Agresja wśród dzieci. Wpływ mediów.

Referat wygłoszony w czasie zebrania z rodzicami w ramach pedagogizacji rodziców

Tematem, który ostatnio gości na łamach gazet, w programach telewizyjnych i radiowych jest agresja. Zdefiniowanie pojęcia agresji jest zadaniem dość złożonym. Obok pojęcia agresja używa się czasem terminów: wrogość, wojowniczość, destruktywność. Terminy te służą do określenia tendencji czy też skłonności do zachowania czynnego lub werbalnego skierowanego przeciwko komuś lub czemuś. Niektórzy uważają, że o agresji należy mówić tylko wtedy, kiedy skłonność ta występuje z intencją uszkodzenia kogoś lub czegoś. Inni natomiast rozpatrują agresję niezależnie od tego, czy dana osoba stawia sobie za cel skrzywdzenie kogoś względnie uszkodzenie czegoś, czy też traktuje zachowanie agresywne jako narzędzie służące osiągnięciu innych celów.
Nie ma również zgodności w poglądach na temat źródeł agresji jako tendencji do przejawiania określonych wyżej zachowań. Do dziś nie został bowiem do końca rozstrzygnięty wśród uczonych spór o to, czy ma ona charakter wrodzony, czy nabyty.
Terminu agresja używa się także w innym znaczeniu. Nie określa on wtedy tendencji człowieka do zachowań destruktywnych czy wrogich, czynnych lub słownych skierowanych przeciwko komuś albo czemuś, lecz tylko same takie zachowania.
Media a dzieci
Przemoc pokazywana w mediach wpływa na uczenie się agresywnych zachowań wśród dzieci, znieczula wrażliwość w odbiorze realnego życia, uczy nierealistycznych zachowań. Negatywny wpływ oglądania scen przemoc na kształtujący się u dzieci obraz świata i ludzi jest tym bardziej znaczący, im dziecko jest młodsze, mniej krytyczne, ma mniejszy dostęp do innych źródeł wiedzy i do innych wzorców wartości. Im młodszy widz, tym bardziej prawdopodobne jest uformowanie się w nim przekonania, że typowym wymiarem świata i zachowania się ludzi wobec siebie nawzajem jest agresja.
Wiele godzin spędzonych przez dziecko na oglądaniu scen agresji niesie ryzyko ukształtowania się w nim poczucia zagrożenia ze strony rzeczywistego świata, także przekonania, że przemoc jest oczywista i popłaca, a ludzie rozstrzygają spory za pomocą tylko jednej metody.
Dzieci wyraźniej uczą się zachowań agresywnych poprzez oglądane programy, gdy pokazywana forma przemocy:
- przynosi satysfakcję, nagrodę lub nie jest ukarana,
- jest demonstrowana przez atrakcyjną osobę, z którą dziecko może się łatwo utożsamić,
- jest dokonywana jednocześnie przez wiele osób,
- jest usprawiedliwiona wyższymi racjami społecznymi,
- jest przedstawiona jako aprobowana społecznie,
- jest pokazana realistycznie i atrakcyjnie - można ją naśladować.
Dodatkowo sprzyjające jest:
- brak negatywnych skutków oglądanej przemocy,
- brak pokazania cierpienia ofiary przemocy,
- pokazanie, że napięcie u napastnika po zastosowaniu przemocy znika, napastnik rozluźnia się,
- pokazywanie wielu bodźców kojarzonych z przemocą (rewolwery, noże, itp.).
Badania pokazują, że dzieciom na skutek programów o dużym zabarwieniu agresji spada empatyczny stosunek do innych, poziom sympatii wobec ofiary. Dzieci mniej zwracają uwagę na agresywne lub przemocowe zachowania kolegów. Nie widzą powodów, aby zgłaszać je wychowawcy.
Część badaczy zwraca uwagę na to, że telewizja może w dzieciach powodować odblokowanie się potrzeby agresji. Ważnym czynnikiem jest tutaj humorystyczny kontekst oglądanej przemocy. Kiedy pokazuje się cierpienie ofiary, winę napastnika, karę czy społeczne potępienie takich czynów, wzbudza się u młodego widza lęk powstrzymujący go przed stosowaniem takich zachowań w rzeczywistym świecie. Humorystyczny wizerunek przemocy ma znaczenie nagradzające, nie budzi lęku u dzieci, tylko zachęca do podobnych działań. Poza tym telewizja z nasyceniem agresywnym, szybko zmieniających się obrazów obniża poziom koncentracji uwagi i potencjał twórczy. Dzieci stają się niecierpliwe, mają kłopoty z odraczaniem swoich potrzeb - w telewizji wszystko dzieje się szybko i można mieć to, na co ma się ochotę.
Przemoc w szkole
Gdy macie podejrzenie, że dziecko jest ofiarą przemocy powinniście:
- wysłuchać tego co ma do powiedzenia,
- zebrać informacje dotyczące konkretnego zdarzenia, ustalić fakty,
- skontaktować się ze szkołą i jeśli to potrzebne z policją,
- pokazać dzieciom, że dorośli potrafią działać.
Podczas rozmowy z dzieckiem:
- nie krytykuj go,
- nie wymagaj, by twój syn był bohaterem.
Bądźcie uważni, by nie przeoczyć sygnałów jego lęku, gdy:
- ociąga się i wyraźnie nie chce iść do szkoły,
- wbrew dotychczasowym zwyczajom wraca zaraz po szkole,
- w domu giną pieniądze,
- rozmawiając kręci, unika odpowiedzi,
- cierpi na zaburzenia snu,
- stało się małomówne, tracisz z nim kontakt,
- ma zmienne nastroje, bywa na przemian apatyczne lub agresywne.
Możliwe, że Twoje dziecko używa przemocy, jeżeli:
- w przeszłości i aktualnie nie zawsze reagujesz, gdy używa siły lub innych form przemocy,
- sam często stawiasz na swoim w kontakcie z dzieckiem przy użyciu siły lub wybuchami wściekłości,
- obraca się w środowisku, w którym model siłowego rozwiązywania sporów jest atrakcyjny.
Co robić:
- najważniejsze to reagować,
- Twoje dziecko powinno dowiedzieć się, że wiesz o jego złych zachowaniach,
- Powiedz mu, że nie zgadzasz się na to, by znęcał się nad innymi i zrób to, co jest konieczne, aby mu uniemożliwić takie zachowania,
- zapewnij go, że nie masz złych zamiarów i nie o to chodzi, aby go ukarać,
- daj szansę dziecku powiedzenia tego, jak ono widzi tę sytuację,
- podejmij współpracę ze szkołą - wychowawcą, pedagogiem.
Istotą kształcenia i wychowania powinno być odkrywanie, kim się jest i dokąd się zdąża. Szkoła ma pomóc uczniowi w odnajdywaniu siebie i innych. Ale jest to niemożliwe bez systematycznej współpracy z rodzicami, która może zapobiec przejawom agresji u swoich dzieci.


Opracowała: Halina Pałasz
- nauczyciel edukacji wczesnoszkolnej


Bibliografia:
1. S. Garczyński, Rozmawiać? Tak, ale jak?, Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne, Warszawa 1993.
2. J. Grochulska, Agresja u dzieci, Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne,
Warszawa 1993.
3. M. Łobocki, Współdziałanie nauczycieli i rodziców w procesie wychowania, Nasza Księgarnia, Warszawa 1985.
4. J. Ranschburg, Lęk, gniew, agresja, Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne, Warszawa 1993.

Wyświetleń: 0