PROGRAM WYCHOWANIA DO WARTOŚCI
Realizacja: rok szkolny 2018/2019
Adresaci: dzieci w wieku przedszkolnym 3 – 6 r.ż., rodzice i nauczyciele


Spis treści
1. Wstęp
2. Wychowanie do wartości a podstawa programowa wychowania przedszkolnego
3. Cele główne
4. Cele szczegółowe
5. Procedury osiągania celów
6. Ewaluacja.
7. Przykładowe scenariusze zajęć z dziećmi i spotkań z rodzicami















Opracowanie:
Karolina Szczepańska
Wstęp
W XXI wieku dzieci dorastają w zupełnie innych realiach niż ich rodzice czy dziadkowie. Niezależnie jednak od epoki, w której dorastamy, wszystkim rodzicom i wychowawcom zależy na tym, aby wychować dzieci na mądrych, dobrych i szczęśliwych ludzi, samodzielnych i twórczych. We współczesnym świecie ogromnie zaangażowani zawodowo rodzice stają się coraz bardziej niecierpliwi i dla swoich dzieci mają coraz mniej czasu, a tym samym i mniej czasu na okazywanie pociechom swojej miłości. W wielu rodzinach znikają normy grzecznościowe, wiele osób ma problem z dostosowaniem się do zasad i norm społecznych lub świadomie je pomija w codziennych kontaktach z innymi. Brakuje nauczania do wartości, brakuje konsekwencji w egzekwowaniu norm społecznych i zasad postępowania, to stanowi główną przyczynę bezkarności dzieci, agresywnego zachowania.
By zapobiec niepokojącym zjawiskom społecznym, należy wychowywać dzieci w oparciu o zasady wychowania do wartości, począwszy od domu rodzinnego, poprzez przedszkole, szkołę podstawową i kolejne etapy edukacji. Wspomaganie rozwoju dzieci w tym zakresie już od najwcześniejszych lat pozostawia w nich trwały, pozytywny i twórczy ślad. Celem wychowywania dzieci do wartości jest pomaganie w odkrywaniu ich własnych „możliwości” oraz pomaganie w rozumieniu, kim człowiek powinien „być", aby naprawdę umiał zrealizować siebie. Takie wartości jak: prawda, miłość, solidarność, sprawiedliwość, tolerancja, uczciwość, mądrość, odpowiedzialność, wolność, pokojowość nie tylko pomagają człowiekowi bardziej „być”, są również podstawą, która nie tylko decyduje o życiu, ale także określa linie postępowania i strategie, które budują życie w społeczeństwie”. A zatem wychowanie dziecka do wartości pozwoli kształtować człowieka ze względu na jego najwyższy cel i najwznioślejsze dążenia społeczeństwa, w których będzie on żył jako dorosły człowiek. Wychowanie do wartości ma na celu harmonijne rozwijanie wszystkich umiejętności człowieka, z naciskiem na poczucie odpowiedzialności za podejmowane decyzje i działania. Ideą przewodnią jest kształtowanie człowieka żyjącego w zgodzie z samym sobą i ze swoim otoczeniem, niezależnie od miejsca, w którym mieszka i żyje.

Wychowanie do wartości a podstawa programowa wychowania przedszkolnego

Ministerstwo Edukacji Narodowej głosi tezę, że pierwsze lata życia dziecka mają decydujące znaczenie dla jego dalszych losów i rozwoju. Wrodzone predyspozycje rozwijają się intensywnie w wieku przedszkolnym, a możliwości intelektualne kształtują się w pierwszych latach życia. Dlatego podejmowane w okresie przedszkolnym działania edukacyjne i wychowawcze, które stymulują rozwój intelektualny i społeczny dziecka, przynoszą najlepsze rezultaty. Jest to także najlepszy okres by niwelować ewentualne dysharmonie rozwojowe oraz podjąć terapię wyrównywania zaniedbań środowiskowych. Umiejętności i dobre nawyki, które dzieci nabyły w przedszkolu, procentują później lepszym funkcjonowaniem w szkole i dobrymi wynikami w nauce, a w dorosłym życiu lepszym funkcjonowaniem w społeczeństwie i w życiu zawodowym. Nauczyciele wychowania przedszkolnego mają zatem bardzo ważną misję do spełnienia. Powinni tak organizować edukację dzieci w wieku przedszkolnym, by maksymalnie wykorzystać potencjał drzemiący w każdym dziecku, umożliwić mu rozwój na miarę jego potrzeb i możliwości. Podstawa programowa wychowania przedszkolnego, do realizacji której zobowiązano nauczycieli określa, że przedszkole ma zapewnić dzieciom możliwość wspólnej zabawy i nauki w warunkach bezpiecznych, przyjaznych i dostosowanych do ich potrzeb rozwojowych. Przedszkole ma również wspomagać dzieci w rozwijaniu ich uzdolnień oraz kształtować czynności intelektualne potrzebne w codziennych sytuacjach i w dalszej edukacji. Nie mniej ważnym celem przedszkola zawartym w podstawie programowej jest budowanie systemu wartości, czyli wychowywanie dzieci tak, żeby lepiej orientowały się w tym, co jest dobre, a co złe. Wychowanie do wartości ma równocześnie umożliwić kształtowanie odporności emocjonalnej koniecznej dziecku do racjonalnego radzenia sobie w nowych i trudnych sytuacjach, również do łagodnego znoszenia stresów i porażek. Takie właśnie spojrzenie na edukację i wychowanie dziecka w wieku przedszkolnym jest reprezentatywne dla programu wychowania do wartości.

Główne cele programu

Głównym celem programu jest wyposażenie dziecka w wieku przedszkolnym w wiedzę i umiejętności, które umożliwią mu pełne przystosowanie się do otaczającego świata i jego reguł. Realizacja programu pozwoli dziecku poprawnie funkcjonować w grupie rówieśniczej, stosować w kontaktach z innymi zasady i normy społeczne, a w miarę możliwości również zmieniać świat na lepsze. Mocny system wartości, w który pragniemy dzieci wyposażyć może stać się narzędziem ich życiowych sukcesów, może również ochronić przed wieloma błędnymi wyborami i niewłaściwymi wpływami z zewnątrz.

Cele szczegółowe programu

Cele szczegółowe określone są bezpośrednio przy kolejno realizowanych wartościach. System wartości, w który zamierzamy dzieci wyposażyć. Będziemy przybliżać dzieciom następujące wartości:

POKOJOWOŚĆ - Dziecko:
- rozpoznaje i rozumie takie emocje jak złość i gniew, stara się je kontrolować
- wie i rozumie dlaczego należy powstrzymać się od przemocy
- zna i stosuje zasady zgodnego współdziałania w grupie
- rozumie, że należy przestrzegać reguł obowiązujących w społeczności dziecięcej oraz w świecie dorosłych
- rozumie czym jest życzliwość, jest życzliwe dla innych
- wie, kiedy należy współczuć innym, potrafi współczuć
- wie, że konflikty należy rozwiązywać w sposób łagodny
- wie, czym jest cierpliwość i łagodność
- stara się samodzielnie, w dojrzały sposób radzić sobie w sytuacjach problemowych
- wie, co to znaczy pojednanie (pojednawcze słowa i gesty), potrafi przeprosić

SZACUNEK - Dziecko:
- wie, co to jest szacunek i komu się należy
- wie, czym jest grzeczność wyrażana w słowach, gestach i zachowaniu
- zna i stosuje zasady „savoir vivre`u”
- wie, że nie należy wyśmiewać innych, stara się przestrzegać tej zasady
- wie, że należy dotrzymywać danego słowa, stara się tego przestrzegać
- wie, że każdy człowiek ma uczucia, rozpoznaje uczucia
- potrafi wyrazić troskę o uczucia innych osób
- wie, że należy pomagać osobom starszym i słabszym

UCZCIWOŚĆ - Dziecko:
-wie, że uczciwość to mówienie i poszanowanie prawdy
- wie, co to znaczy prawdomówność, stara się być prawdomówne
- rozumie, że cudzą własność należy szanować
- wie i rozumie, że należy starannie wykonywać swoje prace i obowiązki, należycie je wykonuje
- wie, że należy przyznać się do winy, gdy wyrządzi komuś krzywdę

SPRAWIEDLIWOŚĆ - Dziecko:
- rozumie czym jest sprawiedliwe postępowanie
- stara się postępować fair
- wie, kto tworzy prawa i zasady postępowania
- ustala wspólnie z innymi dziećmi przedszkolny kodeks postępowania
- stosuje zasady postępowania zawarte w przedszkolnym kodeksie postępowania

SZCZĘŚCIE, OPTYMIZM, HUMOR - Dziecko:
- rozumie, dlaczego ludzie chcą być szczęśliwi
- zna pojęcia optymizmu i pesymizmu
- stara się sprostać wymaganiom stawianym przez rodziców i nauczycieli
- posiada wiarę we własne możliwości
- potrafi śmiać się z siebie i z zabawnych sytuacji, ale nie z innych ludzi
- stara się opowiadać dowcipy i anegdoty - odznacza się poczuciem humoru

PIĘKNO - Dziecko:
- zna i rozumie różne kategorie piękna (piękno naturalne, stworzone przez człowieka, piękno duchowe)
- rozumie, że piękno to coś, co wywołuje w każdym człowieku takie same uczucia (zachwyt, wzruszenie)
- wykazuje potrzebę kontaktu ze sztuką, muzyką i teatrem – jest kulturalnym widzem
- potrafi dostrzec naturalne piękno i wyraża je w pracach plastycznych
- wie, że piękno to również dobre maniery, czystość i porządek w otoczeniu
- potrafi wymienić „piękne” cechy charakteru (życzliwość, dobroć, ciepło, cierpliwość)
- wie, że wygląd fizyczny i modne ubranie nie świadczą o dobroci człowieka
- wie jak dbać o piękno przyrody
- dba o piękno swojej sali przedszkolnej poprzez sprawowanie roli dyżurnego
- wykazuje zainteresowanie twórczością malarzy, muzyków, poetów – chętnie uczestniczy
w zwiedzaniu galerii, wystaw, ekspozycji

MĄDROŚĆ - Dziecko:
- potrafi wymienić znane im osoby, które słyną z mądrości (np. Papież Jan Paweł II, Mikołaj Kopernik)
- wie, jakie zachowania są mądre i na czym polega mądrość
- wie, co oznacza być dobrym dla innych
- zna skutki dobrego postępowania
- potrafi przewidywać najprostsze konsekwencje swojego działania
- stara się dokonywać dobrych wyborów
- uczestnicy w zabawach badawczych i eksperymentalnych w przedszkolu
- chętnie uczestniczy w spotkaniach z ciekawymi ludźmi
- rozumie różnice pomiędzy mądrością a sprytem (cwaniactwem)
- wie, że o mądrości człowieka świadczą takie umiejętności jak wdzięczność, wybaczanie, skromność, delikatność

SOLIDARNOŚĆ - Dziecko:
- wie, jakie wartości zawiera w sobie solidarność koleżeńska (pomoc i współdziałanie)
- wie, że warto być solidarnym, by polepszać swoje życie
- wie, że dzięki solidarności możemy pomagać innym potrzebującym ludziom
- jest gotowe do niesienia pomocy innym
- reaguje wsparciem i pomocą w razie kłopotów lub nieszczęścia członków rodziny lub rówieśników
- wie, co się może stać z ludźmi chorymi albo takimi, których spotkało nieszczęście, jeśli im nie pomożemy

ODPOWIEDZIALNOŚĆ - Dziecko:
- rozumie, że należy być odpowiedzialnym za swoje zdrowie oraz otaczającą przyrodę
- rozumie, że powinno rzetelnie wypełniać swoje obowiązki, w tym obowiązki dyżurnego, stara się je rzetelnie wykonywać
- rozumie, że należy być odpowiedzialnym za swoje wybory, słowa i czyny
- zdaje sobie sprawę z konsekwencji swojego zachowania
- nabywa umiejętności do podejmowania decyzji w sprawach ubioru i jedzenia
- wie, czym jest odpowiedzialność w kwestii jedzenia i ubierania się
- zna przykłady braku odpowiedzialności oraz skutki zaniedbań i lekkomyślności
- wie, że nie wolno oddalać się z nikim obcym
- wie, że należy być odpowiedzialnym za swoje zabawki, dbając jednocześnie o powierzone mienie

PRZYJAŹŃ I MIŁOŚĆ - Dziecko:
- wie, że każdy człowiek potrzebuje kogoś bliskiego
- okazuje pozytywne uczucia wobec rówieśników
- nabywa umiejętności okazywania gestów sympatii dla drugiego człowieka
- rozumie złotą myśl: „prawdziwych przyjaciół poznajemy w biedzie” A. Mickiewicza
- próbuje określić, co najbardziej ceni w swoim ulubionym koledze (koleżance)
- wie kogo można darzyć uczuciem miłości i jak ją można okazać swoim najbliższym
- zna symbole narodowe
- śpiewa fragment hymnu Polski zachowując odpowiednią postawę
- wie, że jest Polakiem, czuje się Polakiem



Procedury osiągania celów

Program został opracowany w sposób prosty, dostosowany do możliwości oraz potrzeb dzieci w wieku przedszkolnym. Skonstruowany jest z podziałem na dwie grupy wiekowe – dzieci młodsze (3,4-latki) i dzieci starsze (5-6latki). Zakres podejmowanych w programie treści pozwala opracować plany pracy wychowawczo - dydaktyczno - opiekuńczej uwzględniając w nich kształcone wartości oraz prowadzić z dziećmi celowe działania zmierzające do zrozumienia sensu wartości, uznania je przez dzieci za jedyne i słuszne w codziennych kontaktach z innymi (w rodzinie, w przedszkolu ) i postępowania w zgodzie z nimi. By w pełni zrealizować proponowane działania zawarte w programie, należy w jego kontynuację włączać rodziców. W związku z tym rodzice winni być zaznajomieni z treściami programu wychowawczego, bo tylko przy ich zaangażowaniu mamy szansę wychować dzieci na wrażliwych, mądrych i odpowiedzialnych ludzi. Jeśli wspólnie z rodzicami zadbamy o zaspokojenie potrzeb psychicznych, umysłowych i moralnych ich potomka, pomożemy dzieciom w budowaniu wartości, i jednocześnie mamy szansę nauczyć je jak stać się wzorem właściwych postaw i zachowania. Budowanie systemu wartości to budowanie mocnego charakteru dziecka i utrwalanie dobrych nawyków, które jest najważniejszym zadaniem rodziców, a następnie wychowawców. Wyuczone wartości stanowią podłoże do kształtowania się charakteru dzieci i wpływają na jego przyszłe funkcjonowanie w społeczeństwie.
Ewaluacja
Realizowany program zakłada systematyczną jego ewaluację, która służyć będzie badaniu nabytych umiejętności dzieci w zakresie stosowania zasad i norm czyli wartości. Prowadzona ewaluacja pozwoli na refleksję nad własną pracą nauczycieli pracujących z programem pozwalając również program udoskonalić. Modyfikacja i doskonalenie programu polegała będzie na:
przeprowadzaniu zabaw dydaktycznych utrwalających i systematyzujących kształtowane wartości
prezentowaniu pozytywnych postaw i zachowania wywołanych dzięki wdrażanym wartościom
aktywnym uczestniczeniu dzieci w inscenizacjach, zabawach dramowych wiążących się z wdrażaniem wartości.
Przykładowe scenariusze:
I Scenariusz zajęć
Cykl tematyczny: Poczucie własnej wartości
Temat: Moje zalety i wady
Cel: rozwijanie samoświadomości własnych zalet i wad, dowartościowanie samego siebie.
Ćwiczenia na poczucie wartości własnej osoby.
Techniki: swobodna rozmowa, manualno-plastyczne, pantomima i jej elementy
Pomoce: plansza, papierowe torby ( po 2 dla każdego ucznia,), kolorowe czasopisma, nożyce, klej, paski papieru, karteczki..
Przebieg zajęć:
1.Ćwiczenia wprowadzające: „niedokończone zdania”.
Instrukcja* dokończ zdanie: bardzo lubię..
Rundka w kole: każde dziecko kończy podaną część zdania.
2.Ćwiczenia: moje zalety i wady
Instrukcja: a) co oznacza dla ciebie słowo „zaleta”, podaj przykład zalet
Rundka w kole: wypowiedzi dzieci, zapisywanie podawanych zalet na planszy w formie przymiotników np.
Zalety Wady

Punktualny spóźnialski
Obowiązkowy leniwy
Posłuszny nieposłuszny
b)co oznacza dla ciebie słowo „wada”
Rundka w kole: wypowiedzi dzieci, dopisywanie na planszy wad.
3.Ćwiczenia:kolorowe torebki
Instrukcja* otrzymacie po 2 szare torebki, ozdobicie je kolorowymi wycinankami z czasopism. Podpiszcie- jedną torebkę moje wady ,druga „moje zalety”
4.Ćwiczenie zamykające spotkanie :ruchowo- pantomimiczne.
Odegranie krótkich scenek tematycznych.
II Scenariusz zajęć:
Jesteśmy wartościowymi ludźmi.
CELE:
Uświadomienie dzieciom istnienia w świecie różnych wartości
Kształtowanie umiejętności poszukiwania i siebie i kolegów mocnych stron
Wzmacnianie poczucia własnej wartości a także szanowania wartości innych
Kształtowanie umiejętności mówienia dobrze o innych dzieciach z grupy rówieśniczej
Wzbudzanie w dzieciach poczucia własnej wartości (samoocena, wygląd zewnętrzny, zdolności, umiejętności)
METODY: pogadanka, praktyczne działanie, aktywizujące
FORMY: w parach, w zespołach, grupowo, indywidualnie
ŚRODKI DYDAKTYCZNE: arkusz dużego papieru, kartki, kredki, mazaki, wąskie paski papieru w żółtym kolorze z napisanymi cechami charakteru (negatywnymi i pozytywnymi), napisane na kartkach imiona dzieci
PRZEBIEG ZAJĘĆ:
1. „Serdeczne powitania”- siadamy w kręgu, witamy się przez podanie rąk w całkowitym milczeniu (od strony lewej do prawej).Zabawę powtarzamy (tym razem od strony prawej do lewej), ale do uścisku ręki dodajemy jedno miłe słowo zaczynające się na taka literę, jaką zaczyna się imię osoby z którą się witamy. (Jeśli pierwsza litera imienia sprawia kłopot w dobraniu odpowiedniego miłego słowa, sięgamy do drugiej, nawet trzeciej i czwartej literki). Zabawę wykonujemy w skupieniu, tak by wszyscy mogli usłyszeć jakimi miłymi słowami obdarowujemy się nawzajem.
2. „Kwiatek dobroci”- dzieci tworzą grupy. Każda grupa dostaje arkusz papieru. Zadaniem dzieci jest narysować kwiatek o tylu płatkach ile dzieci jest w grupie. Proszę o to, by każdy płatek był inny, bo przecież każde dziecko jest tez inne. Każde dziecko w płatku wpisuje swoje imię. Następnie zadaniem dzieci jest powiedzenie jak najwięcej miłych słów o członkach swojej grupy. Za każde słowo dzieci dorysowują mały kwiatuszek, obok dużego. Zabawę podsumowujemy krótką rozmowa: Czy trudno było mówić coś miłego o drugiej osobie? Co wam sprawiało przyjemność?
3. „Podajmy sobie ręce” – zabawa ruchowa z piosenką.
4. „Wywiad z kolegą”- dzieci dobierają się w pary. Ich zadaniem jest zebranie takich informacji o sobie nawzajem, aby w jak najlepszym świetle zaprezentować partnera kolegom. Zabawę kończymy krótką rozmową: Jak się czuli, gdy przedstawiali kolegów? Co odczuwali, gdy ktoś mówił o nich? Czego nowego dowiedzieli się o sobie, o kolegach?
5. Zabawy z chustą animacyjną.
6. „Słońce wartości naszej grupy”- zadaniem dzieci jest wybranie promyków z dobrymi cechami charakteru dzieci z naszej grupy i przyklejenie ich do żółtego koła. Komentuję wybory dzieci, zwracając uwagę, że cechy takie jak uczciwość, prawdomówność, troskliwość (...)pomagają nam w kontaktach z innymi, a często tez pomagają w wykonywaniu różnorodnych zadań.
7. „Galeria portretów”- zadaniem dzieci jest narysować portret najbardziej wartościowego kolegi lub koleżanki z grupy. Przyporządkowywanie portretów do imion dzieci oraz uzasadnianie dokonanego wyboru. Rozmowa Jak się czuje osoba najbardziej dowartościowana przez rówieśników?
8. „Iskierka radości”- zakończenie zajęć.
9. Ewaluacja - rozmowa na temat wartości wyniesionych z zajęć.

Wyświetleń: 0