“Przyczyny ADHD”

Beata Celniak


ADHD czyli zespół nadpobudliwości ruchowej z deficytem uwagi okazuje się być najczęściej występującym zaburzeniem wieku dziecięcego. Charakteryzuje się: impulsywnością, problemami z koncentracją, nadmierną ruchliwością oraz brakiem adaptacji społecznej. (J. Hołub, 2020 r.)

Jak stwierdza dalej Jacek Hołub, ADHD mogą również towarzyszyć: niskie poczucie własnej wartości, stany depresyjne i zachowania opozycyjno - buntownicze.

W tej pracy chciałabym przeanalizować przyczyny tego często spotykanego zaburzenia. Na podstawie badań trwających od lat sześćdziesiątych ubiegłego wieku udało się ustalić, że zaburzenie to ma wieloczynnikowe, złożone podłoże. Na wiele pytań nie mamy jeszcze odpowiedzi. Magdalena Kamińska wymienia wśród przyczyn występowania ADHD między innymi:

- wadliwe geny

- nieprawidłowości neurobiologiczne

- zaburzenia neuroprzekaźnictwa dopaminy i norepinefryny

- nieprawidłową dietę

- nieodpowiednie metody wychowawcze.

Badania populacyjne wykazały dużą korelację między uwarunkowaniami genetycznymi, a występowaniem ADHD. Jak podaje Artur Kołakowski w całej populacji dzieci ryzyko wystąpienia ADHD wynosi 3-5 %. Natomiast wzrasta ono nawet do 50 % - gdy chociaż jedno z rodziców miało lub ma zespół hiperkinetyczny. Przeprowadzone badania dały naukowcom podstawę do postawienia hipotezy, że zespół nadpobudliwości psychoruchowej jest warunkowany genetycznie, przekazywany z pokolenia na pokolenie. Ta hipoteza znalazła potwierdzenie w badaniach przeprowadzonych na bliźniętach jednojajowych i dwujajowych. Bliźnięta jednojajowe rozwijają się z jednej zapłodnionej komórki jajowej, natomiast w przypadku bliźniąt dwujajowych mamy do czynienia z dwoma zapłodnionymi komórkami jajowymi. Okazało się, że prawdopodobieństwo tego, że drugi bliźniak będzie miał zdiagnozowane ADHD jest aż 11-18 razy większe u bliźniąt jednojajowych (o takich samych genach). Wobec tego naukowcy rozpoczęli poszukiwania genu lub genów odpowiedzialnych za nadpobudliwość psychoruchową. Na razie wytypowano wiele genów odgrywających rolę w powstawaniu zaburzenia. (A. Kołakowski, 2019 r.)

W latach trzydziestych ubiegłego wieku zauważono, że osoby z nadpobudliwością przypominają w pewnym stopniu chorych z uszkodzeniami płatów czołowych mózgu. W ostatnich latach badania nad specyfiką neurologiczną dzieci z nadpobudliwością wykazały między innymi: (M. Kamińska, 2010 r.)

mniejszą prawą przednią okolicę czołową

mniejsze spoidło wielkie

mniejszy móżdżek.

Ten ostatni odpowiada za utrzymanie równowagi, odpowiednie napięcie mięśniowe, koordynację świadomej aktywności ruchowej, a także bierze udział w regulacji reakcji emocjonalnych – agresji, gniewu czy lęku.

Neuroprzekaźniki to substancje chemiczne biorące udział w przekazywaniu informacji pomiędzy neuronami czyli komórkami nerwowymi. W przypadku ADHD obserwuje się nadprodukcję jednego z nich – dopaminy, która między innymi wpływa na zachowanie mające na celu otrzymanie nagrody, reguluje stan aktywacji i zasypiania. Wobec tego nadprodukcja tego neuroprzekaźnika może powodować zmiany nastroju, nasilenie reakcji i nadwrażliwość na bodźce. (M. Kamińska 2010 r.) Inny neuroprzekaźnik, który jest kluczowy, jeśli chodzi o powstawanie objawów nadpobudliwości psychoruchowej to norepinefryna (noradrenalina) mająca silny wpływ na regulację poziomu uwagi.

Nasz mózg chociaż stanowi ok. 2 % masy ciała zużywa aż 20 % dostarczanej organizmowi energii. Odpowiednio zbilansowana, zrównoważona i pełnowartościowa dieta wpływa w dużym stopniu na pracę tego ważnego narządu. W kontekście ADHD pojawia się pytanie o jego biochemię. Tym zagadnieniem od lat zajmuje się dr William J. Walsh. Przeanalizował on 5600 pacjentów ze zdiagnozowanym ADHD. Okazało się, że pod względem chemicznym dochodziło u nich do zaburzeń przemiany metali, piroli oraz glukozy. Te nieprawidłowości miały z kolei wpływ na stopień syntezy neuroprzekaźników. Jeśli chodzi o witaminy, to według doktora Walsha istotną rolę odgrywa niedobór witaminy B6. Jej stężenie w mózgu jest około 100 razy wyższe niż we krwi, bierze ona udział w ponad 80 reakcjach biochemicznych w organizmie. Produkty bogate w tą witaminę to: kasza gryczana, mięsa i wędliny (szczególnie indyk, kurczak i wieprzowina), produkty z pełnego przemiału.

Przez wiele lat uważano, że przyczyną zespołu nadpobudliwości psychoruchowej są błędy wychowawcze popełniane prze rodziców. W świetle najnowszych badań, ta teoria okazała się niesłuszna. (A. Kołakowski, 2019 r.) Można jedynie stwierdzić, że brak wsparcia ze strony najbliższych może jedynie nasilać jego objawy.





Bibliografia:

M. Kamińska “Zrozumieć dziecko z ADHD i pomóc mu”, Wydawnictwo Harmonia 2010 r.

A. Kołakowski, T. Wolańczyk “ADHD. Zespół nadpobudliwości psychoruchowej. Przewodnik dla rodziców i wychowawców.”, Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne 2019 r.

J. Hołub “Niegrzeczne. Historie dzieci z ADHD, autyzmem i zespołem Aspergera.”, Wydawnictwo Czarne 2020 r.

W. J. Walsh “Zdrowy mózg”, Wydawnictwo Vital 2019 r.

H. Baueris, C. Wagenmann “Pomóż dziecku w nauce przez ćwiczenia ruchowe.”, Wydawnictwo JK 2007 r.

Wyświetleń: 0