo brutalnie. Nie liczą się z jego zdaniem, potrzebami. Traktują dziecko w zasadzie jako przedmiot, a nie człowieka, któremu należy się szacunek i który potrzebuje miłości.

2. Postawa unikająca
Jest ona wypadkową takich zachowań, jak bierność, uległość oraz nadmierny dystans uczuciowy. Rodzice ignorują dziecko, nie zauważając w ogóle jego obecności - ich kontakty z dzieckiem cechuje zupełnie obojętny stosunek emocjonalny. Opiekunowie starają się ograniczać kontakt z dzieckiem do niezbędnego minimum, doprowadzając czasem do tego, że dziecko jest zaniedbane i nierzadko narażone na niebezpieczeństwa z zewnątrz. Zdarza się też, że próbują zaspokajać potrzeby dziecka poprzez kupowanie mu prezentów, dawanie pieniędzy, drogich zabawek, ciuchów etc. - po prostu przekupują je. Generalnie rzecz ujmując, postawa unikająca wiąże się z niedbałością o dziecko zarówno w sferze fizycznej, jak i psychicznej. W ostateczności może dojść nawet do porzucenia dziecka.

3. Postawa nadmiernie wymagająca
Postawa ta polega na stawianiu dziecku zbyt wysokich wymagań, które są nieadekwatne do jego poziomu rozwojowego. Rodzice z góry ustalają zasady postępowania, którymi dziecko ma się kierować w życiu, narzucając mu przy tym własne wartości, przekonania – często przelewają na nie swoje niespełnione ambicje. Nie pozwalają również dziecku na podejmowanie własnych decyzji, bo z góry zakładają, że są one złe. Często tuż po urodzeniu zakładają, że będzie słynnym prawnikiem, lekarzem, czy inną ważną osobistością - w tym kierunku kształcą swoje dziecko, nie licząc się z jego zdaniem . Nadmiernie stawianym wymaganiom i oczekiwaniem względem dziecka często towarzyszy tak zwana zasada trzech „P”, obejmująca takie pojęcia, jak perfekcjonizm, przekładanie wszystkiego na potem i w konsekwencji towarzyszący temu paraliż. Mechanizm ten polega na tym, ze dziecko, które chce spełnić oczekiwania rodziców i być doskonałym w tym co robi, odkłada różne rzeczy na potem, co z kolei prowadzi do lęku, że nie podoła temu wszystkiemu i sprawi zawód rodzicom. Pojawia się wówczas paraliż, który już w ogóle nie pozwala się zabrać dziecku do wyznaczonej pracy.

4. Postawa nadmiernie ochraniająca
Postawa ta charakteryzuje się przesadną opieką i sprawowaniem nad dzieckiem nadmiernej kontroli. Rodzice chroniąc dziecko przed trudami dnia codziennego, wyręczają je we wszystkich, nawet najprostszych czynnościach. Ograniczają swobodę dziecka, izolując je od świata zewnętrznego, rówieśników, wmawiając, że świat jest pełen niebezpieczeństw, przed którymi muszą je chronić. Traktują często dziecko jako osobę bezradną i nieprzystosowaną, choć w rzeczywistości nie musi to być prawdą. Często bez względu na jego wiek, uważają je za małego dzidziusia, któremu trzeba wszystko podać i opiekować się w każdej chwili, by nie zrobiło sobie krzywdy. Spełniają każdy kaprys, zachciankę dziecka, ulegając mu na każdym kroku i tłumacząc to miłością do niego. Często rodzice sami wybierają dziecku towarzystwo, kontrolują wydatki, by przypadkiem nie kupiło czegoś niezdrowego czy też niewłaściwego. Więź emocjonalna łącząca rodziców z dzieckiem jest istotnie bardzo silna, ale związek ten z upływem czasu zaczyna przybierać charakter uzależnienia, co wzmacnia bezradność dziecka, również w życiu dorosłym.
Przedstawione powyżej negatywne postawy rodzicielskie wyrażają się przede wszystkim w niezaspokojeniu potrzeb dziecka, zwłaszcza psychicznych. Niewątpliwie, jak zaznaczyłam na początku, noszą one znamiona zarówno zaniedbania wobec dziecka, jak i przemocy psychicznej i w rezultacie prowadzą do negatywnych konsekwencji, które z pewnością utrudniają dzieciom prawidłowe funkcjonowanie na płaszczyźnie społecznej
Kolejnym czynnikiem utrudniającym przebieg procesu wychowawczego jest sposób wychowania. Biorąc go pod uwagę oraz oczekiwania rodziców wobec dzieci możemy wyodrębnić 5 głównych i zarazem negatywnych typów rodzin.

1. Rodzina władzy
Rodzina, charakteryzująca się tradycyjnym układem ról – każdy członek rodziny ma w niej wyznaczone miejsce. Oczekiwania wobec dziecka nierzadko przekraczają jego rzeczywiste możliwości. Żyje ono pod ciągłą presją rodziców, ich zbyt dużych wymagań. Od dziecka wymaga się bezwzględnego posłuszeństwa, przestrzegania ustalonych zasad, których łamanie pociąga za sobą bolesne kary. Są to najczęściej kary fizyczne ale nierzadko występują też kary psychiczne tj poniżanie, szantaż emocjonalny, groźby, a w skrajnym przypadku porzucenie.
W takiej rodzinie dziecko nie czuje się kochane, jest samotne, nie szanowane oraz uczy się rezygnować z własnych pragnień, które wydają mu się mało ważne. Rozwija się u niego poczucie klęski, co w efekcie może prowadzić do ukształtowania poczucia niższej wartości. Dziecko często przeżywa złość, gniew, bunt, a także silne poczucie winy i bezradność. Często na skutek patologicznej zależności od rodzica rozwija się u dziecka skłonność do idealizowania opiekuna i w konsekwencji identyfikowanie z nim samym.

2. Rodzina sukcesu
Rodzina stawiająca dziecku duże wymagania, często poza jego możliwości. Jednak w odróżnieniu od rodziny władzy angażuje się w realizacje zamierzonych celów. W tej rodzinie stosuje się kary i nagrody jako sposób pobudzenia motywacji dziecka. Uczucia są okazywane dziecku w zależności od tego czy sprawi ono zawód rodzicom czy też spełni ich oczekiwania.
Dziecko stara się za wszelką cenę zadowolić rodziców, ale najczęściej nie jest w stanie, przez co uchodzi za dziecko niezdolne, które nic nie potrafi. Pojawia się wówczas lęk przed niepowodzeniem, kształtuje się poczucie mniejszej wartości. W konsekwencji, w życiu codziennym dziecko zaczyna unikać wszelkich sytuacji trudnych, szczególnie tam, gdzie jest możliwość poddania go ocenie społecznej. Kształtuje się w nim przeświadczenie o własnej nieudolności, prowadzące do unikania wszelkich trudności i wyzwań. Dziecko czuje się zdecydowanie gorsze od innych, gdyż rodzice codziennie udowadniają mu, że do niczego się nie nadaje.

3. Rodzina obojętna czyli bezstresowa.
Brak konkretnych oczekiwań w stosunku do dziecka. Rodzice są zajęci swoją pracą, swoimi sprawami. W takiej rodzinie dominuje obojętność emocjonalna wobec dzieci. Dziecko nie czuje zainteresowania ze strony rodziców, ich trocki, nie zna ich oczekiwań. W takich rodzinach dziecko jest samotne. Taki typ rodziny kształtuje lęk u dziecka - nie czuje się ono w niej bezpieczne, kochane czy nawet akceptowane
Taki sposób wychowania przyczynia się do ukształtowania u dziecka poczucia mniejszej wartości, przyczynia się do nadmiernej zależności wobec innych osób.

4. Rodzina chaosu
Zmienność oczekiwań wobec dziecka, zmienność wymagań to główne cechy charakterystyczne dla tego typu rodziny. Dziecko nie wie tak naprawdę, czego od niego się żąda, jakie są oczekiwania rodziców. System kar i nagród, cechuje duża chwiejność. Rodzice stosują kary fizyczne i przemoc psychiczną poprzez poniżanie czy wyśmiewanie dziecka. W rezultacie dziecko nigdy nie czuje się bezpiecznie. Żyje w ciągłym napięciu, gdyż nie wie co może je spotkać za chwilę. Reakcje jego rodziców są bowiem nieprzewidywalne.

5. Rodzina nadopiekuńcza.
Taka rodzina nie ma żadnych oczekiwań w stosunku do dziecka. W przeciwieństwie jednak do rodziny bezstresowej, tutaj między dzieckiem, a rodzicem wytwarza się silna więź emocjonalna. U podstaw braku oczekiwań wobec dziecka często kryje się lęk, że dziecku może się przydarzyć coś przykrego, że nadmierny wysiłek spowoduje chorobę czy inne nieszczęście i dlatego należy je chronić przed zagrożeniem. W tej rodzinie panuje przeświadczenie, że dziecko jest bezbronne, a rolą rodziców jest zapewnienie mu ochrony. Zatem jest ono otoczone przesadną troską i miłością. W ten sposób rodzice sygnalizują, że dziecko jest słabe i nieporadne i w rezultacie uzależniają się od siebie całkowicie.

Na koniec chciałabym przedstawić kilka ważnych rad, które powinniśmy brać pod uwagę przy wychowywaniu dzieci:
1. Miejmy zawsze czas dla dzieci i słuchajmy z uwagą co mają nam do powiedzenia
2. Wyznaczajmy wyraźne granice, ustalajmy zasady
3. Bądźmy dla dziecka autorytetem
4. Dbajmy o dobrą atmosferę w domu – nie wszczynajmy kłótni, a zwłaszcza bójek przy dzieciach
5. Wspólnie rozwiązujmy problemy i zachęcajmy dzieci do współpracy
6. Zawsze dotrzymujmy słowa i nie oszukujmy dziecka
7. Nigdy nie zawstydzajmy publicznie naszych dzieci
8. Nie porównujmy dzieci z ich rówieśnikami – każde jest odrębną jednostką
9. Uznawajmy ich prawo do odmiennego zdania, poglądów na świat – uczmy, ale nie narzucajmy swojej woli
10. Nie zabraniajmy, nawet małym dzieciom pomagać w pracy dorosłym
11. Miejmy kontrolę nad tym jakie programy TV, filmy, gry interesują nasze dzieci
12. Starajmy się wychować dzieci bez bicia – kara powinna motywować do zmiany zachowania, a nie budzić strach
13. Pamiętajmy, że agresja rodzi agresję

Spotkanie można również przeprowadzić w formie prezentacji multimedialnej, np. z wykorzystaniem programu Power Point.
Oto treści się do wykorzystania w formie slajdów.

Slajd nr 1.
Rodzina
• Odgrywa największa rolą w kształtowaniu się osobowości dziecka.
• Jest miejscem gdzie dziecko doświadcza pierwszych kontaktów z otoczeniem, identyfikuje się z rodzicami jako wzorami do naśladowania.
• Od jej struktury, sposobu wychowania, postaw jakie przyjmują rodzice w zasadniczym stopniu zależy jakim człowiekiem będzie dziecko w przyszłości.
• Rozwój emocjonalny dziecka, jego zachowanie, kontakty z rówieśnikami, a także rozwój intelektualny będzie zależeć głównie od tego w jaki sposób w jakich warunkach przebiega proces wychowawczy.

Slajd nr 2.
Czynniki utrudniające przebieg procesu wychowawczego:
• rodzina niepełna, zrekonstruowana
• rodzina zastępcza
• alkoholizm, przemoc w rodzinie
• zła sytuacja materialna rodziny
• postawy rodzicielskie
• sposób wychowania

Slajd nr 3.
Postawy rodzicielskie
Postawy właściwe
1. Akceptacja dziecka
• przyjmowanie dziecka takim, jakim jest
• poznawanie potrzeb dziecka i zaspokajanie ich
Dziecko:
• czuje się kochane, akceptowane przez rodziców
• jest wesołe, pogodne
• chętnie pomaga innym
• dzięki ugruntowanemu poczuciu bezpieczeństwa odważnie stawia czoła wszelkim trudnościom
• w przyszłości umie nawiązywać pozytywne relacje emocjonalne





Slajd nr 4.
2. Współdziałanie z dzieckiem
• dziecko uczestniczy w pełni w życiu rodzinnym- zarówno rozrywkach i obowiązkach
• dostosowanie wymagań i oczekiwań do wieku dziecka
Dziecko:
• zwraca się po radę i pomoc w trudnych sytuacjach
• ufa rodzicom, czuje się bezpiecznie
• jest zdolne do współdziałanie i podejmowania zobowiązań
• jest wytrwałe w dążeniu do celu

Slajd nr 5.
3. Zapewnienie dziecku rozumnej swobody
• oparta na silnej więzi psychicznej, uczuciowej i wzajemnym zaufaniu
• stopniowe zwiększanie swobody dziecka w zależności od wieku rozwojowego
• zachęcanie dziecko do aktywności i samodzielności
Dziecko:
• łatwo przystosowuje się do różnych sytuacji społecznych
• jest twórcze, pomysłowe, oryginalne
• łatwo nawiązuje kontakty z rówieśnikami

Slajd nr 6.
4. Uznanie równych praw dziecka
• poszanowanie praw dziecka, szacunek dla jego indywidualności
• oparta na zaufaniu wobec dziecka
• unikanie przesadnej dyscypliny i rygoru
Dziecko:
• czuje się bezpiecznie
• ma szacunek do siebie i innych
• jest lojalne wobec członków rodziny
• ma realistyczny obraz własnej osoby

Slajd nr 7.
Postawy noszące znamiona przemocy
1.Postawa odrzucająca
• nadmierny dystans uczuciowy
• zbytnia dominacja rodziców
• brak uczuć wyższych w stosunku do dziecka
• brak zainteresowania sprawami dziecka
• brak zaspokajania potrzeb dziecka
• traktowanie dziecka przedmiotowo

Slajd nr 8.
2. Postawa unikająca
• ignorowanie obecności dziecka
• nadmierny dystans uczuciowy, obojętny stosunek emocjonalny
• zaniedbanie dziecka, zwłaszcza emocjonalne
• zaspokajanie potrzeb dziecka poprzez kupowanie prezentów, dawanie pieniędzy przekupywanie dziecka
• w skrajnych przypadkach porzucenie dziecka

Slajd nr 9.
3. Postawa nadmiernie wymagająca
• zbyt wysokie wymagania wobec dziecka, nieadekwatne do jego możliwości
• narzucanie dziecku własnych wartości, przekonań
• przenoszenie na dziecko własnych ambicji- nie liczenie się ze zdaniem dziecka
• u dziecka występuje zasada 3 P - perfekcjonizm, odkładanie na potem, paraliż

Slajd nr 10.
4. Postawa nadmiernie ochraniająca
• nadmierna kontrola, ograniczenie swobody dziecka
• nadopiekuńczość, wyręczanie dziecka we wszystkich czynnościach
• spełnianie wszelkich kaprysów, zachcianek dziecka
• silna więź emocjonalna przechodząca w uzależnienie
Slajd nr 11.
Postawy rodzicielskie warunkują styl wychowania w rodzinie.
Rodziny o zaburzonych relacjach:
Rodzina władzy
• tradycyjny układ ról
• nadmierne wymagania wobec dziecka
• relacje rodzic – dziecko oparte na bezwzględnym posłuszeństwie
• kary fizyczne
• przemoc psychiczna – poniżanie, zastraszanie, szantaż emocjonalny
• w skrajnym przypadku porzucenie

Slajd nr 12.
W efekcie:
• brak miłości, samotność dziecka
• niskie poczucie własnej wartości
• brak szacunku do siebie
• złość, bunt, poczucie winy
• lęk przeradzający się w agresję wobec siebie lub otoczenia

Slajd nr 13.
Rodzina sukcesu
• nadmierne wymagania
• kary i nagrody jako sposób motywacji dziecka
• uczucia okazywane w zależności od stopnia spełniania oczekiwań rodziców

Slajd nr 14.
W efekcie:
• niskie poczucie własnej wartości
• lęk przed porażką
• unikanie sytuacji trudnych
• poczucie nieudolności we wszelkich podejmowanych zadaniach

Slajd nr 15.
Rodzina obojętna czyli bezstresowa
• brak zainteresowania ze strony rodziców
• brak konkretnych oczekiwań wobec dziecka
• obojętność emocjonalna

Slajd nr 16.
W efekcie:
• brak poczucia bezpieczeństwa
• samotność dziecka
• niezaspokojone potrzeby emocjonalne – miłości, troski rodzicielskiej
• niskie poczucie własnej wartości
• zależność od innych osób

Slajd nr 17.
Rodzina chaosu
• zmienność oczekiwań wobec dziecka
• zmienność wymagań
• kary fizyczne
• przemoc psychiczna
• chwiejny system kar i nagród

Slajd nr 18.
W efekcie:
• ciągłe napięcie towarzyszące dziecku
• brak poczucia bezpieczeństwa
• lęk
• niezaspokojone potrzeby emocjonalne





Slajd nr 19.
Rodzina nadopiekuńcza
• brak oczekiwań w stosunku do dziecka
• silna więź emocjonalna, nosząca znamiona uzależnienia
• przesadna troska i miłość
• ciągły lęk o dobro dziecka

Slajd nr 20.
W efekcie:
• zależność dziecka od innych osób
• mała samodzielność, również w życiu dorosłym
• brak wiary we własne możliwości
• unikanie sytuacji trudnych

Slajd nr 21.
Kilka ważnych rad…

1. Miejmy zawsze czas dla dzieci i słuchajmy z uwagą co mają nam do powiedzenia
2. Wyznaczajmy wyraźne granice, ustalajmy zasady
3. Bądźmy dla dziecka autorytetem
4. Dbajmy o dobrą atmosferę w domu – nie wszczynajmy kłótni, a zwłaszcza bójek przy dzieciach
5. Wspólnie rozwiązujmy problemy i zachęcajmy dzieci do współpracy
6. Zawsze dotrzymujmy słowa i nie oszukujmy dziecka
7. Nigdy nie zawstydzajmy publicznie naszych dzieci

Slajd nr 22.
8. Nie porównujmy dzieci z ich rówieśnikami – każde jest odrębną jednostką
9. Uznawajmy ich prawo do odmiennego zdania, poglądów na świat – uczmy, ale nie narzucajmy swojej woli
10. Nie zabraniajmy, nawet małym dzieciom pomagać w pracy dorosłym
11. Nie pozwalajmy dzieciom na oglądanie filmów, korzystanie z gier zawierających
12. Starajmy się wychować dzieci bez bicia – kara powinna motywować do zmiany zachowania, a nie budzić strach
13. Pamiętajmy, że agresja rodzi agresję


Bibliografia:
1. M. Ziemska, „Postawy rodzicielskie”, Warszawa 1979
2. A. Rożnowska „Wybrane aspekty wychowania w rodzinie” Słupsk 1998.
3. Ostrowska K., Ryś M., „Wychowanie do życia w rodzinie”, MEN, Warszawa 1999

Wyświetleń: 0


Uwaga! Wszystkie materiały opublikowane na stronach Profesor.pl są chronione prawem autorskim, publikowanie bez pisemnej zgody firmy Edgard zabronione.