Karol Karczyński

TEMAT: Proces antropogenezy człowieka (klasa I gim).
CELE:
a) Poznawcze:
Uczeń dostrzega podobieństwo ludzi pierwotnych do współczesnych.
Uczeń rozumie różnicę między instynktem a kulturą.
Uczeń zna cechy biologiczne wyróżniające ludzi.
Uczeń zna pojęcie antropogenezy.
b) Kształcące:
uczeń umie trafnie wnioskować na podstawie zgromadzonych faktów;
uczeń potrafi wymienić osiągnięcia pierwszych ludzi.
c) Wychowawcze:
Uczeń docenia ciekawość świata i umiejętności pierwszych ludzi.
TYP LEKCJI: wprowadzająca nowy materiał
METODY NAUCZANIA: pogadanka z elementami opowiadania, rozmowa nauczająca, samodzielna praca ucznia z podręcznikiem.
ŚRODKI DYDAKTYCZNE: prezentacja multimedialna, tablica, podręcznik (L. Wojciechowski, J. Drob, J. Chachaj, Historia. Podręcznik dla gimnazjum. Klasa 2, Wydawnictwo Szkolne PWN, Warszawa 2015).

TOK LEKCJI:
I. Powitanie i sprawdzenie obecności.
II. Rekapitulacja wtórna: uczniowie wyjaśniają pojęcia era, epoka, prehistoria.
III. Krótkie omówienie tematu lekcji: czym będziemy się zajmować – wyjaśnienie pojęcia antropogeneza (gr. antropos - człowiek i genesis – człowiek), rodowód człowieka. Skąd się wzięli pierwsi ludzie na ziemi i jak żyli? Co odróżnia człowieka od zwierząt?
IV. Tok lekcji.
Nauczyciel włącza prezentację multimedialną.

1. Cechy biologiczne właściwe ludziom i ich konsekwencje.
Nauczyciel nawiązując do treści lekcji WOS z 10.09.13 nauczyciel prosi uczniów o podanie cech biologicznych właściwych ludziom. Wspólnie z uczniami tworzy na tablicy tabelkę.
Cecha biologiczna
konsekwencje
Chód dwunożny
Wolne ręce do pracy
Kciuk przeciwstawny
Manipulacja przedmiotami; tworzenie narzędzi
Duży mózg
Myślenie, inteligencja, uczenie się
Brak futra
Klimat ogranicza występowanie gatunku; później budowa schronień, wymyślenie ubrania
Wzrok – widzenie światła.
Aktywność w dzień. Boi się ciemności i nocy.
Narządy mowy
Porozumienie się z innymi osobnikami za pomocą systemu znaków dźwiękowych. Język.

Nauczyciel podkreśla zaznaczone wyrazy. Mówi, że dzięki połączeniu tych rzeczy człowiek zyskał coś, czego zwierzęta nie mają.

→ wyobraźnię (uczenie się na cudzych błędach; zdolność do współczucia)
→ zdolność abstrakcyjnego myślenia (potrafi nazwać coś, czego nie widać; komunikacja symboliczna)
→ emocje
Nauczyciel zadaje pytanie – jak myślicie, jakie było pierwsze pojęcie abstrakcyjne, które wymyślili ludzie? (antropolodzy sądzą, że była to śmierć. Człowiek zrozumiał nieodwracalność śmierci. Uświadomił to sobie i poczuł lęk. Zaczął zastanawiać się co się dzieje z ludźmi, z których wyszedł oddech. To był początek wiary w życie pozagrobowe)

Nauczyciel mówi: cechy i zachowania, które wspólnie wymieniliśmy stanowią o różnicy między człowiekiem, a zwierzętami. Istoty ludzkie zaczęły zamiast instynktem kierować się tym, co nazywamy kulturą, tym, co wyuczone, a nie wrodzone.
2. Ewolucja człowieka.
Nauczyciel wymienia gatunki człowiekowatych, które poprzedzały człowieka. Australopitek, Człowiek uzdolniony (homo habilis), Człowiek wyprostowany (homo erectus), Neandertalczyk? (homo neandertalensis), Człowiek rozumny (homo sapiens).
Wspomina, że drzewo genealogiczne ludzkości jest dużo bardziej skomplikowane, niż pokazane w podręczniku (rzeczywiście przypomina rozgałęzione drzewo). Jest wiele kontrowersji (np. czy neandertalczyk to osobny gatunek czy podgatunek człowieka, a zatem, czy mógł się z nim krzyżować). Stopniowo w procesie ewolucji ludzie nabywali cech, które umożliwiły im wygrywać walkę o byt – zdolność uczenia się i tworzenia kultury.

3. Kultura pierwszych ludzi.
Nauczyciel mówi: O kulturze możemy mówić, gdy pojawia się wyobraźnia, zdolność myślenia abstrakcyjnego, emocje. Jak one będą się przejawiały? Co pozostało po pierwszych ludziach? (pochówki, sztuka, narzędzia, ślady ich produkcji i używania).
Nauczyciel podkreśla, że byli to ludzie tacy sami, jak my. Nie byli głupsi od nas, posiadali tylko mniejszą wiedzę o świecie i nie mieli środków, żeby ją tak dobrze przekazywać (brak pisma). Wyglądali też prawie tak samo, jak my.
Nauczyciel pokazuje fotografie sztuki jaskiniowej (która nie wygląda na prymitywne bazgroły, wręcz przeciwnie – dostępne np. http://www.bradshawfoundation.com/spain/altamira/cave_art/index.php); najstarsze pochówki i pozostałości kultu religijnego, ślady wiary w życie pozagrobowe; zdjęcie najstarszej rzeźby postaci ludzkiej Wenus z Hohle Fehls 40 tys. lat, dostępne np.: https://www.thevintagenews.com/2016/11/10/the-venus-of-hohle-fels-is-the-oldest-statue-depicting-a-womans-figure/); puszcza uczniom nagranie rekonstrukcji najstarszego instrumentu dętego na świecie (fletu sprzed 40 tys lat – dostępne np. http://www.openculture.com/2015/02/hear-the-worlds-oldest-instrument-the-neanderthal-flute.html).
Nauczyciel mówi o tym, że widząc te pozostałości nie mamy pojęcia do jakich opowieści czy kontekstu się odnoszą. Porównuje to z sytuacją odwrotną. Gdyby ludzi z paleolitu zaprowadzić do kościoła nie wiedzieliby kogo przedstawia np. rzeźba postaci ludzkiej z kółkiem nad głową (nie znaliby kontekstu – tak, jak my go nie znamy patrząc na sztukę jaskiniową. Nie mamy pojęcia po co ci ludzie malowali, tym bardziej, że malunki te powstawały w trudno dostępnych miejscach jaskiń.

V. Rekapitulacja pierwotna:
Pisemnie odpowiedzieć na pytania na podstawie podręcznika.

Który z kontynentów jest kolebką ludzkości?
Wymień osiągnięcia pierwszych ludzi.
Opowiedz o życiu pierwszych ludzi.


VI. Podsumowanie: Nauczyciel mówi. Pierwsi ludzie pojawili się 200 tys lat temu. Większość czasu, który istniejemy jako gatunek na ziemi ludzie prowadzili życie łowców zbieraczy i nie mieli pisma. Pomyślcie ile dziesiątków pokoleń ludzi żyło w takich warunkach. Dzieli nas od nich otchłań czasu, przepaść. Nasza cywilizacja trwa tylko chwilę. A jednak, pomimo tego to tacy sami ludzie jak my..

Wyświetleń: 0