Program zajęć przyrodniczych
"Podążamy tropami ptaków i zwierząt"
Zbigniew Molski


„Ziemia nie należy do człowieka, człowiek należy do Ziemi.
Cokolwiek przydarzy się Ziemi, przydarzy się człowiekowi.
Człowiek nie utkał pajęczyny życia - jest on niteczką w tej pajęczynie.
Jeżeli niszczy więc pajęczynę, niszczy samego siebie... ”.

Wódz Indian Seattle 1855

Wstęp

Jesteśmy częścią przyrody, a zatem powinniśmy o nią dbać. Rzeczywistość jest jednak inna i dzieci już od młodych lat ją zauważają. Człowiek bezmyślnie niszczy środowisko, doprowadza do jego unicestwienia, a tym samym samego siebie. Stąd coraz większego znaczenia nabierają takie pojęcia jak: ekologia, edukacja ekologiczna czy ochrona środowiska.

„W erze technologicznej, w której żyjemy człowiek zatracił poczucie jedności z przyrodą. Tymczasem nawet najbardziej pierwotne plemiona mają wizje kosmosu oraz miejsca i funkcji jakie w jego granicach właściwe są człowiekowi. Nasze obecne przebudzenie z tego zamroczenia technologią jest szczególnie bolesne. Przemieniliśmy Ziemię i ludzkie życie na wiele nieodwracalnych sposobów. Niektóre z nich były twórcze i pomocne. Wiele jednak było niszczących ponad zdolność wyobrażenia.”[1]

W obliczu wielu katastrof ekologicznych (np. powodzi, trzęsień ziemi itp.) zaczynamy zastanawiać się nad konsekwencjami naszego postępowania. Zaczynamy dostrzegać zależność człowieka od przyrody i zdawać sobie sprawę z tego, że ekologia nie jest modą ale koniecznością. Propagowany dotąd wzorzec oceny jakości życia na podstawie ilości posiadanych dóbr materialnych odebrał zdolność realnego spojrzenia na sprawy środowiska. Musimy zmienić dotychczasowy styl myślenia i wprowadzać w życie zasady zrównoważonego rozwoju, czyli ekorozwoju na Ziemi.

O stanie środowiska na świecie można dowiadywać się z różnych źródeł np.: gazet, telewizji, Internetu. Często mówimy, że nie mamy większego wpływu na to, co dzieje się na drugiej półkuli. Ale z pewnością mamy wpływ na to, co dzieje się w naszym otoczeniu. Możemy przecież obserwować, poznawać i monitorować stan najbliższego środowiska. Powinniśmy czuć się odpowiedzialni za działania w nim podejmowane. Wzbudzenie świadomości ekologicznej jest zatem jednym z głównych zadań współczesnej szkoły. W przyszłości znajomość kultury, historii i stanu środowiska własnego regionu, Polski i świata zaowocuje trafnymi wyborami, które będą zbieżne z zasadami ekorozwoju. Na nauczycielach spoczywa odpowiedzialność za to aby młodzież nauczyła się szacunku do przyrody i czuła potrzebę jej ratowania. To poczucie odpowiedzialności zainspirowało mnie, jako nauczyciela prowadzenia zajęć o takiej tematyce.
Założeniem programu jest ukazanie atrakcyjności zagadnień i działań ekologicznych przez możliwość wykazania aktywności w najbliższym otoczeniu, w środowisku lokalnym. Treści zawarte w programie motywują uczniów do podjęcia odpowiedzialności za stan środowiska naturalnego.
Tematyka zajęć będzie modyfikowana przy uwzględnieniu zainteresowań uczniów. Forma i tematyka zajęć została dostosowana do potrzeb, możliwości i oczekiwań dzieci z którymi pracuję.



I. Cele główne
kształtowanie świadomości i kultury proekologicznej wśród uczniów zgodnych z etyką opartą na właściwej hierarchii wartości, prawach człowieka i przyrody
poznanie mechanizmów i skutków niepożądanych zmian w środowisku przyrodniczym
rozwijanie zainteresowań własnym regionem (gminą Zabłudów, Puszczą Knyszyńską i parkami narodowymi regionu) - jego historią, kulturą a w szczególności stanem środowiska
rozwijanie poczucia odpowiedzialności za działania podejmowane najbliższym środowisku
rozwijanie zainteresowania przyrodą, rozumienia współzależności człowieka i środowiska
rozwijanie umiejętności obserwacji, planowania doświadczeń i wyciągania wniosków oraz opisywania ich
rozwijanie umiejętności korzystania z różnych źródeł informacji
wyrabianie umiejętności posługiwania się mikroskopem
propagowanie zdrowego stylu życia



II. Priorytety

przekazanie wiedzy dotyczącej budowy i złożoności świata ożywionego i nieożywionego oraz warunków życia
umożliwienie wykonywania prostych eksperymentów i interpretowania ich wyników
umożliwienie rozwijania własnych zainteresowań
kształtowanie postawy szacunku do przyrody i odpowiedzialności za jej stan
pobudzanie wrażliwości uczniów na piękno świata, wartość życia i problemy środowiska
opracowywanie i upowszechnianie wyników badań w środowisku lokalnym
organizowanie wystaw o tematyce ekologicznej
opieka nad pomnikami przyrody w gminie
szukanie i zgłaszanie do Wojewódzkiego Konserwatora przyrody nowych obiektów o dużych walorach przyrodniczych, historycznych czy kulturowych
organizowanie szkolnych konkursów i imprez ekologicznych (np.: sejmik, bieg przyrodniczy)




III. Cele szczegółowe wyrażone osiągnięciami ucznia:
Uczeń:
1. Szanuje przyrodę.
2. Rozpoznaje i nazywa rośliny i zwierzęta charakterystyczne dla pory roku i siedliska.
3. Zna historię swojej miejscowości.
4. Dostrzega walory przyrodnicze regionu, w którym mieszka.
5. Dostrzega potrzebę pomocy zwierzętom podczas zimy.
6. uzasadnia wpływ codziennych czynności i zachowań w domu, szkole, miejscu zabawy na stan środowiska
7. dostrzega związek pomiędzy stanem środowiska a zdrowiem człowieka
8. poczuwa się do odpowiedzialności za działania podejmowane w najbliższym środowisku
9. aktywnie uczestniczy w działaniach prowadzonych na rzecz ochrony przyrody
10. wykorzystuje różne źródła w poszukiwaniu wiedzy o stanie środowiska naturalnego gminy
11. potrafi wymienić formy ochrony przyrody
12. zna zasady zachowania się na obszarach chronionych
13. rozumie potrzebę tworzenia obszarów chronionych
14. potrafi wskazać wszystkie miejsca, które są objęte ochroną w gminie
15. charakteryzuje parki narodowe znajdujące się w regionie
16. wskazuje miejsca atrakcyjne pod względem przyrodniczym na terenie gminy



IV. Oczekiwane osiągnięcia uczniów

Po zrealizowaniu programu uczeń powinien:
kształtować poczucie odpowiedzialności za własne oddziaływanie na środowisko
doceniać wpływ środowiska na zdrowie człowieka
wykazywać gotowość do czynnego udziału w ochronie przyrody
brać udział w akcjach na rzecz ochrony przyrody
propagować swoją wiedzę i postawę proekologiczną w kręgu rodziny a szczególnie wśród przyjaciół i kolegów
korzystać z różnych źródeł wiedzy
rozróżniać rośliny i zwierzęta występujące wokół nas
dostrzegać i doceniać piękno przyrody
znać chronione obiekty przyrodnicze i zasady zachowania się na obszarach chronionych
V. Sposób oceny, standardy osiągnięć
dyplomy
wyróżnienia podczas apelu szkolnego
dodatnie punkty do oceny z zachowania
realizowanie projektów
udział w konkursach plastycznych

VI. Treści kształcenia

Zajęcia mają za zadanie wyrobić u uczniów otwartość na problemy ekologiczne środowiska lokalnego i globalnego oraz rozwinąć więź ze środowiskiem przyrodniczym,
a także zaspokoić zainteresowania uczniów.

VII. Tematyka zajęć

• Moja miejscowość, mój region
• Położenie i historia miejscowości.
• Krajobraz i przyroda.
• Odkrywanie piękna przyrody
• Przyroda w kolejnych porach roku.
• Zwierzęta i ptaki - ich życie w ciągu roku.
• Znaczenie przyrody w życiu człowieka.
• Rośliny pól, lasów, ogrodów.
• Zwierzęta i rośliny chronione.
• Formy ochrony środowiska.
• Dokarmianie ptaków zimą.


VIII. Realizacja treści kształcenia
Tematyka zajęć przedstawiona będzie na początku roku szkolnego, uczniowie będą mieli wpływ na wybór i kolejność tematów zajęć oraz modyfikowanie tematyki zajęć.



IX. Procedury osiągnięcia celów
Z uwagi na fakt, że zapamiętanie wiedzy zdobytej w działaniu wynosi około 90% szczególne miejsce w realizacji założeń programowych zajmują metody aktywizujące uczniów, angażujące ucznia do twórczego rozwiązywania problemów, podejmowania własnych inicjatyw, samodzielnego zdobywania informacji.
Formy i metody realizacji:
- akcje ekologiczne
- zajęcia w terenie
- zajęcia praktyczne
- wycieczki tematyczne
- konkursy, turnieje
- wernisaż plakatów
- prace plastyczne uczniów
- inscenizacje
- obserwacje, doświadczenia
- wywiady, ankiety, sondaże
- burza mózgów, drzewko decyzyjne, metaplan, mapa mentalna
- pogadanki
- tworzenie albumów, plakatów
- gry dydaktyczne








Ewaluacja
Ewaluacji podlegać będą:

praktyczność i użyteczność programu
jego atrakcyjność dla ucznia
skuteczność dobranych metod

Zostaną zastosowane następujące narzędzia służące do zbierania informacji:
ankiety tematyczne
obserwacje
wywiady – opinie uczniów o metodach pracy podczas realizacji i po zakończeniu programu
testy i zadania skierowane do uczniów, wymagające wiedzy i umiejętności praktycznych

Wyniki, które w ten sposób zostaną uzyskane będą analizowane
i wykorzystywane do wprowadzenia zmian w programie.


Bibliografia:
-Śladami zwierząt, Miroslav Bouchner, Multico 1992
- Tropy i ślady zwierząt. Poradnik dla miłośników przyrody. Wiesław Albin Chmielewski
Wyd. PTTK "Kraj" Warszawa 1984,
-Ślady i tropy zwierząt, Gerd Ohnesorge, Bernd Scheiba, Karl Uhlenhaut, Multico 1997
-Śladami zwierząt J. Romanowski 1998
-Tropy i ślady zwierząt. Klaus Richarz Wyd.RM 2007
- Ślady zwierząt. Maciej Maciejewski, Bydgoszcz 2001
- Poznajemy ślady zwierząt Frank Hecker Wyd. Delta 2008
- Poznajemy zwierzęta i rośliny lasów, Dorota Zawadzka ,Wyd. Multico 2008
- Przewodnik rośliny i zwierzęta - Ursula Stichmann-Marny Erich Kretzschmar ,Wydawnictwo : Multico, 2006
Łopata K., Rudnik E., Nowak E. - Tajemnice gleby - WSiP, 1997.
Łopata K., Salamon P., Tyszkiewicz K. - Tajemnice powietrza i wody - WSiP, 1998
Mierzwiński A. - 1000 słów o ekologii i ochronie środowiska- Bellona, 1991.
Elkington J., Hailes J. - Zielony poradnik młodego konsumenta - Narodowa Fundacja Ochrony Środowiska, 1992
Chrapczyńska L., Grudzień A., Kozłowska E., Łożyńska W., Rotuska U. - Zajęcia terenowe z przyrody - ODN Radom - 2001

Żródła internetowe:
http://www.lop.org.pl/_files/fck2/File/ogrody%20ekologiczne/tropy_w_ogrodzie.pdf
http://www.allanvester.dk/pl.html
http://kola.lowiecki.pl/nowy_sacz/jelen/edu/tropy.html
http://www.bio-forum.pl/messages/33/9216.html
http://www.bio-forum.pl/messages/33/9216.html

Wyświetleń: 0