Wpływ wiedzy o sztuce na rozwój procesu twórczego uczniów
Jednym z rodzajów kształcenia plastycznego jest upowszechnianie sztuki poprzez słowa. W wewnętrznym rozwoju dziecka i jego społecznym uczestnictwie w kulturze jest świadomy i rozumiejący kontakt ze sztuką wspierany wiedzą. Wiedza o sztuce powinna pogłębiać wiadomości z dziedziny estetyki i historii, poszerzać horyzonty myślowe i ogólną wiedzę o życiu i świecie oraz rozwijać zdolności przeżywania, rozumienia piękna w przyrodzie i sztuce. Ponadto powinna wyjaśniać wewnętrzną strukturę dzieła sztuki w jego związkach z twórcą i odbiorcą, strukturą artystyczną i jej znaczenie w wartościowaniu oraz wzbudzać zainteresowanie dorobkiem kulturowym ludzkości.1
Wiadomości dotyczące sztuki przekazywane są z różnych źródeł: szkoła, telewizja, radio, czasopisma, książki itp. Jest ich zbyt dużo i dlatego należy je świadomie selekcjonować. Należy wybierać takie, które pomagają w kontakcie ze sztuką bowiem dotyczą podstawowej chronologii faktów, nazwisk głównych postaci. Bardzo niekorzystne jest przekazywanie wiadomości w formie wykładu zawierającego nadmiar informacji, a także sprawdzanie metodą pamięciową, nadmierny napływ wiedzy blokuje inne czynności myślenia. Wiadomości są przyswajane wtedy, gdy są uporządkowane i służą do wysuwania wniosków. „Narastający zasób wiedzy ma poszerzać i ułatwiać tak obserwacją jak i ekspresję oraz odbiór dzieł plastycznych, z którymi uczeń powinien się kontaktować”.2
Edukacja związana ze sztuką w praktyce dzieli się na dwa człony: wychowanie estetyczne i kształcenie artystyczne. Wychowanie estetyczne dotyczy idei powszechnego procesu wychowującego, który spełnia się za pośrednictwem sztuki, natomiast kształcenie artystyczne obejmuje w zasadzie specjalistów. Pojęcie wychowania estetycznego wywodzi się z XVII wieku, kiedy to naukę o pięknie przekazywanym i odbieranym głównie przez sztukę nazwano estetyką.
Koncepcję wychowania przez sztukę wysunął Herbert Read. Według niego sztuka odwołuje się głównie do uczuć, wyobraźni, pozwala ludziom na głębsze poznanie świata i siebie i siebie samych i stanowi podstawę wewnętrznej równowagi człowieka.3
W edukacji plastycznej bardzo istotne jest łączenie teorii z praktyką, rozumiane jako wzajemny stosunek teoretycznej wiedzy o sztukach plastycznych do wykorzystania sztuki i rzeczywistości jak i przez ekspresję lub słowną wypowiedź o sztuce. Umiejętne łączenie teorii z praktyką prowadzi do samodzielnego myślenia, pobudza zaciekawienie i chęć stawiania sobie nowych wymagań. Dzięki przyswajaniu teorii przestaje być ślepym działaniem i odwrotnie. Praktyka realizuje z teoretycznych uogólnień i w ten sposób uczy jak odbierać sztukę i wiąże ją z życiem.4
Zdaniem Andrzejewskiej - Bir brak spójności wiedzy ucznia łączy się ściśle z brakiem umiejętności wykorzystywania wiedzy w praktycznym działaniu. Warunkiem niezbędnego dokonania korelacji wiedzy na drodze wiązania teorii z praktyką jest łączenie w jednej jednostce metodycznej lekcji typu teoretycznego i praktycznego. Przykładowo omawianie zagadnień dotyczących formy plastycznej należy łączyć z ćwiczeniami kompozycyjnymi, przy uprzednim dokonaniu skojarzenia wiedzy z odpowiedziami działów programu oraz odwołanie się do zdobytych doświadczeń ucznia.5
Na strukturę przedmiotu nauczania plastyki składa się działalność plastyczna, percepcja, zajęcia werbalne i repetytoria – jako podsumowanie wyników kształcenia. Każda z tych czynności pełni określoną rolę w wychowaniu, gdyż angażuje inne cechy osobowości np. malowanie, rzeźbienie, kształci inwencję, oglądanie i zwiedzanie wyostrza zdolność obserwacji sztuki i życia. Zajęcia werbalne (prowadzenie notatek) uczą racjonalnego gromadzenia wiedzy. W przeciwieństwie do praktycznych ćwiczeń, przekazywanie wiadomości jest trudniejsze. Aby ułatwić odbiór dzieła plastycznego, nie należy kłaść nacisku na tematyczne treści, natomiast trzeba umiejętnie pobudzać uczniów do indywidualnego odbioru. Budzą one zainteresowania sztuką plastyczną, ułatwiają orientowanie się w treści dzieł sztuki i umożliwiają ich ocenę, zarówno tematu jak i technicznego wykonania dzieła, oczywiście ich dziecięcych możliwości. Pokaz dzieł sztuki wpływa na rozwój estetyczny dzieci, uczy je widzieć piękno zarówno w sztuce, jak i w przyrodzie i w życiu codziennym. Uczniowie powinni świadomie oceniać pokazywane im dzieła, wymieniać ich zalety i cechy charakterystyczne i wskazać swój osobisty doń stosunek.6
Myślę, że dobór dzieł sztuki powinien być staranny; przypadkowy i chaotyczny może wywołać w umysłach uczniów zamęt, jak również omawianie dzieł nie może być (faktem) informowaniem o faktach. Wydaje mi się, że należy ukazywać wydarzenia występujące w różnych okresach i kulturach, wskazywać związki pomiędzy poszczególnymi epokami i stylami. Przekazywanie wiedzy nie może być pozbawione indywidualnej świeżości, musi być twórczym działaniem. Prawdziwe zainteresowanie wiedzą o sztuce powstaje w swobodnej atmosferze dopuszczającej prawdziwe wypowiedzi.


Literatura:

1) Por.: H. Hohensee- Ciszewska „Powszechna edukacja plastyczna ” WSiP Warszawa 1982, s. 86
2) Cyt. I. Cynke-Widalis, Treści kształcenia i wychowania przez plastykę w: Metodyka zajęć plastycznych w klasach początkowych, praca pod redakcją S. Popka WSiP, Warszawa 1984, s. 86
3) H. Red, Wychowanie przez sztukę, Ossolineum PAN Wrocław 1976, s. 20
4) Por.: H. Hohensee- Ciszewska „Powszechna edukacja plastyczna ” WSiP Warszawa 1982, s. 84
5) Por.:B. Andrzejewska- Bir „Integracja wiedzy o sztuce z plastycznymi zajęciami praktycznymi”, „Plastyka w szkole” 1986, nr 2
6) Por: Kondachczas E. „Metodyka rysunku IV K”, Warszawa 1951, s. 97-98

Wyświetleń: 0