Strategie egzaminacyjne z języka angielskiego na poziomie rozszerzonym

Sprawność słuchania

Wskazówki ogólne dotyczące sprawności słuchania na poziomie podstawowym mają zastosowanie także do poziomu rozszerzonego.

Wybór wielokrotny – słuchanie trzech krótkich tekstów

Usłyszysz dwukrotnie trzy teksty. Z podanych odpowiedzi wybierz właściwą, zgodną z treścią nagrania. Zakreśl literę A, B albo C.
Wskazówki do rozwiązania zadania




Tekst 1.


1.1.
Which of the following is stated in the text as
an opinion, not a fact?



A.
Only London schools have managed to narrow the performance gap between different groups.







B.
GSCE results in London have improved due to the good performance of newcomers’ children.









C.
London’s pupils failed to achieve high exam scores in the past.











Transkrypcja
Woman: According to a Financial Times study, after years of coping with poor exam results, London state schools are now the best in England. With us in the studio is Chris Cook, the education correspondent, who will tell us what has led to such a remarkable improvement.
Man: Yes, we analysed 3.5 million children’s exam results from the last six years. It turns out that London pupils did better in five GCSEs than pupils from other regions. Analysts from the National Pupil Database discovered that during the six-year period the performance gap between richer and poorer pupils has narrowed in London – a change that hasn’t been mirrored elsewhere in England.
Woman: What has caused such an improvement?
Man: The data is still being analysed, but it seems to me that the answer, in fact, lies in the ethnic background of London’s pupils. Apparently, there is higher pupil aspiration and ambition among the children of immigrants. We’ve also discovered...
adapted from www.theguardian.com
Tekst 2.


1.2.
The announcement is addressed to people who



A.
are stranded on a station in Perth.




B.
have just reached Perth.








C.
are on a train heading for Perth.









Transkrypcja
Due to severe snowstorms in northern Scotland, our service from London King’s Cross to Inverness will terminate at Perth today. A replacement bus service has been arranged between Perth and Inverness. However, should the weather conditions in the area deteriorate, this service cannot be guaranteed. All passengers are advised to check the timetables once we reach Perth, as low overnight temperatures may lead to further disruption. After our next stop, which is scheduled in 20 minutes, we will provide you with updated information.
adapted from www.telegraph.co.uk
Tekst 3.


1.3.
What is the man doing?





A.
enumerating the financial benefits of being an inventor








B.
offering useful tips for hopeful inventors











C.
discussing legal procedures restricting inventors











Transkrypcja
Woman: Imagine you’ve come up with a brilliant idea that will modernize the world of technology. And now you want to secure your rights as an inventor. What do you have to do?
Man: First, check that nobody has invented it before you, so that you will be able to benefit from exploiting a niche in the market. Make sure you don’t restrict your search to just a few websites and carry out thorough research on the Internet. If nothing similar to your idea turns up, go to the Patent Office. After quite a simple procedure, you can protect your intellectual property rights by preventing anyone else from illegally using, selling, importing or redesigning your invention for up to 20 years.
adapted from http://news.bbc.co.uk
Poprawne rozwiązania
1.1.
B
1.2.
C
1.3.
B
Zdający słucha dwukrotnie trzy teksty. Mogą to być dialogi lub monologi. Są to teksty o różnej tematyce. Do każdego tekstu opracowano zadanie wielokrotnego wyboru, które należy rozwiązać przez zakreślenie właściwej odpowiedzi z trzech podanych. Odpowiedź powinna być zgodna z treścią nagrania. Zadania najczęściej sprawdzają umiejętność ogólnego rozumienia treści nagrań, np. najistotniejszej lub głównej myśli nagrania, jego kontekstu – kto jest mówiącym i do kogo kieruje swoją wypowiedź lub zamiarów osób mówiących. Może również pojawić się zadanie sprawdzające umiejętność rozróżniania faktów i opinii lub określania kontekstu rozmowy.
Jeśli masz określić ogólny sens całego tekstu, zastanów się, które z proponowanych w zadaniu rozwiązań podsumowuje tekst lub w jakiś sposób go streszcza. Jedną ze strategii rozwiązania tego zadania jest więc przeczytanie podanych zadań do rozwiązania, zaznaczenia kluczowych słów, zwłaszcza czasowników i rzeczowników. To pozwoli zdobyć orientację, o czym jest tekst.
Jeśli zdanie dotyczy określenia kontekstu, należy skupić się na wychwyceniu w nagraniu wskazówek dotyczących np. miejsca pobytu rozmówców. W ustaleniu, kim jest wypowiadająca się osoba lub do kogo się zwraca, pomoże Ci zrozumienie zwrotów, którymi ta osoba się posługuje. Jeśli nie zauważysz charakterystycznych zwrotów, spróbuj skupić się na zawartości treściowej wypowiedzi, z której będzie wynikało, kto mówi. W ustaleniu, gdzie ta osoba się znajduje, pomogą informacje na temat wyglądu lub przeznaczenia miejsca albo czynności ludzi, którzy w nim przebywają.
Aby określić intencję mówiącego, należy uważnie słuchać całej wypowiedzi. W trakcie słuchania należy zastanowić się, jaki jest cel wypowiedzi, np. przeproszenie kogoś, wyjaśnienie jakiejś kwestii, przedstawienie opinii na jakiś temat. W zadaniach tego typu udzielenie błędnej odpowiedzi zwykle jest wynikiem skupiania się na szczegółach nagrania, zamiast na określeniu celu wypowiedzi. Cel wypowiedzi pomogą Ci określić użyte przez autora czasowniki, np. wyjaśniać, radzić, ostrzegać, skarżyć się, zapraszać, zachęcać, krytykować.
Rozpoznając, czy dane zdanie jest faktem czy opinią, pamiętaj, że musisz to zrobić, odnosząc się do treści tekstu, a nie swojej wiedzy ogólnej. Fakt to prawda obiektywna, a opinia to pogląd subiektywny. Jeśli osoba mówiąca przedstawia coś jako realny, naukowo lub statystycznie potwierdzony, zweryfikowany stan rzeczy, należy uznać, że jest to fakt. W przypadku zadań wymagających wskazania opinii pomocne będą występujące w tekście wyrażenia, np. To my mind; In my view.
Należy zwrócić uwagę na to, że wypowiedź może zawierać wyrazy i zwroty, które nawiązują do nieprawidłowych odpowiedzi. Zapoznaj się z tekstami od początku do końca, nawet jeżeli wydaje Ci się już po pierwszych słowach, że znasz poprawną odpowiedź. Nie opieraj się na pojedynczych, wyrwanych z kontekstu słowach, należy zawsze rozważać fragment lub całość wypowiedzi. Trzeba pamiętać, że prawidłowa odpowiedź jest podsumowaniem całego tekstu, a nie jego wybranych fragmentów.
Podczas słuchania należy pamiętać, że informacje z zadań do rozwiązania mogą być sparafrazowane w tekście słuchanym. Informacje w zadaniu są sformułowane za pomocą słów i wyrażeń innych niż te w treści nagrania. W trakcje słuchania należy zwrócić uwagę na wyrazy o podobnym znaczeniu do tych w zdaniach zamieszczonych w zadaniu.
Spróbuj wstępnie zaznaczyć swoje odpowiedzi już podczas pierwszego zapoznawania się z tekstami. Podczas drugiego będziesz mógł się upewnić, czy Twoje odpowiedzi są poprawne.
Jeśli masz wątpliwości, którą opcję wybrać, wyklucz te odpowiedzi, które na pewno nie są poprawne. Wtedy łatwiej będzie Ci podjąć decyzję.


Wybór wielokrotny – słuchanie jednego dłuższego tekstu

Usłyszysz dwukrotnie wywiad z Tessą. Z podanych odpowiedzi wybierz właściwą, zgodną z treścią nagrania. Zakreśl literę A, B, C albo D.

7.1.
From Tessa’s answer to the first question, we learn that



A.
cosplay’s popularity spread from America to Asia.




B.
cosplay may be a competitive activity.




C.
cosplay’s tradition is long-lasting.




D.
cosplay has European origins.


7.2.
Tessa started to cosplay because she



A.
enjoyed identifying with her favourite characters.




B.
could share her skills and knowledge with others.




C.
wanted to pay respect to fantasy world creators.




D.
could present her work to the public.


7.3.
Tessa’s cosplay costumes



A.
remain unchanged once created.




B.
don’t include thermoplastics.




C.
imitate the originals in detail.




D.
replicate one element from her first costume.


7.4.
If somebody wishes to cosplay, they should



A.
rely on the opinions of other people about their costume.




B.
take time to choose their character.

C.
avoid following online tutorials.




D.
be determined despite initial obstacles.
7.5.
In the interview, Tessa



A.
reviews an event for cosplay fans.




B.
makes listeners familiar with an activity she enjoys.




C.
describes a new pastime popular among celebrities.




D.
presents research findings on cosplay’s popularity.
Zadanie 7.
Interviewer:
We’ve recently observed a new social and artistic phenomenon – cosplay. I’ve asked Tessa, a talented cosplayer, to introduce us to the world of cosplay. Welcome to our programme. Let me ask you the first question: what is cosplay?
Tessa:
Hello. The word cosplay means just costume play. It’s a kind of performance art which originated in Japan. Unlike other Japanese art styles cosplay is quite a recent tradition. Its participants wear costumes and fashion accessories to represent characters from manga, comic books or video games. Lately, the popularity of cosplay has expanded to mainland Asia, then to America and Europe. Cosplayers usually present their costumes at conventions or local and international contests. That’s where the most impressive costumes are noticed and rewarded. For me, cosplay is just a new art form, exciting both to create and watch.
Interviewer:
What inspires people to dive into cosplay then?
Tessa:
People cosplay for numerous reasons. Some like making costumes and dressing up so the performance aspect matters most to them. Others want to make a tribute to the creators of fantasy books and games and think the best way to do that is with a cosplay. In my case it was the love of video games that really inspired me to dive into cosplay. I’ve always loved the heroes and creatures I played in video games. Just pretending to be them seemed like great fun to me. Once I actually went to a convention and tried cosplaying for the first time, I got fascinated with the entire process and all those people, ready to help the novices and share their knowledge with them.
Interviewer:
You’ve created a few costumes so far. What materials do you use to make them?
Tessa:
I’ve created six costumes for myself and three for other cosplayers. Now I’m in the process of making two more. When I make a new costume, I try to replicate a character’s costume as authentically as I can. I usually use thermoplastics – specifically Worbla. It’s the best material to make armour, props, costume accessories, basically anything that needs to be solid. The first cosplay I ever made is Midna from The Legend of Zelda. It’s still my favourite but I wish I had done some elements of her dress differently. If I have time, I’ll redesign it a bit.
Interviewer:
What advice would you give to those who want to cosplay?
Tessa:
First, trust your instincts, don’t hesitate – pick instantly the character you connect with and love most. It will be a lot more fun that way. Secondly, if you’re going to make your cosplay, be prepared for things to go wrong at the beginning. I know it can be very intimidating to start a cosplay, especially if you’ve never done it before, but don’t get discouraged. If you don’t know how to do something, find a proper tutorial that will teach you how to make things. There are many of them online. And remember, you are the only person who has to like your cosplay. A lot of people like to criticize others for their cosplay choices, but never let their negativity get you down.
Interviewer:
Thank you, Tessa
adapted from www.adafruit.com

7.1. B
7.2. A
7.3. C
7.4. D
7.5. B
W zadaniu 7.1. prawidłową odpowiedzią jest opcja B. Tessa stwierdza, że kostiumy są pokazywane na lokalnych i międzynarodowych konkursach, gdzie nagradzane są te najbardziej wyjątkowe: Cosplayers usually present their costumes at conventions or local and international contests. That’s where the most impressive costumes are noticed and rewarded. Wskazuje to na współzawodnictwo w cosplay.
W zadaniu 7.2. odpowiedź A jest prawidłowa, bo dotyczy osobistych przyczyn, dla których Tessa zaczęła tworzyć kostiumy. Tessa zawsze dobrze się bawiła, wcielając się w ulubione postaci z gier video: In my case it was the love of video games that really inspired me to dive into cosplay. I’ve always loved the heroes and creatures I played in video games. Just pretending to be them seemed like great fun to me.
W zadaniu 7.3. odpowiedź C jest poprawna. Tworząc kostium, Tessa stara się dokładnie i szczegółowo odtworzyć jego wygląd: When I make a new costume, I try to replicate a character’s costume as authentically as I can.
W zadaniu 7.4. odpowiedź D jest poprawna. Tessa mówi, że początki mogą być trudne, ale nie należy się poddawać: Secondly, if you’re going to make your cosplay, be prepared for things to go wrong at the beginning. I know it can be very intimidating to start a cosplay, especially if you’ve never done it before, but don’t get discouraged.
W zadaniu 7.5. odpowiedź B jest prawidłowa. Całość wypowiedzi Tessy dotyczy cosplay, czyli hobby, które sprawia jej przyjemność i z którym chce zapoznać słuchaczy. Tessa je definiuje, podaje motywację ludzi uprawiających cosplay, opisuje proces tworzenia kostiumów oraz daje rady nowicjuszom. Odpowiedzi A, C i D są nieprawidłowe. Tessa wspomina o spotkaniach fanów, ale nie recenzuje żadnego z nich. Mówi o tym, że cosplay jest nowym hobby, które staje się popularne, ale nie wskazuje ona znanych osób jako szczególnie zainteresowanych tym sposobem spędzania wolnego czasu. W tekście nie ma też mowy o żadnych badaniach naukowych dotyczących przyczyn popularności cosplay.

Zdający słucha dwukrotnie jeden tekst, zazwyczaj dialog, a następnie rozwiązuje zadania wielokrotnego wyboru, wybierając z podanych odpowiedzi (a, b, c, d) właściwą, zgodną z treścią nagrania. W zadaniu tym należy dokończyć zdania lub odpowiedzieć na pytania odnoszące się do treści tekstu, wybierając jedną z czterech odpowiedzi. W tym zadaniu większość pytań sprawdza informacje szczegółowe zamieszczone w nagraniu, a ostatnie najczęściej sprawdza zrozumienie jego głównej myśli. Należy pamiętać, aby zaznaczyć właściwą odpowiedź trzeba najpierw zinterpretować całą wypowiedź.
Pamiętaj, że zadania ułożone są według kolejności występowania informacji w tekście. Zadanie na końcu dotyczy zawsze całego tekstu lub ostatniego fragmentu.
W przypadku zadań opartych na wywiadzie zwróć uwagę na to, którego rozmówcy dotyczy dane zdanie/pytanie. Informacje zapisane w odpowiedziach mogą dotyczyć drugiego rozmówcy.
Przed rozpoczęciem słuchania powinno się przeczytać dokładnie pytania, aby wiedzieć, czego musimy szukać w tekście słuchanym. Potem należy przeczytać podane opcje, podkreślić słowa kluczowe. To pozwoli zdającemu zorientować się, jakich informacji ma szukać w słuchanym tekście i na czym ma się skupić podczas nagrania. Słowa klucze zawierają informacje o intencji mówiącego (w jakim celu mówiący wypowiada się i o czym mówi), o głównej myśli nagrania (o czym jest nagranie) o kontekście (gdzie ma miejsce nagranie, kim jest mówiący). Podczas słuchania należy szukać lub fraz, które oznaczają to samo lub są podobne pod względem znaczenia. Kluczowe słowa czasem występują w tej samej formie w nagraniu, co w pytaniach. Dlatego zdający powinien zastanowić się jakie inne słowa mają to samo znaczenie co słowa kluczowe występujące w pytaniach.
Jeśli nie możesz znaleźć właściwej informacji, wyklucz odpowiedzi niezgodne z usłyszanym tekstem.
Należy pamiętać, że informacje podane w treści zadania są często sformułowane inaczej niż w nagraniu. W trakcie słuchania należy zwrócić uwagę na wyrazy, zwroty lub dłuższe fragmenty tekstu, których znaczenie jest zbliżone do treści wyrażonych w zdaniu. Nie należy zaznaczać odpowiedzi przed wysłuchaniem całego nagrania. Słuchając nagrania po raz drugi, należy upewnić się, czy zaznaczone zostały właściwe odpowiedzi.
Jeśli któryś z punktów dotyczy określenia intencji autora, należy zastanowić się, dlaczego ta osoba mówi i jaki przekaz chce przekazać publiczności. Trzeba zwracać uwagę na kluczowe czasowniki w pytaniach, np. „persuade”, „inform”, „warn”, „complain”, „advise”. Należy zwracać uwagę na sformułowania, z których można wywnioskować intencję, np. „I think you should”, „Be careful to”, „I'm going to tell you about”. To pomoże określić cel mówiącego.
Niektóre pytania mogą dotyczyć opinii osób, które się wypowiadają, bądź poglądów, z którymi się one nie zgadzają. W trakcie słuchania należy zwrócić uwagę na zwroty, których używają rozmówcy, aby zgodzić się lub nie zgodzić się z jakąś opinią, np. „Yes, sure./Absolutely!/I guess I agree./You couldn't be more wrong”. W nagraniu możesz też usłyszeć inne sofrmułowania, za pomocą których rozmówcy przytaczają poglądy odmienne od swoich, np. „While experts disagree with this, I believe ...”, „Many people think that ...”, „However, in my opinion ….”, „According to the expersts”.
W tym zadaniu można usłyszeć trudniejsze zwroty odnoszące się do liczby lub ilości czegoś, np. „a fraction of the population”, „an increasing/decreasing number”, „a sharp fall/rise”, „the best part”, „the lion's share”, „approximately/roughly”.

Dobieranie
Usłyszysz dwukrotnie cztery wypowiedzi na temat nauki różnych języków. Do każdej wypowiedzi (9.1.–9.4.) dopasuj odpowiadające jej zdanie (A–E). Wpisz rozwiązania do tabeli. Uwaga: jedno zdanie zostało podane dodatkowo i nie pasuje do żadnej wypowiedzi.
Wskazówki do rozwiązania zadania








A.
While learning the language, I acquired the skills I can use for professional purposes.













B.
To immerse myself in the language, I stayed in the company of other learners.















C.
I tried to figure out what people around me were talking about.















D.
People’s negative comments haven’t discouraged me from learning the language.













E.
I started to learn the language against my will.





9.1.
9.2.
9.3.
9.4.




Transkrypcja
Wypowiedź 1.
Sindarin is a fictional language that was the inspiration for The Lord of the Rings. As a great fan of Tolkien, I decided to give it a go. With Sindarin, it’s rather difficult to immerse yourself in the language, but if you read it and listen to it as much as possible, you’ll find that you soon get accustomed to it. I was learning on my own so I started writing letters and having conversations with imaginary interlocutors, like Legolas or Galadriel. My friends often claim there’s no point in mastering a language that can’t be used for professional purposes, but I’ve never been put off. I’m getting more and more confident and I’m planning to translate Macbeth into Sindarin.
adapted from http://beleriandvoices.livejournal.com
Wypowiedź 2.
I had studied Chinese for one year at university, so when I decided to serve two years as a volunteer, I hoped they’d send me to China. Instead, I was made to learn Korean to communicate with the Korean minority in Vancouver. I was really disappointed. Reluctantly, I did enter the training centre where I studied this language every day for twelve weeks before being sent to work with the Koreans. All my fellow volunteers had been sent to Korea, so I knew I’d have to study extra hard to master the language without being immersed in it. However, once I started working with the Koreans in Vancouver, I immediately took to the culture and the people.
adapted from www.koreanwikiproject.com

Wypowiedź 3.
On my university campus we had some deaf students. I thought it would be great to learn to communicate with them so I enrolled in free classes in sign language. Soon I got discouraged, though, by the fact that my deaf friends didn’t have much patience for slow signers who were just learning. Learning sign language has also taught me more about basic communication. It’s been useful to me since I was offered a position in Human Resources. I’m more aware of body language and facial expressions, which helps me a lot at work.
adapted from www.joycedowling.com
Wypowiedź 4.
When I was with my friends on holiday in Tanzania, in some places there was nobody who could speak English. The signs written in Swahili were a mystery to me. I would hear snatches of conversations and I developed a habit of guessing their true meaning. It was an incentive for me to start learning this amazing language when my holiday was over and I got back home. The problem was that I’m terrible at learning languages without being immersed in them. So I tried to listen to music or newscasts in Swahili whenever I could. Finally,
I understood that you can immerse yourself no matter where you are.
adapted from https://katintanzania.wordpress.com
Poprawne rozwiązania
9.1.
D
9.2.
E
9.3.
A
9.4.
C
Zdający słucha dwukrotnie wypowiedzi kilku osób, zazwyczaj czterech, które wygłaszają krótkie monologi na ten sam temat lub o zbliżonej tematyce, a następnie dobierają do każdej wypowiedzi jedno z podanych zdań. Jedno zdanie jest podane dodatkowo i nie pasuje do żadnej wypowiedzi. Zadaniem zdających jest wychwycenie w tekstach nagrań szczegółowych informacji.
Zanim zapoznasz się ze zdaniami oznaczonymi literami A–E, do których należy przyporządkować monologi, przeczytaj polecenie. Określono w nim temat tych wypowiedzi – to ułatwi Ci zrozumienie tekstów. Potem czytamy podane zdania. Zdania te odnoszą się do szczegółowych informacji zawartych w poszczególnych wypowiedziach, a nie są podsumowaniem czy streszczeniem tych wypowiedzi. Można podkreślić w nich kluczowe słowa. Następnie słuchamy tekstu i wyszukujemy słowa i frazy oznaczające to samo. To pomoże przyporządkować rozmówców do tego, co mówią. Zdający słyszy zwykle przynajmniej dwie podpowiedzi do poprawnej odpowiedzi. Może się wydawać, że niektóre odpowiedzi parafrazują to, co zostało powiedziane.
Należy jednak uważać na informacje, które mogą rozpraszać - podane zdania często mogą zawierać wyrazy znaczeniowo podobne do tych, które występują w nagraniu lub inne odniesienia do nagrania, np. daty, nazwy, dni tygodnia. Należy uważnie słuchać, gdyż niektóre sformułowania są mylące i mogą nawiązywać do niepoprawnych opcji odpowiedzi. Pamiętaj, że treści wyrażone w nagraniach będą najczęściej sformułowane w inny sposób niż w zdaniach, które należy dopasować. Uważaj na słowa i wyrażenia w tekstach, które brzmią identycznie, jak te podane w zdaniach. Sprawdź, czy są użyte w tym samym kontekście, czy odnoszą się do takiej samej sytuacji/osoby itp..
Dobierając zdania do kolejnych wypowiedzi, za każdym razem przeczytaj wszystkie zdania. Tylko w ten sposób zauważysz swoje ewentualne pomyłki.
Nie należy przejmować się, gdy nie zrozumiemy wszystkiego przy pierwszym słuchaniu. Trzeba wykorzystać drugie słuchanie, aby znaleźć odpowiedzi, których nie usłyszeliśmy przy pierwszym słuchaniu, a następnie sprawdzić poprawność tych odpowiedzi, które już mamy.
Zapisuj swoje rozwiązania. Jeśli masz wątpliwości, zanotuj przy zadaniu oznaczenia literowe zdań, których nie wykluczasz. Sprawdzisz swoje rozwiązania podczas ponownego zapoznania się z wypowiedziami.
W tym zadaniu można usłyszeć trudniejsze zwroty i wyrażenia, za pomocą których autor opisuje związki przyczynowo-skutkowe, np. „owing to”, „spark off”, „give rise to”, „provoke”, „generate”, „bring about”, „motivate”,”stem from”, „arise out of”, „prompt”, „with the aim of”, „the outcome of”, „the upshot of”.

Zadania prawda/fałsz
Zdający powinien przeczytać zadania do wykonania wraz z podanymi opcjami i podkreślić w nich słowa kluczowe. Następnie słuchając tekstu szuka w nim synonimów lub parafraz tego, co podkreślił. Wtedy decyduje, czy stwierdzenia są prawdziwe, czy fałszywe. Należy pamiętać, że niektóre informacje zostały zawarte, aby rozproszyć uwagę i wprowadzić zdającego w błąd.

Sprawność czytania (rozumienie tekstów pisanych)


Wskazówki ogólne dotyczące sprawności czytania na poziomie podstawowym mają zastosowanie także do poziomu rozszerzonego. Umiejętność rozumienia tekstów pisanych sprawdzana jest na egzaminie za pomocą zadań zamkniętych typu dobieranie i wielokrotny wybór. Zadania zbudowane są na podstawie różnorodnych tekstów, np. narracyjnych, informacyjnych, użytkowych oraz literackich. W zadaniu może wystąpić jeden tekst bądź kilka niezależnych.

Dobieranie teksów do zdań
Zadanie 14.
Przeczytaj tekst, który został podzielony na trzy części (A–C) oraz pytania go dotyczące (14.1.–14.4.). Do każdego pytania dopasuj właściwą część tekstu. Wpisz rozwiązania do tabeli. Uwaga: jedna część tekstu pasuje do dwóch pytań.
Wskazówki do rozwiązania zadania









In which paragraph does the author




14.1.
mention a natural phenomenon responsible for a species’ total extinction?




14.2.
indicate an attempt to prevent a species from dying out?







14.3.
point out that the number of lemurs is decreasing?






14.4.
inform us about the lemurs’ amazing vocal abilities?







14.1.
14.2.
14.3.
14.4.





ISLAND OF LEMURS: MADAGASCAR
А.
The new documentary, Island of Lemurs: Madagascar, takes us to the tiny island off the coast of Africa that serves as the only indigenous home to lemurs. Why are lemurs so special? Well, there’s a brief animated prologue that answers this question. Astonishingly, it turns out lemurs are the most ancient primates alive today. They’ve been around since the dinosaurs and even survived the cataclysmic meteor impact that wiped out those reptiles. Existing almost by themselves for millions of years, lemurs flourished and their numbers swelled. In the documentary you’ll see how cute, weird and endlessly fascinating they are.
В.
Lemurs might have once ruled Madagascar, but since man showed up on the island around 2,000 years ago, their population has been gradually declining. This is largely due to the introduction of a breed of small cow that was brought over when Madagascar was initially being settled. Since then, more than 90% of the island’s rainforests have been burned to the ground for grazing land. This is not exactly encouraging news for the lemurs, who aren’t able to voice a complaint that their homes are constantly being set on fire.
С.
The documentary presents a whole variety of lemurs. The main star is the ring-tailed lemur. But there are also those which let out stunningly melodic calls that echo through the jungle. Considerably less glamorous is the movie’s lone human, the researcher Patricia Wright, who has spent her entire life cataloguing and conserving these miraculous primates. She travelled to Madagascar 30 years ago on the hunt for lemurs that many considered extinct. Not only did she discover some on the island, but she has been trying to bring their numbers back from the brink of extinction.
So, if you haven’t fallen for lemurs yet, you certainly will after watching Island of Lemurs.
adapted from http://blogs.indiewire.com

14.1. A
14.2. C
14.3. B
14.4. C
14.1. Autor wspomina katastrofę odpowiedzialną za wyginięcie dinozaurów we fragmencie A: They’ve been around since the dinosaurs and even survived the cataclysmic meteor impact that wiped out those reptiles. W pozostałych fragmentach mowa jest wyłącznie o zagrożeniu lemurów wymarciem.
14.2. Próba powstrzymania wymierania jednego z gatunków opisana jest we fragmencie C. Chodzi o starania badaczki o ochronę lemurów na Madagaskarze: She has been trying to bring their number back from the brink of extinction.
14.3. Fragment B informuje o spadającej liczbie lemurów: their populations have been gradually declining. Czasownik decline jest synonimem wyrazu decrease.

Zdający czyta kilka krótkich tekstów związanych z tym samym zagadnieniem lub jeden tekst podzielony na trzy części. Potem zdający czyta pytania go dotyczące. Zadaniem zdającego jest dopasowanie właściwego tekstu do podanych zdań. Jeden tekst może pasować do dwóch zdań. Zdania zwykle sprawdzają umiejętność znalezienia szczegółowych informacji w tekście.
Zdający powinien zeskanować tekst pod kątem podobnych informacji do tych, które występują w zadaniach do rozwiązania. Czyta go więć pobieżnie, aby zrozumieć, o czym on jest. Czytając po raz drugi, znajdź te fragmenty, które, Twoim zdaniem, odnoszą się do poszczególnych zdań w tabeli. Zwróć uwagę, że zdania dotyczą szczegółowych informacji zawartych w tekście/tekstach. Nie szukaj jednak w tekście dokładnie takich samych słów jak te, które występują w zdaniach. W tekstach mogą występować pojedyncze wyrazy lub całe fragmenty identyczne, jak te użyte w pytaniach, co nie oznacza, że pytanie pasuje do danego tekstu. Nie należy jednak wybierać odpowiedzi z powodu podobnego słownictwa. Mogą one być użyte w innym kontekście. Skup się na wyrażeniach synonimicznych i parafrazach. Poprawna informacja to parafraza informacji z danego paragrafu. Trzeba więc upewnić się, że wybrana informacja jest identyczna znaczeniowo z tą, która występuje w tekście.
Po zapoznaniu się z kolejnym fragmentem/tekstem za każdym razem przeczytaj wszystkie podane w tabeli zdania. Tylko w ten sposób zauważysz swoje ewentualne pomyłki.
Rozwiązanie tego zadania zdający może też zacząć od przeczytania podanego pytania, a następnie pierwszego akapitu tekstu. Zdający powinien dopasować go do jednego z pytań i podkreślić fragment wskazujący na właściwą odpowiedź. Należy tak postępować z kolejnymi częściami tekstu. W jednym z akapitów można znaleźć odpowiedź na dwa pytania.
Jedną ze strategii rozwiązania tego zadania jest uważne przeczytanie podanych zdań i podkreślenie w nich kluczowych słów, aby wiedzieć na czym się skupić w trakcie czytania. Następnie należy poszukać w tekście wyrażeń, które odnoszą się do podkreślonych fragmentów zdań lub w inny sposób wyrażają te same treści. Należy podkreślić te fragmenty tekstu, które pomogą wykonać to zadanie.
Przygotowując się do wykonania tego zadania można podczas czytania paragrafów wynotować z tekstu słowa kluczowe. Aby przyporządkować zdania do tekstów (fragmentów tekstu), należy szukać w zdaniach języka, który odnosi się do kluczowych słów lub fraz wypisanych z paragrafów.

Dobieranie brakujących zdań do luk w tekście
Przeczytaj tekst, z którego usunięto cztery zdania. Wpisz w luki 19.1.–19.4. litery, którymi oznaczono brakujące zdania (A–E), tak aby otrzymać logiczny i spójny tekst. Uwaga: jedno zdanie zostało podane dodatkowo i nie pasuje do żadnej luki.
CASTAWAY DOG
A dog lost at sea four months ago has been reunited with its owner after swimming through shark-infested waters of the Great Barrier Reef Marine Park to safety.
A black and grey female dog, named Sophie, was swept overboard when the family yacht was hit by a raging storm off Australia’s Queensland coast last November. Distraught owner, Jane Griffith, searched desperately for her beloved Sophie in rough seas near the Whitsunday Islands. 19.1._____ But Jane failed to take into account that Sophie was an Australian Cattle Dog, one of a breed renowned for their intelligence and energy.
As it turned out, Sophie made good use of her inbred qualities, which also include “no sign of weakness or fragility”. 19.2._____ Then, after reaching the shore, she successfully survived by hunting on fish and small rodents.
The small volcanic island, fringed by coral reefs, is home to a large koala population and a small group of scientists studying the animals. The castaway dog was rescued when some of the team spotted Sophie. When Jane Griffith accidentally found out that a dog had been found on St Bees Island, she contacted the Marine Parks and Wildlife Department. They agreed to transport the dog back to the Queensland coast. There was an emotional reunion when the owner met the rangers’ boat bringing Sophie to the mainland. 19.3._____ When she was let out, she was so excited that she almost knocked her owner over.
On hearing Sophie’s survival story, the scientists were amazed. Not often do you hear of dogs surviving if they go for a swim in the Great Barrier Reef Marine Park. This is because the smell of a wet dog is irresistible to sharks. 19.4._____ It appears that apart from being strong and courageous, Sophie is also a very lucky animal.
adapted from www.express.co.uk
A.
She swam nearly six miles to the remote St Bees Island, evading attacks by deadly tiger sharks and hammerheads.


B.
Consequently, she had become wild and vicious and didn’t let anyone approach her, let alone touch her.
C.
When Jane called the dog’s name, Sophie went crazy, whimpering and banging on a cage.


D.
Therefore, the account of a dog covering nearly six miles in these waters seemed incredible.


E.
Unable to find her, she feared the dog had been carried out to sea by the boat’s wake and lost forever.

19.1. E
19.2. A
19.3. C
19.4. D
Luka numer 19.1. powinna być uzupełniona zdaniem E, ponieważ poprzedzające ją zdanie: Distraught owner, Jane Griffith, searched desperately for her beloved Sophie in rough seas near the Whitsunday Islands wskazuje, że właścicielka szukała swojego psa. Zdanie E mówi, że pies nie został odnaleziony przez właścicielkę, a ona obawiała się, że zginął na morzu. Zdanie występujące po luce zwraca uwagę na fakt, że nie wzięła ona pod uwagę inteligencji i energii tej rasy psów.
Przed luką numer 19.2. znajduje się zdanie informujące, że pies zdołał wykorzystać wrodzone cechy. Jedną z tych cech jest nieokazywanie słabości: no sign of weakness or fragility. Zdanie A informujące o tym, że pies przepłynął aż 6 mil sugeruje dużą wytrzymałość zwierzęcia. Ze zdania A dowiadujemy się również, że pies dopłynął do dalekiej wyspy, a zdanie po luce mówi o tym, jak przeżył na wyspie: Then, after reaching the shore, she successfully survived by hunting on fish and small rodents.
Zdanie poprzedzające lukę 19.3. wprowadza informację o spotkaniu właścicielki z odnalezionym psem. Zdanie C, będące prawidłowym uzupełnieniem tej luki, przedstawia szczegóły tego spotkania. Zdanie po luce: When she was let out, she was so excited that she almost knocked her owner over, jest kontynuacją tego opisu.
Z fragmentu przed luką 19.4. dowiadujemy się, że prawie niemożliwe jest, żeby pies mógł przepłynąć Wielką Rafę Koralową pełną rekinów. Zdanie D podkreśla niesamowitość tego dokonania: the account of a dog covering nearly six miles in these waters seemed incredible. Zdanie po luce jest konkluzją wcześniejszej myśli, że pies miał szczęście.
Zdanie B nie pasuje do żadnej luki. Pomimo że odnosi się do zachowań zwierzęcia, nie jest logicznym uzupełnieniem żadnej z luk. Żaden z fragmentów przed i po lukach nie mówi o zdziczeniu Sophie ani o jej agresywnych zachowaniach.

Zdający czyta tekst, z którego usunięto cztery, pięć fragmentów (zdań). Zadaniem zdającego jest wstawienie w luki brakującego fragmentu (zdania), spośród podanych tak, aby otrzymać spójny i logiczny tekst. Jeden fragment jest podany dodatkowo i nie pasuje do żadnej luki. Zadanie wymaga od zdającego rozpoznania związków pomiędzy poszczególnymi częściami tekstu.
Aby poprawnie rozwiązać zadanie, należy najpierw przeczytać tekst, aby dowiedzieć się, o czym jest tekst, ignorując luki. Należy spróbować przewidzieć zdania, których brakuje, a potem przeanalizować podane opcje. Potem ponownie przeczytaj fragment tekstu, w którym znajduje się pierwsza luka. Zwróć szczególną uwagę na zdanie poprzedzające lukę i na zdanie następujące po niej i zastanów się, jakiej informacji brakuje w tym fragmencie. Zdanie logicznie pasuje do otaczających je zdań, gdy nie zaburza chronologii i ciągłości opisywanych wydarzeń, mówi o tych samych osobach, a wydarzenia toczą się w tym samym czasie i miejscu. Można podkreślić kluczowe słowa w zdaniach przed i za luką. o, czy wstawione zdanie gramatycznie pasuje do zdań przed i po luce, sprawdzisz, analizując przede wszystkim poszczególne zdania/części mowy w otoczeniu luki, a także ich formy gramatyczne. Możesz podkreślić w zdaniu poprzedzającym lukę i w zdaniu następującym po nim oraz w brakującym zdaniu te słowa lub wyrażenia, które, Twoim zdaniem, wskazują na logiczne lub gramatyczne powiązania między nimi. Brakujące zdanie/fragment tekstu musi łączyć się pod względem logicznym i gramatycznym zarówno ze zdaniem poprzedzającym, jak i następującym. Kluczowe zdania zazwyczaj łączą zdania, np. linkersy - „despite that”, „but”, „because”, okoliczniki czasu - „when”, „afterwards”, „later”, przyimki - „he”, „she”, „it”, zaimki wskazujące - „this”, „that”, „those”. To pomoże rozwiązać to zadanie. Niekiedy brakujące zdanie/fragment tekstu może poprawnie łączyć się ze zdaniem poprzedzającym, ale nie pasować do fragmentu następującego po nim (lub odwrotnie). Nie jest to wtedy prawidłowo dobrane zdanie/fragment tekstu. Pod koniec należy przeczytać cały tekst, aby sprawdzić, czy tekst ma sens i jest gramatycznie poprawny.
Uzupełniając luki, czytaj za każdym razem wszystkie zdania A–E. Tylko w ten sposób sprawdzisz, czy Twoje wybory są słuszne.

Wybór wielokrotny
Przeczytaj dwa teksty związane z życiem szkolnym nastolatków. Z podanych odpowiedzi wybierz właściwą, zgodną z treścią tekstu. Zakreśl literę A, B, C albo D.
Tekst 1
A DATE FOR THE PROM
The longest day of my life began slowly. I woke up late, took too long in the shower, and ended up having to enjoy my breakfast cereals in the passenger seat of my mom’s minivan at 7:17 that Wednesday morning. I usually got a ride to school with my best friend, Ben Starling, but Ben had gone to school on time, making him useless to me. ‘On time’ for us was thirty minutes before school actually started, because the half hour before the first bell was the highlight of our social calendars: standing outside the side door that led into the band room and just talking. Most of my friends were in the band, and most of my free time during school was spent within twenty feet of the band room. Being in the band was the envy of all the kids from school except for me. I suffer from tone deafness, which means I am unable to distinguish between musical notes, so I knew I wouldn’t pass the audition.
I was going to be twenty minutes late, which technically meant that I’d still be ten minutes early for school itself.
As she drove, Mom was asking me about classes, the finals and prom.
‘I don’t believe in prom. Besides, I don’t have a date,’ I reminded her as she rounded a corner. I expertly angled my bowl of cereals to accommodate the g-forces. I’d done this before.
‘Well, there’s no harm in just going with one of the girls from your class, Tom. I’m sure you could ask Cassie Hiney.’ Sure I could have asked Cassie, who was actually perfectly nice and pleasant and cute. But now it was too late as she already had a prom date.
‘It’s not just that I don’t like prom. I also don’t like people who like prom,’ I explained, although this was, in fact, untrue. Ben and a whole bunch of others went absolutely nuts about the idea of going.
Mom turned into school and I held the mostly empty bowl with both hands as we drove over a speed bump. I glanced over at the senior parking lot. Cassie Hiney’s silver Honda was parked in its usual spot. Mom pulled up the minivan outside the band room and kissed me on the cheek. I could see Ben and my other friends standing in a semicircle. I walked up to them, and the half circle effortlessly expanded to include me. They were talking about my ex-girlfriend Suzie Chung, who played the cello and was apparently creating quite an excitement by dating a baseball player named Taddy Mac. And Suzie had decided to go to prom with Taddy Mac. ‘Poor guy,’ I laughed, hiding my disappointment.
‘Bro,’ said Ben, standing across from me. Ben had been my best friend since fifth grade, when we both finally accepted the fact that neither of us was likely to attract anyone else as a best friend. Plus, he tried hard, and I liked that—most of the time.
adapted from Paper Towns by John Green
24.1.
Tom was given a lift to school by his mother because



A.
he needed more time to eat his breakfast at home.




B.
his best friend was hard pressed for time.




C.
he was anxious not to be late for classes.




D.
his best friend did not wait for him.


24.2.
After being asked about the prom, Tom



A.
avoided explaining why he disliked it.




B.
realised he’d missed a chance to invite a schoolmate.




C.
decided to focus on finishing his breakfast.




D.
refused to continue the conversation with his mother.


24.3.
Which sentence is TRUE about Tom?



A.
He was jealous of the students from the band.




B.
He did not mind that his ex-girlfriend had a prom date.




C.
His disorder prevented him from joining the school band.




D.
His friends shared his lack of enthusiasm for going to the prom.



Tekst 2.
BRITISH SCHOOLS TAKEN BY STORM
I guess, for anyone who turned 16 in the days before social media, the school leavers’ ball, the predecessor of today’s prom, was probably a bitter disappointment. It was because most boys wore ill-fitting suits and disgusting amounts of hair gel while girls sported nylon dresses and shiny shoes. Thankfully, the only photographic evidence of these pre-Facebook/Tumblr/Instagram parties is a few blurry snaps, curling at the edges, hidden away in a box under the bed.
However, in the past decade or so the idea of glamorous proms has seeped into the lives of teenagers in the UK. ‘Apparently, ninety-five per cent of schools have a big summer party or prom now,’ says Monique Wyatt, co-founder of Myschool Proms. ‘In order to get their dresses and suits, students get summer jobs and start saving up anything up to two years ahead. Some spend £1,000 on clothes and accessories alone. There are also teachers who say students and their parents are pushing for five-star hotel venues, and boys who pay to hire fire trucks or milk floats so they look unusual when they arrive.’
‘Prom as a concept has been brought from across the Atlantic, just as Halloween did before it,’ says Melanie Berry, a sociologist. ‘The first proms started in UK senior schools six or seven years ago as a celebration of leaving school. Now, it seems they are becoming popular even with primary school students who grew up with Hannah Montana and other Disney Channel imports. It’s like a rite of passage, a chance to celebrate an important ‘first’ in their lives.’ From the schools’ perspective, according to Berry’s research, the majority of teachers use prom as a carrot and sometimes as a stick, too: ‘They can say, if you don’t work hard, you won’t be allowed to go to prom. Study hard and you’ll have the best school memories ever’.
adapted from www.theguardian.com
24.4.
Which of the following is stated in the text as an opinion, not a fact?



A.
Proms are organized by the majority of schools in the UK.




B.
Past proms didn’t come up to the participants’ expectations.




C.
The trend of organizing proms has been imported from the USA.




D.
Proms have been integrated into the system of rewards and punishments.


24.5.
The narrator attempts to



A.
express his/her approval of the new trend at school.




B.
criticise the reason for the extravagance of proms.




C.
warn parents against overspending their prom budget.




D.
describe the changes that have occurred in school proms.



24.1. D
24.2. B
24.3. C
24.4. B
24.5. D
24.1. Poprawna jest odpowiedź D. Fragment: I usually got a ride to school with my best friend, Ben Starling, but Ben had gone to school on time, making him useless to me. ‘On time’ for us was thirty minutes before school actually started informuje, że przyjaciel głównego bohatera wyjechał jak zwykle pół godziny wcześniej, a on sam wstał zbyt późno, aby pojechać z nim do szkoły. Odpowiedź A jest nieprawdziwa, ponieważ bohater opowiadania jadł śniadanie w samochodzie. Odpowiedzi B i C nie są prawdziwe, gdyż ani główny bohater, ani jego przyjaciel nie musieli się spieszyć, aby zdążyć na zajęcia.
24.2. Poprawna odpowiedź B wynika ze zdania: I could have asked Cassie. Główny bohater zdał sobie sprawę, że nie zapraszając Cassie stracił okazję na udział w balu. Odpowiedź A nie jest poprawna – bohater nie unikał odpowiedzi na pytanie związane z balem – odpowiedział, że nie ma z kim iść: Besides, I don’t have a date. Odpowiedź C jest fałszywa, ponieważ bohater nie skupiał się na jedzeniu, tylko starał się trzymać miskę z płatkami w taki sposób, aby nie wypadły podczas skręcania samochodu: I expertly angled my bowl of cereals to accommodate the g-forces. Odpowiedź D jest niepoprawna, ponieważ bohater kontynuował rozmowę z matką, wyjaśniając: It’s not just that I don’t like prom. I also don’t like people who like prom.
24.3. Poprawna jest odpowiedź C. Główny bohater cierpiał na dolegliwość związaną z nierozpoznawaniem dźwięków zwaną tone deafness, więc nie było szans, żeby się zakwalifikował na przesłuchaniu. Zgodnie ze zdaniem: Being in the band was the envy of all the kids from school except for me, odpowiedź A jest niepoprawna, gdyż wszyscy, poza głównym bohaterem, zazdrościli członkom zespołu. Odpowiedź B jest nieprawdziwa, gdyż bohater był zawiedziony faktem, że jego była dziewczyna znalazła partnera na bal: And Suzie had decided to go to prom with Taddy Mac. ‘Poor guy,’ I laughed, hiding my disappointment. Odpowiedź D nie jest poprawna, ponieważ Ben i wielu innych uczniów było bardzo entuzjastycznie nastawionych do pójścia na bal: Ben and a whole bunch of others went absolutely nuts about the idea of going.
24.4. Tylko odpowiedź B jest opinią z uwagi na wyrażenie I guess, które pojawia się na początku tekstu. Pozostałe zdania są faktami. Odpowiedź A nie jest opinią, gdyż opiera się na danych liczbowych: Apparently, ninety-five per cent of schools have a big summer party or prom now,’ says Monique Wyatt, co-founder of Myschool Proms. Odpowiedź C jest stwierdzeniem powszechnie znanego faktu: Prom as a concept has been brought from across the Atlantic, just as Halloween did before it, says Melanie Berry, a sociologist. Odpowiedź D opiera się na wynikach badań: according to Berry’s research, the majority of teachers use prom as a carrot and sometimes as a stick.
24.5. Odpowiedź D jest poprawna, ponieważ w artykule wymienione są liczne zmiany, jakie zaszły w organizacji imprez: Students get summer jobs and start saving up in order to get their dresses and suits / students and their parents are pushing for five-star hotel venues / they are becoming popular with primary schools students who grew up with Hannah Montana. Ponieważ autor nie wyraża swojej aprobaty dla tego nowego zjawiska w szkole, tylko je opisuje, odpowiedź A nie jest prawdziwa. Odpowiedź B nie jest poprawna, ponieważ autor artykułu odnosi się w sposób neutralny do ekstrawagancji, tylko wspomina o nich. W artykule nie ma ostrzeżenia przed nadmiernymi wydatkami przy organizacji balów, dlatego odpowiedź C jest niepoprawna.

Zdający czyta dwa teksty związane z tym samym tematem. Zadaniem zdającego jest wybranie z podanych odpowiedzi jednej właściwej, zgodnej z treścią tekstu. Jedno zdanie/ pytanie często może odnosić się do dwóch tekstów. Zadania mogą sprawdzać np. umiejętność znajdowania szczegółowych informacji, określania głównej myśli tekstu, kontekstu sytuacyjnego, intencji autora, określenia, do kogo jest tekst skierowany lub rozróżnienia faktów od opinii. Tekst może więc sprawdzać, czy potrafisz odróżnić, czy autor dzieli się swoją wiedzą, czy może cytuje fakty. Pierwsze zadanie często dotyczy celu pisania tekstu, a ostatnie ogólnego zrozumienia tekstu. Pozostałe dotyczą zazwyczaj informacji w tekście i są zadane w kolejności zdarzeń przedstawionych w tekście.
Jeśli masz za zadanie wyszukać w tekście szczegółową informację, pamiętaj, że może być ona wyrażona za pomocą innych słów niż w zadaniu. Będzie Ci potrzebna zatem znajomość synonimów i antonimów. Jeśli w zdaniu/pytaniu pojawi się takie samo słowo jak w tekście, zwróć uwagę na kontekst, w jakim zostało użyte w obu przypadkach i upewnij się, czy przekazana informacja jest rzeczywiście taka sama.
Jeśli masz określić, o czym jest tekst, zastanów się, które z proponowanych rozwiązań podsumowuje go lub w jakiś sposób streszcza.
Jeśli z zadania wynika, że masz określić, kim jest nadawca tekstu lub do kogo tekst jest skierowany, zwróć uwagę na wyrażenia, jakich używa autor, zwracając się do odbiorcy (odbiorców), co pisze o sobie i dla kogo przeznaczone są informacje zawarte w tekście.
Jeśli musisz określić rodzaj tekstu, zwróć uwagę na użyte środki językowe i stylistyczne charakterystyczne dla danego rodzaju tekstu.
Odpowiadając na pytania o intencje autora tekstu uważnie przeczytaj wszystkie odpowiedzi, zwracając szczególną uwagę na zwroty wyrażające określone intencje, np. udzielanie rady, proponowanie czegoś. Pamiętaj, że czasowniki określające intencje mogą mieć podobne lub nawet takie samo znaczenie, np. „point out”, „indicate”, „show”, ale to informacje następujące po nich nadają informacjom odmienny sens. Cel wypowiedzi jest często wyrażony w tekście w sposób niebezpośredni. Na przykład jeśli w tekście pojawiłby się fragment Ta wyprawa jest naprawdę niebezpieczna. Nie wolno ci lekceważyć takiego zagrożenia., to intencją autora byłoby prawdopodobnie ostrzeżenie kogoś.
Jedno z poleceń polega na odróżnianiu faktów od opinii. Aby rozwiązać to zadanie należy odszukać fragment tekstu, do którego to pytanie się odnosi, a następnie przeanalizować treść części tekstu. Fakty są zwykle opisane jako obiektywne informacje, oparte na wynikach badań naukowych lub danych statystycznych. Natomiast opinie autora tekstu czy innych osób są często poprzedzone takimi zwrotami jak: „I believe”, „Teachers are convinced that ..”, „Some people claim/think that ...” Rozpoznając, czy podane w opcjach odpowiedzi zdanie jest faktem, czy opinią, pamiętaj, że musisz to zrobić, odnosząc się do tekstu. Nie oceniaj zdań zgodnie ze swoją wiedzą ogólną. Pamiętaj, że fakt to prawda obiektywna, a opinią jest pogląd subiektywny mówiącego lub innej osoby. Jeśli osoba mówiąca przedstawia coś jako realny, naukowo lub statystycznie potwierdzony, zweryfikowany stan rzeczy, należy uznać, że jest to fakt. W przypadku zadań wymagających wskazania opinii pomocne będą występujące w tekście wyrażenia, np. To my mind; In my view.
Zdania/Pytania zwykle uporządkowane są według kolejności pojawiania się informacji w tekstach. Najpierw przeczytaj zdanie/pytanie, potem odszukaj odpowiadający mu fragment w tekście. Jeżeli zadanie odnosi się do całego tekstu, szukaj w nim wyrażeń i zwrotów charakterystycznych dla wskazanej w zdaniu/pytaniu sytuacji.
Jedną ze strategii rozwiązania tego zadania jest przeczytanie całego tekstu, aby określić główną myśl tekstu i intencje autora tekstu. Następnie zdający czyta zadania do wykonania i podkreśla słowa kluczowe. Potem czyta powtórnie tekst, aby znaleźć odpowiedzi na podane zadania. Potem przechodzi do drugiego tekstu.
Innym sposobem jest przeczytanie obydwu tekstów i zorientowania się, co mają wspólnego. Potem zdający czyta pytania i określa, co sprawdza każde z pytań – czy zrozumienie szczegółowych konkretnych informacji czy globalne zrozumienie tekstu, czy odróżnienie faktów od opinii. Potem rozwiązuje zadanie.
Gdy nie jesteś na 100% pewny, że wybrana przez ciebie opcja jest poprawna, powinieneś zacząć od eliminacji odpowiedzi, które nie są poprawne.
Kiedy rozwiązujesz test wielokrotnego wyboru, zastanów się, czy dane pytanie dotyczy całego tekstu, czy też konkretnego fragmentu. Jeśli dotyczy fragmentu, znajdź go i podkreśl.
Nie należy zakładać, że w tekście wielokrotnego wyboru poprawna odpowiedź zawiera słowa z tekstu. Należy skupić się na znaczeniu, a nie na poszczególnych słowach.
Każdą możliwą odpowiedź należy traktować jako zadanie typu prawda/fałsz, aby wyłonić tę która jest poprawna.

Znajomość środków językowych


Wskazówki ogólne dotyczące sprawności znajomość środków językowych na poziomie podstawowym mają zastosowanie także do poziomu rozszerzonego.

Zadania z luką – wielokrotny wybór- wybieranie brakujących wyrazów do luk w tekście

Przeczytaj tekst. Z podanych odpowiedzi wybierz właściwą, tak aby otrzymać logiczny i gramatycznie poprawny tekst. Zakreśl literę A, B, C albo D.
Wskazówki do rozwiązania zadania


AN ECO-FRIENDLY HOBBIT HOUSE
Tony and Jane Faith live in a pioneering roundhouse near Newport in Wales, a picturesque Bilbo Baggins-style property with a roof made of straw and a chimney poking through. Inside, the wooden floors 25.1._____ with rugs and sofas, and chairs have sheepskins thrown over them.



Upstairs there is a sleeping platform. The house is carefully thought through, and would 25.2._____ to anyone who has the spirit of the wildwood in them. Tony, who was an early pioneer of the organic house, 25.3._____ his living off the land as much as possible. This is an eco-home of wood frame, with recycled windows, solar power and a compost toilet.



Most importantly, though it may 25.4._____ 1,500 man hours to build, it cost only £3,000. This house is said to be almost biodegradable, so it meets the need for low-impact development and for young families to have somewhere affordable to live.

adapted from www.telegraph.co.uk














25.1.


25.2.



A.
are laying

A.
draw

B.
laid

B.
attract

C.
are laid

C.
charm

D.
have laid

D.
appeal






25.3.


25.4.



A.
has

A.
have taken

B.
does

B.
have been taken

C.
works

C.
be taken

D.
makes

D.
take







Poprawne rozwiązania
25.1.
C
25.2.
D
25.3.
D
25.4.
A

To zadanie sprawdza znajomość wiedzy gramatycznej (struktur) lub słownictwa (znaczenia). Zdający czyta tekst z lukami. Luka może dotyczyć zagadnienia gramatycznego lub leksykalnego (słownictwa). Z podanych odpowiedzi wybiera właściwy wyraz lub konstrukcję z czterech podanych i wstawia do tekstu, tak aby otrzymać logiczny i gramatycznie poprawny tekst. Brakujące słowa są częścią wyrażeń leksykalno-gramatycznych, których znajomość sprawdza zadanie.
Najpierw należy przeczytać tekst pobieżnie, aby dowiedzieć się, czego dotyczy, ignorując luki. Skoncentruj teraz swoją uwagę na lukach. Sprawdź, które z nich dotyczą problemów gramatycznych, a które wymagają od Ciebie znajomości słownictwa. Jeśli stwierdzimy, że dana luka dotyczy gramatyki, należy przeczytać tekst uważnie, skupiając się na słowach, które znajdują się przed luką i za luką. Następnie należy zastanowić się, jakiej struktury gramatycznej brakuje w luce (rzeczownika, przymiotnika). Jeśli to luka gramatyczna, określ na podstawie otoczenia luki, jakie warunki powinien spełniać wyraz lub wyrażenie pasujące do niej, na przykład w przypadku wstawiania czasownika zwróć uwagę na to, jaki jest podmiot, jakie są wyrażenia poprzedzające lukę, czy nie wymagają użycia konkretnej formy. Następnie popatrz, co znajduje się bezpośrednio po luce, np. jaki przyimek jest użyty i do którego z podanych czasowników on pasuje.
Jeśli to luka leksykalna, przeczytaj uważnie fragment tekstu, w którym ją umieszczono. Zastanów się, o czym jest mowa w tym fragmencie i jakiej informacji w nim brakuje. Wstawione słowo nie może zaburzać ciągu wypowiedzi, powinno ono logicznie dopełniać przekazywaną treść.
Można spróbować odgadnąć brakujące słowo przed przeczytaniem podanych odpowiedzi, a potem wybrać spośród podanych opcję, która najbardziej pasuje. Potem należy jeszcze raz przeczytać cały tekst, aby upewnić się, czy jest zbudowany poprawnie pod względem leksykalnym i gramatycznym.
Za każdym razem masz do dyspozycji cztery opcje odpowiedzi. Tylko jedna z nich prawidłowo uzupełnia lukę. Warto sprawdzić, dlaczego pozostałe są nieprawidłowe.
Po uzupełnieniu wszystkich brakujących wyrazów lub wyrażeń przeczytaj cały tekst i sprawdź, czy jest on spójny i logiczny.

Zadanie z luką – test luk z podanymi wyrazami
Uzupełnij każdą lukę (29.1.–29.4.) jednym wyrazem, przekształcając wyraz podany w nawiasie, tak aby otrzymać logiczny i gramatycznie poprawny tekst. Wymagana jest pełna poprawność ortograficzna wpisywanych wyrazów.
Wskazówki do rozwiązania zadania


YOUR UNFULFILLING DAY JOB
MIGHT BE THE BEST THING
THAT HAS EVER HAPPENED TO YOU
Diane Ladd was a little doubtful about playing Chevy Chase’s mother in National Lampoon’s Christmas Vacation. It required her to artificially age her appearance. She did it mainly for the pay check and is still obtaining the 29.1._______________ (FINANCE) rewards of that role 25 years later.




As her example shows, an unglamorous job can turn out to be a lucrative one and may 29.2._______________ (ABLE) your pursuit of more pleasurable activities. While the ideal is to be paid for doing what you love, often the bitter reality is being paid for work that neither gives you pleasure nor stimulates you intellectually.




However, instead of blocking 29.3._______________ (CREATE), performing such work can support it by removing economic stress. Americans count their money worries as one of their biggest stress factors and the 29.4._______________ (PRESENT) of chronic stress can limit our ability to think unconventionally.




So perhaps it’s time to change your thinking. Your day job isn’t standing between you and your passion.

adapted from www.forbes.com 















Poprawne rozwiązania
29.1.
financial
29.2.
enable
29.3.
creativity
29.4.
presence
Zdający czyta krótki tekst i uzupełnia luki słowami podanymi w ramce, których należy użyć we właściwej formie. Należy wybrać jeden z wyrazów z ramki i przekształcić go w taki sposób, aby powstał spójny i logiczny tekst. Wymagana jest pełna poprawność gramatyczna i ortograficzna wpisywanych wyrazów. Podanych słów zwykle jest więcej niż luk w tekście. Dwa wyrazy są zwykle podane dodatkowo i nie pasują do żadnej luki.
Jedną ze strategii jest uważne przeczytanie tekstu, aby zorientować się ogólnie w jego treści, o czym jest tekst, jaka jest jego główna myśl. Następnie należy spróbować określić, jakiej części mowy brakuje w poszczególnych lukach (rzeczownika, czasownika itd.). Następnie należy starannie dobrać słowo, które najlepiej uzupełnia każdą lukę i zdecydować, w jakiej formie należy go użyć. Na koniec należy przeczytać uzupełniony tekst, aby sprawdzić, czy jest on logiczny i spójny.
Zadanie z luką - otwarty tekst luk
Zadanie 31.
Przeczytaj tekst. Uzupełnij go, wpisując w każdą lukę (31.1.–31.4.) jeden wyraz, tak aby powstał spójny i logiczny tekst. Wymagana jest pełna poprawność gramatyczna i ortograficzna wpisywanych wyrazów.
Wskazówki do rozwiązania zadania


SELFIE CULTURE: GOOD OR BAD?
The art of the selfie is one 31.1._______________ lots of people have been practising lately. According to a recent study, 91 percent of teens have posted selfies online.



What’s the 31.2._______________ for their popularity? The cult of the selfie celebrates ordinary people. Everybody can feel like a model and share their pictures online. Besides, it’s a quick way to get positive comments about your appearance. When others Like it, it’s a boost of confidence.



Sure, showing off a new outfit or hairstyle is fun, but there’s a danger that your self-esteem may 31.3._______________ linked to the Likes you get, and they aren’t based on who you are – they’re based on what you look like. Overall, opinions vary on 31.4._______________ or not selfie culture is a positive phenomenon. Ask yourself: Are my selfies for fun or do I need the Likes?
adapted from www.teenvogue.com










Poprawne rozwiązania


To zadanie sprawdza znajomość wiedzy gramatycznej (struktur) i słownictwa (znaczenia), ale nie ma podanych wyrazów, spośród których należy wybrać poprawną odpowiedź. W tym zadaniu zdający czyta krótki tekst z lukami. Ich zadanie polega na uzupełnieniu każdej luki w taki sposób, aby tekst był gramatycznie poprawny i logiczny. W każdą lukę należy wpisać tylko jedno słowo.
Zdający powinien dokładnie przeczytać tekst, ignorując luki i zastanawiając się, o czym on jest. Skoncentruj teraz swoją uwagę na lukach. Na podstawie otoczenia luki, zdecyduj, która z nich dotyczy problemów gramatycznych, a która wymaga od Ciebie znajomości słownictwa.
Jeśli to luka leksykalna, przeczytaj uważnie fragment tekstu, w którym ją umieszczono. Zastanów się, o czym jest mowa w tym fragmencie i jakiej informacji w nim brakuje. Wstawione słowo nie może zaburzać wypowiedzi, powinno logicznie dopełniać przekazywaną treść. Brakujące słowo może być częścią zwrotów, kolokacji, czasowników frazowych, idiomów , których znajomość jest testowana w zadaniu. Trzeba spróbować podać jak największą liczbę słów, które mogą występować w połączeniu ze słowami poprzedzającymi lukę lub następującymi tuż po niej. Wstawione słowo powinno dać nam poprawne zdanie.
Jeśli to luka gramatyczna, określ, jakie warunki powinien spełniać wyraz pasujący
do niej. Jeśli brakującym wyrazem w zdaniu jest np. czasownik, zastanów się, jakiej jego formy należy użyć.
Na koniec należy przeczytać uzupełniony tekst, aby sprawdzić, czy jest on logiczny i spójny. Z tego względu w toku nauki i przygotowywania się do egzaminu niezwykle ważne jest zapisywanie i zapamiętywanie nie pojedynczych słów, ale całych wyrażeń. Dzięki temu będzie można je później łatwiej dostrzec je w tekstach.

Słowotwórstwo
Zadanie 29.
Uzupełnij każdą lukę (29.1.–29.4.) jednym wyrazem, przekształcając wyraz podany w nawiasie, tak aby otrzymać logiczny i gramatycznie poprawny tekst. Wymagana jest pełna poprawność ortograficzna wpisywanych wyrazów.
Wskazówki do rozwiązania zadania


YOUR UNFULFILLING DAY JOB
MIGHT BE THE BEST THING
THAT HAS EVER HAPPENED TO YOU
Diane Ladd was a little doubtful about playing Chevy Chase’s mother in National Lampoon’s Christmas Vacation. It required her to artificially age her appearance. She did it mainly for the pay check and is still obtaining the 29.1._______________ (FINANCE) rewards of that role 25 years later.




As her example shows, an unglamorous job can turn out to be a lucrative one and may 29.2._______________ (ABLE) your pursuit of more pleasurable activities. While the ideal is to be paid for doing what you love, often the bitter reality is being paid for work that neither gives you pleasure nor stimulates you intellectually.




However, instead of blocking 29.3._______________ (CREATE), performing such work can support it by removing economic stress. Americans count their money worries as one of their biggest stress factors and the 29.4._______________ (PRESENT) of chronic stress can limit our ability to think unconventionally.




So perhaps it’s time to change your thinking. Your day job isn’t standing between you and your passion.

adapted from www.forbes.com 















Poprawne rozwiązania
29.1.
financial
29.2.
enable
29.3.
creativity
29.4.
presence

Zdający czyta tekst z luką. Zadaniem zdającego jest uzupełnienie każdej luki, przekształcając wyraz podany w nawiasie, tak aby otrzymać logiczny i gramatycznie poprawny tekst. W każdą lukę należy wpisać tylko jedno słowo. Wymagana jest pełna poprawność ortograficzna wpisywanych wyrazów.
To zadanie może być oparte na tekście lub oddzielnych, rozbudowanych zdaniach, do których będziesz musiał wpisać przekształcone wyrazy.
Jeśli jest to tekst, przeczytaj cały, zanim przystąpisz do rozwiązywania zadania, aby zorientować się w jego treści i formie. Podczas czytania zastanów się, jakich części mowy brakuje w zdaniach.
Podczas drugiego czytania tekstu uzupełnij luki podanym wyrazem, zmieniając jego formę odpowiednio do części mowy, na którą się zdecydowałeś.
Jedną ze strategii rozwiązania tego zadania jest rozpoczęcie od przeczytania całego tekstu, aby określić główną myśl tekstu i dowiedzieć się, o czym jest tekst. Zdający orientuje się w jego treści. Następnie należy przeczytać tekst jeszcze raz, uzupełniając luki. Trzeba zdecydować, jakiej części mowy brakuje w luce i jaka część mowy pasowałaby najbardziej. Należy dobrać odpowiednie przedrostki i przyrostki. Aby przekształcić podane wyrazy na inne części mowy, należy dodać odpowiednie przyrostki (np. „dark” – „darkness”, „king” – „kingdom”, „religion” – „religious”, „just” –„ justify”) albo zmienić rdzeń wyrazu (np. „proud” - „pride”, „long” - „lenghth”, „argue” - „argument”, „happy” - „happily”. Treść zdania może wskazywać na to, że do utworzonego wyrazu należy również dodać przedrostek nadający znaczenie przeciwne do wyrazu podstawowego, np. „un-”, „in”-, „de”-, „dis”-. Zastanów się, czy wpisywany wyraz powinien mieć przedrostek, np. nadający mu znaczenie przeciwne, lub czy powinien być użyty w liczbie mnogiej. Pod koniec należy przeczytać cały tekst, aby sprawdzić, czy jest on spójny i logiczny.

Parafraza zdań
Wykorzystując wyrazy podane drukowanymi literami, uzupełnij każde zdanie z luką, tak aby zachować sens zdania wyjściowego (33.1.–33.4.). Wymagana jest pełna poprawność ortograficzna i gramatyczna wpisywanych fragmentów zdań. Uwaga: nie zmieniaj formy podanych wyrazów. W każdą lukę możesz wpisać maksymalnie pięć wyrazów, wliczając w to wyraz już podany.
33.1.
It’s highly possible that pirates hijacked an oil tanker off the coast of Somalia.

MAY



An oil tanker ______________________________ by pirates off the coast of Somalia.


33.2.
Josh didn’t pass the final exams because he hadn’t studied enough.

WOULD



If Josh had studied more, ___________________________________ the final exams.


33.3.
I have no idea what I should do with all the clutter in my room.

SUPPOSED



I have no idea what _________________________________ with all the clutter in my

room.


33.4.
Although they are best friends, Tina and Mary often argue with each other.

OUT



Tina often _______________________________ Mary although they are best friends.


33.1. may have been hijacked
33.2. he would have passed / would not (wouldn’t) have failed
33.3. I am (I’m) supposed to do
33.4. falls out with
W zdaniu 33.1. prawidłową odpowiedzią jest may have been hijacked. W zdaniu wyjściowym wyrażenie It’s highly possible oraz czas przeszły wskazują, że powinna zostać użyta konstrukcja may/might have happened. Dodatkowo należy zamienić stronę czynną ze zdania wyjściowego pirates hijacked an oil tanker na stronę bierną.
W zdaniu 33.2. prawidłową odpowiedzią jest: he would have passed lub would not (wouldn’t) have failed (trzeci okres warunkowy), ponieważ czas przeszły ze zdania wyjściowego Josh didn’t pass the final exams jak i czas zaprzeszły: he hadn’t studied enough, sygnalizują, że warunek dotyczy przeszłości, więc należy użyć trzeciego okresu warunkowego.
W zdaniu 33.3. prawidłową odpowiedzią jest I am (I’m) supposed to do, ponieważ mamy sparafrazować zdanie używając słowa supposed. W tej sytuacji najbliższa znaczeniowo jest konstrukcja be supposed to do something.
W zdaniu 33.4. prawidłową odpowiedzią jest falls out with, ponieważ jest to synonim do czasownika argue ze zdania wyjściowego. Należy pamiętać o zmianie formy czasownika z uwagi na zmianę liczby mnogiej na pojedynczą.
W tym przypadku zadaniem zdającego jest przekształcenie podanych zdań przy użyciu podanych słów. Przeczytaj zdanie, które masz przekształcić oraz słowo-klucz (jeśli jest podane), którego musisz użyć, a także początek i/lub koniec zdania, jeśli jest podany. Musi więc powstać zdanie, które wyraża te same informacje, ale innymi słowami. Nie wolno zmieniać podanych fragmentów zdań ani przekraczać liczby wyrazów podanej w poleceniu. Słowo podane w nawiasie może być słowem kluczowym, choć nie musi. Należy starać się, aby znaczenie utworzonych zdań było możliwie najbliższe znaczeniu zdań wyjściowych. Po utworzeniu zdania należy przeczytać je jeszcze raz, aby sprawdzić, czy ma ono sens.
Jedną ze strategii jest przeczytanie każdej pary zdań i określenie, jakie zjawisko gramatyczne jest z jej pomocą testowane. Zastanów się, do jakiego zagadnienia gramatycznego lub leksykalnego odnosi się to zadanie (np. użycie czasów, strona bierna itp.), biorąc po uwagę słowo-klucz, którego musisz użyć. Często słowo-klucz jest wskazówką do użycia konkretnej struktury gramatycznej. Należy zwrócić uwagę, aby użyć w obydwu zdaniach tego samego czasu gramatycznego.
Aby rozwiązać to zadanie, zdający powinien najpierw przeczytać dokładnie pierwsze zdanie, upewniając się, że rozumie dokładnie, co ono oznacza. Potem patrzy na drugie zdanie. Następnie zdający patrzy na lukę i próbuje odszyfrować, jakiej części zdania brakuje. Należy zastanowić się, co trzeba zrobić, aby uzupełnić informacje w tym drugim zdaniu, np. czy trzeba zmienić formę ze strony czynnej czasownika na formę strony biernej, zastosować inny czas gramatyczny, zastosować formę z końcówką „-ing” zamiast bezokolicznika, zamienić pytanie bezpośrednie na pośrednie. Zdający próbuje w swoim umyśle stworzyć zdanie, które miałoby to samo znaczenie, co pierwsze zdanie. Wreszcie należy uzupełnić to drugie zdanie, tak aby miało to samo znaczenie, co pierwsze. Potem należy przeczytać drugie zdanie i sprawdzić, czy pasuje do naszych wyobrażeń, a potem wstawić właściwe słowa.

Tłumaczenie fragmentów zdań na język obcy
Przetłumacz na język angielski podane w nawiasach fragmenty, tak aby otrzymać logiczne i gramatycznie poprawne zdania. Wymagana jest pełna poprawność ortograficzna wpisywanych fragmentów zdań. Uwaga: w każdą lukę możesz wpisać maksymalnie pięć wyrazów.
36.1.
(Nie jestem w stanie) ____________________________________ to solve the problem with my computer for two weeks.


36.2.
The headmaster (nie będzie tolerował) ____________________________________ with such behavior any longer.


36.3.
You (lepiej nie zniechęcaj) ____________________________________ your sister from taking part in talent show competitions.


36.4.
Preparing for the final exams shouldn’t prevent students from (uczenia się języków obcych) ____________________________________ for pleasure.


36.1. I haven’t been able
36.2. will not / won’t put up
36.3. had better not discourage
36.4. studying / learning foreign languages
W zadaniu 36.1. konieczne jest użycie czasu gramatycznego Present Perfect. Wskazuje na to zwrot for two weeks. W tym czasie nie możemy użyć czasownika modalnego can, musimy zamiast niego użyć konstrukcji be able to.
Zadanie 36.2. wymaga użycia czasu przyszłego. Przyimek with wskazuje, że musi być użyty czasownik frazowy put up with. Nie można użyć zwykłego czasownika tolerate ponieważ nie łączy się on z tym przyimkiem.
W zadaniu 36.3. należy użyć konstrukcji had better. Po tej konstrukcji przeczenie tworzymy przez wstawienie słowa not oraz podstawowej formy czasownika. Występujący po luce przyimek from wyklucza użycie czasownika frazowego put off.
W zadaniu 36.4. należy użyć formy czasownika z końcówką –ing po przyimku from.

Zdający tłumaczy z języka polskiego na język angielski podane w nawiasach fragmenty, tak aby otrzymać logicznie i gramatycznie poprawne zdania. Fragmenty do przetłumaczenia są podane po polsku w nawiasach. Zdający musi utworzyć logiczne i gramatycznie poprawne zdania. Wymagana jest pełna poprawność ortograficzna wpisywanych fragmentów. W każdą lukę można wpisać maksymalnie pięć wyrazów. To zadanie sprawdza znajomość zarówno gramatyki, jak i słownictwa.
Rozwiązywanie tego zadania należy zacząć od przeczytania całego zdania, aby zrozumieć zamierzone znaczenie. Dopiero po przeczytaniu trzeba uzupełnić zdanie.
Przystępując do tłumaczenia fragmentów zdań, wyrażaj się precyzyjnie. Staraj się, aby Twoje tłumaczenie było jak najbliższe oryginału, pamiętaj jednak, że dosłowne tłumaczenie nie zawsze jest wskazane. Nie zapominaj, że pewne wyrazy o bardzo podobnym wyglądzie i brzmieniu mają zupełnie inne znaczenie, np. gimnazjum to nie jest gymnasium tylko college.
Zastanów się, czy Twoje tłumaczenie nie opiera się na błędnej kalce z języka polskiego. Tłumaczenie poszczególnych wyrazów bez zastosowania charakterystycznych dla języka zasad gramatyczno-leksykalnych może zmienić sens zdania.
Sprawdź, czy przetłumaczony przez Ciebie fragment stanowi logiczną i strukturalną całość z częścią zdania podaną już w języku obcym.
Bardzo istotną wskazówką w poleceniu jest informacja o liczbie wyrazów, które można wpisać w lukę. Przekroczenie tej liczby może podpowiedzieć Ci, że Twoje tłumaczenie jest błędne.

Układanie fragmentów zdań z podanych elementów leksykalnych

Uzupełnij zdania 35.1.–35.4., wykorzystując podane w nawiasach wyrazy w odpowiedniej formie. Nie należy zmieniać kolejności podanych wyrazów, trzeba natomiast – jeżeli jest to konieczne – dodać inne wyrazy, tak aby otrzymać logiczne i gramatycznie poprawne zdania. Wymagana jest pełna poprawność ortograficzna wpisywanych fragmentów. Uwaga: w każdą lukę możesz wpisać maksymalnie pięć wyrazów, wliczając w to wyrazy już podane.
35.1.
Lucas wasn’t sure if (he / ever / see) ______________________________ the man before.


35.2.
I’m sure that unless the weather improves, heavy snow (make / they / change) ______________________________ their travel plans.


35.3.
It says here that these (pill / ought / take) ______________________________ three times a day after meals.


35.4.
You (should / not / behave) ______________________________ so irresponsibly at the festival last week. I’d asked you to be careful.


35.1. he had ever seen
35.2. will make them change
35.3. pills ought to be taken
35.4. shouldn’t have behaved
35.1. Wymagane jest użycie czasu Past Perfect czasownika see z uwagi na obecność słowa before. Uzupełniane wyrażenie powinno mieć szyk zdania twierdzącego, gdyż jest pytaniem pośrednim.
35.2. Czasownik make musi być w czasie Future Simple, z uwagi na wyrażenie I’m sure i zdanie warunkowe pierwszego typu. Ponadto, czasownik ten wymaga użycia zaimka they w funkcji dopełnienia oraz czasownika change w formie bezokolicznika bez słowa to.
35.3. Zaimek these znajdujący się przed luką wymaga zastosowania liczby mnogiej wyrazu pill. Czasownik modalny ought zawsze występuje ze słowem to. Po nim powinna zostać użyta strona bierna czasownika take w formie bezokolicznikowej.
35.4. Z uwagi na wyrażenie last week zdanie odnosi się do przeszłości. Czasownik modalny wymaga zatem użycia perfect infinitive.

Zdający uzupełnia zdania wykorzystując podane w nawiasach wyrazy w odpowiedniej formie. Wyrazy w nawiasie podane są w formach podstawowych. Należy je odpowiednio przekształcić. Z podanych w nawiasach podpowiedzi zdający układa fragmenty zdań. Nie należy zmieniać kolejności podanych wyrazów, trzeba natomiast – jeśli to konieczne – dodać inne wyrazy, tak aby otrzymać logicznie i gramatycznie poprawne zdania. Wymagana jest pełna poprawność ortograficzna wpisywanych fragmentów. W każdą lukę można wpisać maksymalnie sześć wyrazów, wliczając w to wyrazy już podane.
Należy pamiętać, że powyższe zadanie sprawdza znajomość zarówno słownictwa, jak i gramatyki. Najpierw należy przeczytać całe zdanie, aby przed uzupełnieniem go upewnić się co do jego zamierzonego znaczenia. Należy zwracać uwagę na wskazówki odnoszące się do odpowiedniego czasu, tak aby otrzymać logicznie i gramatycznie poprawne zdania (np. „yet” wskazuje na czas dokonany perfect, „wish” wymaga użycia czasu przeszłego). Czasami to fragment zdania podany po nawiasie, np. okoliczniki, podpowie Ci, jak należy przekształcić wyrazy w nawiasie. Potem trzeba przeanalizować każdy wyraz z nawiasu z osobna i zastanowić się, w jakiej formie go użyć. Jedną ze sprawdzanych umiejętności jest zastosowanie czasownika podanego w bezokoliczniku w odpowiednim czasie gramatycznym. Należy mieć świadomość, że zdający niekiedy sam musi dodać takie słowo jak na przykład przedimek (rodzajnik), zaimek, przyimek, czasownik posiłkowy -właściwą formę czasownika „to be”, aby zdanie miało sens. Po skończeniu zadania należy zawsze przeczytać zdania jeszcze raz i sprawdzić, czy nie zapomnieliśmy dodać przyimka lub przedimka/rodzajnika.

Jak napisać dobrą wypowiedź pisemną na pisemnym egzaminie maturalnym z języka angielskiego – poziom rozszerzony

Wskazówki ogólne dotyczące sprawności pisania na poziomie podstawowym mają zastosowanie także do poziomu rozszerzonego (informacje o realizacji elementów polecenia, spójności i logice tekstu, bogactwie struktur leksykalno-gramatycznych, poprawności językowej) z wyłączeniem informacji podanych poniżej.
1. Zadanie polega na napisaniu tekstu argumentacyjnego zgodnie ze wskazówkami dotyczącymi treści oraz formy (list formalny, rozprawka, artykuł publicystyczny). Polecenie zawiera dwa elementy do omówienia (np. Wyraź swoje osobiste zdanie; zaznacz, że ktoś może być przeciwnego zdania).
2. Na początku pisania wypowiedzi pisemnej na poziomie rozszerzonym należy przeczytać uważnie temat, który wybrałeś. Należy zwrócić uwagę na formę, w jakiej wypracowanie ma być napisane. Można podkreślić dwa elementy tematu, które należy rozwinąć.
3. Zdający powinien upewnić się, że rozumie zagadnienie opisane w poleceniu. Należy pamiętać, że praca, która odbiega od tematu nie podlega ocenie.
4. Praca powinna realizować podane po polsku polecenie (kropki).
5. Praca powinna się składać ze wstępu, rozwinięcia i zakończenia.
6. Tworząc wypowiedź pisemną, należy podzielić tekst na akapity, tak aby napisana wypowiedź stanowiła logiczny i spójny ciąg argumentów. Dlatego przed rozpoczęciem pisania warto zastanowić się nad formą i treścią wypowiedzi, i stworzyć jej plan. Należy pominąć informacje nieistotne dla zadania.
7. Argumenty powinny być przedstawione w logiczny sposób. Należy użyć różnych wyrażeń, aby przedstawić poszczególne argumenty.
8. Zdający może napisać szkic pracy: dwa- trzy akapity rozwinięcia i zakończenie. Należy pamiętać, aby nie podawać jedynie listy argumentów bez ich rozwijania. Należy szeroko opisać wymienione argumenty, podać ich uzasadnienie, poprzeć przykładami. Należy zachować odpowiednie proporcje między częściami pracy: w każdej części należy napisać dwa, trzy zdania.
9. Treści powinny być przekazane zgodnie z zasadami logiki oraz w sposób uporządkowany i spójny.
10. Aspekty w pracy (kropki do zrealizowania) są elementami tematu, które zdający musi omówić w rozwinięciu pracy. Odniesienie się do nich w tezie/we wstępie jest wskazane, ale nie jest konieczne, aby tezę uznać za poprawną. Wyjątkiem jest rozprawka za i przeciw. W tego typu rozprawce w tezie wymagane jest zaznaczenie, że w pracy będą rozpatrywane argumenty za i przeciw. Właśnie te elementy są tu aspektami.
11. Należy stworzyć dokładny plan swojej wypowiedzi pisemnej przed przystąpieniem do pisania. Podczas pisania trzeba mieć już wyobrażenie o treści i sposobie oraz porządku, w jakim przedstawiamy informacje. To nada kształt tekstowi i zapewni odpowiednią strukturę. Dzięki temu tekst będzie bardziej spójny i mniej informacji będzie się powtarzało. Informacje będą przedstawione w sposób bardziej uporządkowany.
12. Zanim zaczniesz pisać wypracowanie, przemyśl jego organizację, tak aby osoba, która ją czyta, nie miała problemu ze zrozumieniem przedstawionych przez ciebie argumentów, oraz aby całość była przejrzysta i łatwa do zrozumienia. Zanotuj, co chcesz umieścić we wstępie, poszczególnych akapitach i podsumowaniu wypowiedzi pisemnej. Nie zapominaj też o dokładnym ujęciu tematu zgodnie z instrukcją zawartą w poleceniu.
13. Należy przejrzeć swoje notatki i zdecydować, które pomysły zdający wykorzysta w pracy. Trzeba wybrać te aspekty pracy, które zdający potrafi rozwinąć.
14. W wypowiedzi pisemnej należy stosować różnorodne struktury gramatyczne, słownictwo na zaawansowanym poziomie, związki frazeologiczne oraz idiomy, ale używając języka formalnego. Należy pamiętać, by w pracy używać słów i zwrotów, których znaczenie znasz i które potrafisz zastosować odpowiednio do kontekstu.
15. Jeśli chodzi o elementy charakterystyczne dla formy pracy, wypowiedź powinna zawierać odpowiedni zwrot rozpoczynający i kończący. Zwroty te muszą być charakterystyczne dla języka formalnego. Nie można użyć, np. „Love”.
16. Następnie zdający może udoskonalić pierwszą wersję pracy. Powinien on przeczytać pracę, skupiając się na logice i zgodności treści z poleceniem. Trzeba przeredagować pracę, jeśli zawiera ona niejasności. Zdający powinien sprawdzić, czy każdy akapit omawia jeden główny temat.
17. Pod koniec należy sprawdzić poprawność językową (literówki, proste błędy gramatyczne, powtarzające się w kolejnych zdaniach wyrazy) oraz interpunkcję.
18. Ostatnim etapem jest sprawdzenie, czy długość pracy wynosi 200 – 250 słów.

19. Rozprawka jest formą wypowiedzi, w której zdający rozważa zagadnienie podane w wybranym poleceniu.
20. Rozprawka może mieć różne formy. Może to być rozprawka typu „za i przeciw”, w której musisz podać argumenty „za” i argumenty „przeciw” rozważanemu zagadnieniu lub wady i zalety jakiegoś rozwiązania. Może to być rozprawka, w której będziesz musiał rozważyć problem z dwóch punktów widzenia. Może to być rozprawka opiniująca, w której będziesz mógł przedstawić swój punkt widzenia, popierając go albo argumentami „za”, albo argumentami „przeciw”. Dopuszczalne jest też przedstawienie argumentów „za” i „przeciw”.
21. Zwróć uwagę, że temat rozprawki jest skonstruowany według schematu. Pierwsze zdanie w temacie – to przedstawienie zagadnienia, czyli głównego tematu, który ma być w rozprawce omówiony. Zagadnienie odwołuje się do jakiegoś zjawiska z Twojego otoczenia, do jakiejś znanej Ci sytuacji czy problemu. W drugiej części tematu podane są dwa aspekty, które musisz w rozprawce rozważyć, wspierając je dodatkowymi wyjaśnieniami i przykładami z życia.
22. Cechy dobrze napisanej rozprawki to: logiczna budowa podporządkowana jednej głównej myśli, jasno sformułowana teza, odpowiednia do formy (rozprawka za i przeciw lub rozprawka przedstawiająca opinię), trzyczęściowa budowa (wstęp, rozwinięcie, zakończenie), logiczne i przejrzyste omówienie zagadnień, utrzymanie stylu formalnego.
23. Rozprawka to wypowiedź, w której zdający rozważa zagadnienie podane w poleceniu, przedstawiając argumenty, wspierając je dodatkowymi wyjaśnieniami oraz/lub przykładami. Autor rozprawki może wyrazić aprobatę lub dezaprobatę wobec rozważanego zagadnienia, może również przestawić argumenty za i przeciw, odpowiednio sygnalizując przyjęty schemat w tezie wspartej adekwatnymi argumentami i właściwym zakończeniem.
24. We wstępie rozprawki należy postawić tezę. To zazwyczaj parafraza zagadnienia, które zapisano w temacie rozprawki. Pamiętaj, że w tezie musisz zapowiedzieć strukturę swojej rozprawki. W przypadku rozprawki „za i przeciw” powinieneś napisać, że rozważysz argumenty „za” i „przeciw” wobec omawianego zagadnienia, plusy i minusy czy też wady i zalety proponowanego rozwiązania problemu. Jeśli piszesz rozprawkę opiniującą, musisz przedstawić swoje stanowisko wobec omawianego zagadnienia.
25. Poprawnie sformułowana teza musi być zgodna z tematem i treścią rozprawki.
26. W rozprawce każdy paragraf rozwinięcia powinien zaczynać się od zdania tzw. topic sentence. Zdanie to zapowiada, o czym będzie dany paragraf lub podsumowuje jego treść. Dzięki temu zdaniu czytelnik wie, o czym będzie dany paragraf. Po topic sentence należy podać tzw. supporting sentence, które uszczegóławia wcześniej stwierdzenie, uzasadnia to stwierdzenie, rozwija je, podaje dowody, przykłady wspierające stwierdzenie z topic sentence.
27. Pamiętaj, aby Twoja argumentacja w rozwinięciu była pogłębiona, wieloaspektowa i poparta przykładami. Argumenty powinny być konkretne, jasne i łatwe do odszukania. Używaj więc wyrażeń i zwrotów porządkujących tok Twojej wypowiedzi.
28. Wyrażaj się precyzyjnie, wykorzystując słownictwo charakterystyczne dla poruszanego tematu. Nie używaj słów pospolitych i potocznych, takich jak: super, fajny, interesujący – liczą się do limitu słów, ale świadczą o ograniczonym zasobie słownictwa.
29. Należy stosować szeroki zakres środków językowych, bogate słownictwo, a jednoczeście należy pilnować, aby tekst brzmiał naturalnie.
30. Dobrze napisana rozprawka ma podsumowanie spójne z podaną w rozwinięciu argumentacją. W zakończeniu nie powtarzaj tymi samymi słowami treści, które zostały już zapisane we wstępie.
31. Pamiętaj, że napisany przez Ciebie tekst powinien stanowić spójną klarowną całość. Oznacza to, że musisz zadbać o logikę wewnątrz zdań, ale też kolejne zdania powinny wynikać jedne z drugich, a akapity łączyć się za pomocą odpowiednich zwrotów. Jeżeli przedstawisz argumenty, poprzesz je przykładami, a nie zadbasz o logiczne i gramatyczne powiązania między poszczególnymi fragmentami swojej wypowiedzi, nie będzie to dobrze napisana rozprawka, a jedynie zlepek przypadkowych myśli.
32. Pamiętaj, że rozprawkę należy napisać językiem formalnym, unikaj potocznych wyrażeń oraz stylu języka mówionego.
33. Kiedy Twój tekst jest gotowy, przeczytaj go jeszcze raz. Sprawdź, czy jest logicznie uporządkowany, czy oba wskazane w temacie aspekty zostały rozwinięte i uzasadnione.
34. Sprawdź, czy Twój tekst mieści się w limicie słów.
35. Spróbuj zauważyć w swojej wypowiedzi błędy, które popełniłeś z powodu pośpiechu lub braku staranności, np. błędy interpunkcyjne lub ortograficzne. Wprowadź ewentualne poprawki.
36. Wyróżniamy dwa rodzaje rozprawki: rozprawka argumentacyjna (for and against essay) i rozprawka wyrażająca opinię (opinion essay).
37. We wstępie rozprawki za i przeciw zdający formułuje tezę adekwatną do tematu. Wstęp ma wprowadzić czytelników w temat twojej pracy. Należy starać się zainteresować czytelników, Można rozpocząć rozprawkę od pytania bezpośredniego. Teza powinna zawierać stwierdzenie, że autor omówi w pracy argumenty za jakąś kwestią i przeciw niej.
38. Opisanie problemu, który jest tematem rozprawki w formie stwierdzenia nie jest tezą.
39. Teza musi zapowiadać oczekiwaną strukturę rozprawki.
40. Jeśli zdający pisze rozprawkę argumentacyjną, musi we wstępie napisać, że są wady i zalety danego zjawska.Może użyć zwrotów: „Są plusy i minusy tego rozwiązania”, „...ma wiele zalet, ale spowoduje też wiele problemów”, „Jestem za ….”, „Uważam, że to zły pomysł, żeby ….”, „Z punktu widzenia … to dobry pomysł, ale jeśli patrzymy na ….. to zobaczymy, że wszystko zależy od …..”.
41. Teza nie może być pytaniem.
42. Użycie zwrotów: „Moim zdaniem”, „Według mnie” nie wpływa na obniżenie jakości tezy w rozprawce za i przeciw, jeśli zdający wskazuje na wady i zalety danego zjawiska/rozwiązania.
43. W rozprawce za i przeciw, w której piszący jest za danym zjawiskiem, powinien przedstawić więcej argumentów za.
44. W rozwinięciu przestawiamy dokładnie argumenty za i przeciw z podaniem obszernych uzasadnień w oddzielnych paragrafach. Wypowiedzi trzeba obszernie uzasadnić, poprzeć przykładami.
45. W rozprawce argumentacyjnej można wyrażać opinię tylko w ostatnim paragrafie.
46. Pisząc rozprawkę argumentacyjną używamy stylu formalnego lub półformalnego, przedyskutowując zalety i wady tematu.
47. Pisząc rozprawkę argumentacyjną używamy formalnego lub półformalnego słownictwa, długich zdań, formalnych elementów łączących, np. „Although”, „Whereas”, „For this reason”, pełnych form czasownikowych, np. „It is well worth ...”, łagodnego oficjalnego stylu, który polega na unikaniu wyrażeń kolokwialnych i wyrażania osobistych uczuć, np. „Renting a home is thought by some people to be a better solution than buying one”. W rozprawce często stosuje się formy bezosobowe, typowe dla oficjalnej odmiany języka, zwłaszcza gdy przytaczamy czyjeś poglądy czy przedstawiamy fakty. Najczęściej używane zwroty to: „It is widely believed that ...”, It is often thought that ….”, „Many people say that ...”, „Statistics show that ….”
48. W zakończeniu zdający podsumowuje główne wątki wypowiedzi. Może też przedstawić swój punkt widzenia, wyrazić opinię oraz sformułować wniosek, nawiązujący do przedstawionych wcześniej argumentów.
Struktura rozprawki argumentacyjnej
Wstęp – zaprezentowanie tematu i obu stron zjawiska
…...................................................................................................................
…..................................................................................................................
Rozwinięcie - Przedstawienie argumentów za + uzasadnienie, konsekwencje
….................................................................................................................
….................................................................................................................
….................................................................................................................
Przedstawienie argumentów przeciw + uzasadnienie, konsekwencje
….................................................................................................................
….................................................................................................................
….................................................................................................................
Zakończenie – podsumowanie argumentów i wyrażenie opinii
…................................................................................................................
…...............................................................................................................
49. W rozprawce z opinią autor przedstawia opinię na dany temat. We wstępie zdający przedstawia opinię na temat opisany w zadaniu. Jeśli zdający nie zgadza się z daną opinią, to we wstępie musi napisać, że jest przeciw jakiemuś zjawisku.
50. W dwóch kolejnych akapitach zdający uzasadnia swoje stanowisko w odniesieniu do dwóch aspektów z polecenia. Zdający powinien uzasadnić swoje stanowisko w sposób logiczny.
51. W rozprawce, w której uczeń wyraża własną opinię nie wymaga się uwzględnienia argumentów za i przeciw. Ważne jest, aby uczeń był konsekwentny w tym, co pisze przez całą pracę i wystarczająco rozwinął dwa elementy podane w poleceniu.
52. W rozprawce z wyrażeniem opinii piszący może konsekwentnie podawać tylko argumenty na tak, jeśli we wstępie wyraził opinię pozytywną.
53. Jeśli we wstępie zdający wyraził opinię negatywną, to argumenty powinny wspierać tezę. Jeśli w pracy pojawiają się argumenty przeciwne do postawionej w rozprawce tezy, to zdający powinien uznać je za niezasadne. Zdający może również wyrazić opinię bardziej neutralną. Zdający może też rozpatrywać argumenty za i przeciw, ale w zakończeniu musi koniecznie wyrazić swoją opinię, używając innych struktur leksykalno-gramatycznych niż użyte we wstępie. Jest istotne, aby wyrażona we wstępie opinia oraz podsumowanie były spójne z argumentacją przedstawioną w rozwinięciu.
54. Aby wyrazić opinię w rozprawce, należy użyć takich zwrotów jak: „Personally, I think ...”, „As far as I am concerned”, „In my opinion”, „I agree/ disagree with”, „I believe that ...”, „From my point of view ..”
Struktura rozprawki z wyrażeniem opinii
Wstęp - teza z wyrażeniem opinii przez piszącego
…....................................................................................................................
…....................................................................................................................
Rozwinięcie – wieloaspektowa, pogłębiona realizacja pierwszego elementu – prezentacja pierwszej opinii potwierdzającej tezę+ przykłady/uzasadnienia/wyniki,
wieloaspektowa realizacja drugiego elementu – prezentacja drugiej opinii potwierdzającej tezę +przykłady/uzasadnienia/wyniki
Wieloaspektowa, pogłębiona realizacja trzeciego elementu – prezentacja opinii negującej tezę +przykłady/uzasadnienia/wyniki
….......................................................................................................................
….....................................................................................................................
…........................................................................................................................
Zakończenie – podsumowanie tematu, powtórne wyrażenie opinii przy użyciu innych słów
….........................................................................................................................
…..........................................................................................................................


Artykuł
55. Zwróć uwagę, że temat artykułu jest skonstruowany według schematu. Najpierw przedstawiony jest problem lub zjawisko społeczne. Następnie podane są dwa elementy treści, które powinny się znaleźć w artykule, np. zrelacjonowanie przebiegu wydarzenia oraz przedstawienie opinii autora artykułu w poruszanej sprawie. Te dwa kluczowe elementy polecenia musisz szczegółowo omówić w swoim artykule.
56. Artykuł, jak każda wypowiedź pisemna, ma określoną kompozycję. Istotnymi jego elementami są: wstęp, rozwinięcie i zakończenie.
57. Pamiętaj o nadaniu artykułowi tytułu, który przyciągnie uwagę czytelnika. W treści artykułu może znaleźć się jakieś odwołanie do tytułu, tak aby jego użycie miało uzasadnienie.
58. We wstępie musisz zachęcić czytelnika do przeczytania Twojego artykułu. Nie powtarzaj opisu sytuacji przedstawionej w temacie. Raczej, wprowadzając temat, przywołaj związaną z tematem anegdotę lub jakiś znany fakt czy cytat, zadaj prowokujące lub kontrowersyjne pytanie. Użyj barwnego języka.
59.Nie ma potrzeby relacjonowania zdarzeń i wyrażanie opinii we wstępie. Są to elementy wymagane w rozwinięciu.
60. W kolejnych akapitach rozwinięcia szczegółowo omów wskazane w temacie aspekty. Twoja argumentacja musi być pogłębiona, wieloaspektowa i poparta przykładami. Twoje argumenty powinny być konkretne, jasne i łatwe do odszukania. Używaj więc wyrażeń i zwrotów porządkujących tok Twojej wypowiedzi.
61.Gdy piszesz artykuł, pamiętaj, aby uzasadnić swoje argumenty, podając przykłady. Stosuj odpowiednie wyrażenia i zwroty: „for example”, „for instance”, „such as”, „to give one example”, „let's consider an example”, „one example of this is when”.
62. W artykule wyrażamy również swoją opinię. Aby wyrazić opinię, należy użyć takich zwrotów jak: „Personally, I think ...”, „As far as I am concerned”, „In my opinion”, „I agree/ disagree with”, „I believe that ...”, „From my point of view ..”
63. W artykule wyrażamy również kontrast używając takich fraz jak: „However”, „Nevertheless”, „Although”, „Despite”, „In spite of the fact that”, „Whereas”, „On the one hand”, „On the other hand”, „In contrast”
64. Zakończenie powinno być zgodne z tematem i treścią całej wypowiedzi.
65. W zakończeniu podsumowujemy temat za pomocą takich fraz jak: „eventually”, „finally”, „Lastly”, „In the end”, „To sum up”, „As a result”, „All in all”, „In conclusion”, „All things considered”. Nie powtarzaj treści zapisanych we wstępie. Dobrym rozwiązaniem jest podsumowanie nawiązujące do tytułu artykułu lub postawienie nowych pytań zmuszających czytelnika do dalszych rozważań.
66. Pamiętaj, że napisany przez Ciebie tekst powinien stanowić spójną, klarowną całość. Oznacza to, że musisz zadbać o logikę wewnątrz zdań, ale też kolejne zdania powinny wynikać jedne z drugich, a akapity łączyć się za pomocą odpowiednich zwrotów. Jeżeli przedstawisz argumenty, poprzesz je przykładami, a nie zadbasz o logiczne i gramatyczne powiązania między poszczególnymi fragmentami swojej wypowiedzi, nie będzie to dobrze napisany artykuł, a jedynie zlepek przypadkowych myśli.=
67. Należy stosować bogate słownictwo i szeroki wachlarz środków językowych.
68. Tam, gdzie możliwe, należy stosować synonimy najczęściej powtarzających się wyrazów.
69. Wyrażaj się precyzyjnie, wykorzystując słownictwo charakterystyczne dla poruszanego tematu. Nie używaj słów pospolitych i potocznych, takich jak: super, fajny, interesujący – liczą się do limitu słów, ale świadczą o ograniczonym zasobie słownictwa.
70. Styl w artykule nie może być zbyt formalny lub nieformalny. Styl: słownictwo i zwroty powinny przekonać czytelnika do zdania autora.
71. Kiedy Twój tekst jest gotowy, przeczytaj go jeszcze raz. Sprawdź, czy jest logicznie uporządkowany, czy oba wskazane w temacie aspekty zostały rozwinięte i uzasadnione.
72. Sprawdź, czy Twój tekst mieści się w limicie słów.
73. Spróbuj zauważyć w swojej wypowiedzi błędy, które popełniłeś z powodu pośpiechu lub braku staranności, np. błędy interpunkcyjne lub ortograficzne. Wprowadź ewentualne poprawki.


List formalny


74. List oficjalny (formalny) jest napisany w odpowiedzi na sytuację określoną w zadaniu. Może to być, np. list czytelnika do gazety, czasopisma lub list mieszkańca do władz miasta. List może zawierać elementy opisu, sprawozdania, recenzji itd. Dobrze napisany list formalny zawiera wstęp, w którym piszący określa cel, w jakim list został napisany. Zagadnienie powinno być opisane w sposób przejrzysty i logiczny. Od listu prywatnego różni się stylem, słownictwem i strukturami gramatycznymi. List prywatny pisze się do osób dobrze nam znanych i dotyczy spraw prywatnych. Listy formalne adresowane są do osób piastujących pewne stanowiska - instytucji, biur, firm, hoteli, sklepów, zakładów pracy, a osoby, do których piszemy, nie są nam znane lub utrzymujemy z nimi relacje służbowe.
75. List powinien składać się ze wstępu, rozwinięcia i zakończenia. Rozwinięcie powinno być mniej więcej dwa razy dłuższe niż wstęp czy zakończenie.
76. Pamiętaj,aby w pierwszym akapicie wyrazić cel, w jakim piszesz list.
77. Wstęp, rozwinięcie i zakończenie powinny być graficznie oddzielone od siebie – rozpoczęte od nowego wiersza z wcięciem.
78. Aby sprawić, żeby twój list brzmiał naturalnie i wiarygodnie, wprowadź doń informacje budujące tło informacyjne.
79. Obrazuj swoje tezy i opinie przykładami.
80. Pamiętaj,aby w liście formalnym posługiwać się językiem oficjalnym. Unikaj form skróconych i wyrażeń potocznych.
81. Pamiętaj, aby wykazać się znajomością bogatego słownictwa, odpowiedniego dla formalnego stylu wypowiedzi i poruszanego tematu.
82. Używaj zróżnicowanych środków językowych, aby podnieść ocenę bogactwa językowego.
83. Należy stosować typowe dla formalnego stylu łączniki zdań.
84. Unikaj powtórzeń wyrazów, staraj się używać synonimów.
85. W liście formalnym używamy stylu formalnego – nie używamy ściągniętych form lub skrótów. Zamiast:”I don't” piszemy „I do not”, zamiast „I'd lie to”, piszemy „I would like to”. Nie stosujemy potocznego słownictwa, żargonów, dialektów. Nie używamy zwrotów idiomatycznych, np. zamiast „it's off the beaten track” piszemy „it is an isolated area”. Unikamy też języka charakterystycznego dla wypowiedzi ustnych i nieformalnych wypowiedzi pisemnych, np. zamiast „I want to tell you about” piszemy „I would like to infom you that”. Używamy formalnego, standardowego języka. Stosujemy również grzeczne wyrażenia, np. „I would also like to know if ….”, „I would be grateful …..”. W liście formalnym używamy dłuższych, formalnych, zaawansowanych słów, wyrażeń i zdań złożonych, strony biernej, pełnych form czasowników, różnych spójników. Nie powinno się stosować czasowników frazowych, np. „give up”, „put up with”, form skróconych i potocznych wyrazów. Piszemy pełne zdania – nie pomijamy żadnych części zdania. Na początku i na końcu listu stosujemy sformalizowane wyrażenia.
86. Rozróżniamy list motywacyjny, reklamację, skargę, zapytanie lub rezerwację.
87.List powinien zawierać elementy typowe dla formy: odpowiedni zwrot rozpoczynający, wstęp, rozwinięcie, zakończenie, zwrot kończący. Jeśli używamy zwrotu: „Dear Sir/Madam”, wówczas na końcu powinno być „Yours faithfully”. Jeśli używamy na początku zwrotu „Dear Sir Smith”, wówczas zwrot pożegnalny powinien brzmieć: „Yours sincerely”. Zazwyczaj zaczynamy list np. od „Dear Mr Smith” albo „Dear Mrs Smith”( zamężna kobieta), „Dear Ms Smith (bez rozróżniania, czy zwracamy się do kobiety zamężnej czy nie”. Jeśli nie znamy nazwiska osoby, do której piszemy list, używamy „Dir Sir or Madam”
88.We wstępie - na początku listu motywacyjnego piszemy, gdzie zamieszczone zostało ogłoszenie o pracę i dlaczego piszę ten list.
89.List zawiera szczegółowe informacje na temat mojego obecnego zajęcia i powody, dla których interesuję się oferowaną pracą, informacje na temat mojego cv i adekwatnego doświadczenia zawodowego. Zdający wyjaśnia, dlaczego jest odpowiednim kandydatem i kiedy może przyjść na rozmowę kwalifikacyjną.
90. Gdy piszesz list motywacyjny, stosuj oficjalną odmianę języka: formalnych słów i zwrotów, np. „post” zamiast „job”, „a great deal” zamiast „a lot of”, „I would like to attend” zamiast „I want to go”, oficjalnych zwrotów rozpoczynających i kończących list, np. „Dear Sir/Madam”, „I look forward to hearing from you”, „Yours faithfully”, pełnych form czasowników, np. „ I am” zamiast: „I'm”, różnych łączników, które pozwalają łączyć informacje w logiczną całość, np. „firstly”, „secondly”, „lastly”, „moreover”.
Struktura listu formalnego
Zwrot rozpoczynający list
Wstęp – podanie celu pisania listu
…...................................................................................................................
…..................................................................................................................
Rozwinięcie – Co się wydarzyło, Jakie są fakty?
…..................................................................................................................
…..................................................................................................................
…..................................................................................................................
Zakończenie – Propozycje rozwiązań, Podanie rozwiązania, gdy problemu nie
rozstrzygnąć

Struktura podania o pracę
Zwrot rozpoczynający, np. Dear Sir/Madam”
Wstęp – określenie kontekstu sytuacyjnego – gdzie i kiedy ukazał sięlist/ogłoszenie o pracę, na który odpowiadamy, podanie celu pisania listu
….........................................................................................................................
…........................................................................................................................
Rozwinięcie
podanie wieku, wykształcenia, kwalifikacji
opisanie doświadczenia zawodowego
opis cech charakteru i predyspozycji zawodowych
uzasadnienie, dlaczego jesteś zainteresowany pracą i dlaczego jesteś odpowiednim kandydatem do tej pracy
…..........................................................................................................................
….........................................................................................................................
….........................................................................................................................
…........................................................................................................................
Zakończenie – informacja o załącznikach, możliwości kontaktu, uwagi końcowe
…......................................................................................................................
…......................................................................................................................
Zwrot pożegnalny – Yours faithfully
Struktura skargi
Zwrot rozpoczynający list, np. „Dear Mr Smith – Yours sincerely”, „Dear Sir or Madam – Yours faithfully”
Wstęp – podanie celu, powodu, dlaczego pisze, skarga poparta odpowiednimi argumentami, złożenie zażalenia, poinformowanie czytelników o zaistniałym problemie
…....................................................................................................................
…...................................................................................................................
Rozwinięcie - Napisanie o okolicznościach zakupu – co, gdzie i kiedy to kupiłeś
…...................................................................................................................
…..................................................................................................................
Opisanie problemu z podaniem szczegółów oraz zaproponowanie rozwiązań - napotkane problemy + przykłady usterek
….................................................................................................................
….................................................................................................................
…................................................................................................................
Zakończenie - opisanie swoich oczekiwań w celu rozwiązania problemu,możliwości kontaktu
…................................................................................................................
…...............................................................................................................
Zwrot kończący list
55. 91. Zalecane pozycje: 1) Informator maturalny z języka angielskiego 2015. CKE – www.cke.edu.pl 2) Arkusz maturalny z języka angielskiego. Poziom rozszerzony 2015 www.cke.edu.pl 3). Zbiór zadań – Matura próbna z języka angielskiego. Poziom rozszerzony 2015 CKE www.cke.edu.pl 4). Matura Próba z Operonem i Gazetą Wyborczą. Poziom rozszerzony 2015 www.edulandia.pl, www.egzaminy.operon.pl, www.wyborcza.pl, www.GieldaMaturalna.pl 5) Próbna matura z języka angielskiego. Poziom rozszerzony 2015 Oxford. 6) „Teraz matura. Język angielski. Poziom podstawowy i rozszerzony”, Beata Polit, Ewa Komorowska, Aleksandra Prochalska – Stępień, 2015, Nowa Era 7) „Twoja matura. Język angielski. Arkusze maturalne. Poziom podstawowy i rozszerzony, 2015, Pons. 8) „Matura Practice Tests. Poziom rozszerzony. Część pisemna” Egis/express Publishing, Virginia Evans, Jenny Dooley, 2014, Macmillan, 9) „Polonsky Writing for Matura. Wypowiedź pisemna na poziomie podstawowym, rozszerzonym i dwujęzycznym”, Roman Ociepa, 2015, Polonsky 10) Arkusz maturalny z języka angielskiego. Poziom rozszerzony 2016, CKE www.cke.edu.pl 11) Przykładowe arkusze maturalne 2013 z języka angielskiego poziom rozszerzony cke www.cke.edu.pl 12) Próbna matura 2014 , język angielski, poziom rozszerzony, CKE www.cke.edu.pl 13) Próbna matura 2014 z Operonem 2014, język angielski, poziom rozszerzony , , www.wyborcza.pl www.egzaminy.operon.pl, www.edulandia.pl , www.GieldaMaturalna.pl 14) Próbna matura 2016 z Operonem, język angielski, poziom rozszerzony www.edulandia.pl, www.wyborcza.pl, www.egzaminy.operon.pl , www.GieldaMaturalna.pl 15) Przykładowy arkusz maturalny 2017 z języka angielskiego, poziom podstawowy, www.enset.pl 16) Przykładowy arkusz maturalny z języka angielskiego, poziom rozszerzony, http://www.dzienniklodzki.pl/artykul/3844599,matura-2015-jezyk-angielski-poziom-podstawowy-rozszerzony-przykladowe-arkusze-audio,id,t.html 17) Oxford 1. Przykładowy arkusz maturalny z języka angielskiego. Poziom rozszerzony https://elt.oup.com/general_content/pl/examsupport/matura?cc=pl&selLanguage=pl 18) Oxford 2. Przykładowy arkusz maturalny z języka angielskiego. Poziom rozszerzony https://elt.oup.com/general_content/pl/examsupport/matura?cc=pl&selLanguage=pl 19) Oxford 3. Przykładowy arkusz maturalny z języka angielskiego. Poziom rozszerzony Egzamin próbny 1, https://elt.oup.com/general_content/pl/examsupport/matura?cc=pl&selLanguage=pl 20) Oxford 3. Przykładowy arkusz maturalny z języka angielskiego. Poziom rozszerzony Egzamin próbny 2 https://elt.oup.com/general_content/pl/examsupport/matura?cc=pl&selLanguage=pl 21) Oxford 3. Przykładowy arkusz maturalny z języka angielskiego. Poziom rozszerzony Egzamin próbny 3 https://elt.oup.com/general_content/pl/examsupport/matura?cc=pl&selLanguage=pl 22) Oxford 3. Przykładowy arkusz maturalny z języka angielskiego. Poziom rozszerzony Egzamin próbny 4, https://elt.oup.com/general_content/pl/examsupport/matura?cc=pl&selLanguage=pl 23) Oxford 3. Przykładowy arkusz maturalny z języka angielskiego. Poziom rozszerzony Egzamin próbny 5, https://elt.oup.com/general_content/pl/examsupport/matura?cc=pl&selLanguage=pl 24) pisemny angielski rozszerzony (na pen-drivie) 25) „Pisanie – angielski” – wersja papierowa 26) „Rozmowa wstępna i funkcje językowe – angielski” – wersja papierowa 27) „Gramatyka – angielski” – wersja papierowa 28) „Gettin Matura 1” 29) „100 wyrażeń do matury pisemnej. Ebook” 30) „Macmillan Topics. Animals”, „Macmillan Topics.Environment”, „Macmillan Topics.Sports”, „Macmillan Topics. Festivals”, „Macmillan Topics.People”, „Macmillan Topics. Places”, „Macmillan Topics. Communication”, „Macmillan Topics. Entertainment”, „Macmillan Topics. Travel and Tourism”, „Macmillan Topics. Consumers”, „Macmillan Topics. Teacher's Book”, Susan Holden, 2006, Macmillan, 31) „Język angielski. Matura w kieszeni”, Anna Treger, 2013, Lingo, 32) „Język angielski. Powtórka przed egzaminem. Opracowania tematyczne”, Maciej Matasek, 2014, Handybboks, 33) „Angielski. Poćwicz i zdaj”, Agata Grodzińska, Ewa Proc-Homziuk, 2014, Wiedza Powszechna, 34) „Język angielski. Korepetycje maturzysty”, Anna Treger, 2014, Lingo, 35) „Angielski. Korepetycje. Część 1”, Andrzej Michalski, 2014, MM Service, 36) „Angielski. Korepetycje. Część 2”, Andrzej Michalski, 2014, MM Service, 37) „Repetytorium maturzysty. Język angielski. Poziom podstawowy. Poziom rozszerzony. Podręcznik +CD”, Daniela Macisaac, Dorota Ciężkowska – Gajda, 2015, Greg, 38) „Matura z angielskiego. Środki językowe. To ci się przyda”, Lidia Kosonocka, Filip Radej, 2016, Preston Publishing, 39) „Język angielski. Matura 2017. Zbiór zadań maturalnych. Poziom rozszerzony + CD.”, Ilona Gąsiorkiewicz-Kozłowska, 2015, Wydawnictwo Omega, 40) „Angielski w tłumaczeniach. Gramatyka 4”, Magdalena Flak, Filip Radej, Preston Publishing, 41)„Język angielski od A do Z. Repetytorium, gramatyka, przykłady odmian.”, 2014, Kram, 42) Pisanie po angielsku. Zasady, wzory, ćwiczenia”, Tomasz Kotliński, Marcin Kowalczyk, 2014, RM, 43) Matura 2015. Repetytorium. Poziom podstawowy i rozszerzony. Podręcznik do języka angielskiego. Marta Rosińska, Lynda Edwards, 2014, Macmillan, 44) Nowa Matura 2015. Oxford Matura Trainer. Poziom rozszrzony. Repetytorium z języka angielskiego. Rachel Harding, Marta Markowska, Joanna Sosnowska, Joanna Szuwart, 2014, Oxford, 45) Matura 2015. Longman Repetytorium maturalne. Poziom rozszerzony, Marta Umińska, Bob Hastings, Dominika Chandler, Rod Fricker, Beata Trapnell, Bartosz Michalowski, 2014, Pearson Education, 46) Matura 2015. Repetytorium. Język angielski. Poziom rozszerzony, Virginia Evans, Jenny Dooley, 2014, Express Publishing, 47) Matura 2015. Destination. Repetytorium. Język angielski. Poziom podstawowy i rozszerzony, 2014, Marta Inglot, Izabela Michalak, Anna Milewska, Katarzyna Mrozowska-Linda, Zbigniew Pokrzewiński, Beata Polit, Anna Rzeźnik, Agnieszka Saramowicz – Garstecka, Halina Tyliba, 2014, Nowa Era 48) Matura. Vademecum. Język angielski. Poziom podstawowy. Poziom rozszerzony, Dorota Ciężkowska-Gajda, Daniela Maclsaac, 2017, Greg
49) przydatne linki do pisemny angielski rozszerzony – www.gettinenglish.pl, www.english4matura.pl , https://www.macmillan.pl/macmillan-exam-services?view=mat, http://www.lokietrz.pl/images/pliki/matura%20srodki%20jezykowe.pdf, www.mcourser.pl/courses - Arkusz maturalny nr 5 z angielskiego poziom rozszerzony na mcourser.pl/courses , a potem moje zasoby dla osób, które zakupiły książkę Język angielski. Arkusze maturalne. Poziom podstawowy i rozszerzony, Pons, zarejestrowały się, zalogowały i wpisały kod dostępu z tej książki, https://morawainenglish.wordpress.com/category/matura/page/4/, 50) przydatne adresy – ćwiczenia –
www.chatterbox.pl,
www.english4matura.pl,
www.angielski.edu.pl,
https://morawainenglish.wordpress.com/category/matura/page/4/ ,
http://www.angielski-online.pl,
http://www.edu.wroc.pl/edu-linki/jezyki_obce.html,
http://angielski.crib.pl/translator-angielsko-polski-polsko-angielski.html http://www.learningchocolate.com, – słownik obrazkowy angielsko-angielski z wymową, http://ircia-jezykiobce.blogspot.com/2011/05/zasady-czytania-po-angielsku.html
http://www.ang.pl/gramatyka/word-formation/zasady-slowotworstwa/n-v
https://www.gettinenglish.com/angielskie-slowotworstwo-cwiczenia/
http://www.eprofess.pl/demo/slowotworstwo-z-jezyka-angielskiego_demo.pdf
http://jejswiat.pl/13338,slowotworstwo-rzeczownik
http://dobragramatyka.pl/pytania-po-angielsku
http://www.ingless.pl/artykul/gramatyka-angielska-pytania-szczegolowe-wh-questions/
http://www.focus.olsztyn.pl/tworzenie-pytań-język-angielski-ćwiczenia.html#.WFq4gC-GPIU
http://www.astra28.eu/4-2.html
http://angielski-online.pl/gramatyka-angielska/czasy-angielskie/27-ukladanie-pytan
http://www.anglozof.com/angielski/questions-pytania.htm
http://angielskaherbata.blog.pl/2015/04/02/budowa-zdan-w-jezyku-angielskim-szyk-podstawowy/
http://angielskiprzedtelewizorem.pl/index.php/kurs-angielskiego/232-budowa-zdania-w-jezyku-angielskim-czyli-regula-svo
http://angielskiwdobe.com/blog/budowa-zdania-w-jezyku-angielskim/
http://www.ang.pl/gramatyka/rzeczowniki-nouns/compound-nouns
http://szlifujangielski.pl/ucz-sie/gramatyka/czesci-mowy-part-of-speech/rzeczownik-noun/rzeczowniki-zlozone-compound-nouns/
https://www.etutor.pl/forum/thread/16464-rzeczowniki_zlozone.html
http://dobragramatyka.pl/spojniki-angielski
https://www.gettinenglish.com/linking-words-spojniki/
http://angielski.na6.pl/spojnik
http://www.angielski.slowka.pl/gramatyka,spojniki-linking-words,m,1064.html
http://angielski.na6.pl/zdania_podrzednie_zlozone
http://www.kurs.lom.vectranet.pl/inne/gramatyka/1/015.htm
http://www.jezykowedylematy.pl/2012/03/o-zdaniach-podrzednie-zlozonych/
http://www.ingless.pl/artykul/gramatyka-angielska-phrasal-verbs-czyli-czasowniki-frazowe/
http://www.ang.pl/slownictwo/phrasal-verbs
http://www.angielski.slowka.pl/gramatyka,najpopularniejsze-czasowniki-frazowe-most-common-phrasal-verbs,m,772.html
http://www.angprofi.pl/lekcja39/phrasal-verbs.html
http://www.pro-angielski.pl/gramatyka/czasowniki/phrasal_verbs.php
http://angielski.edu.pl/phrasal-verbs/nauka-slowek-angielskich/angielskie-phrasal-verbs-czasowniki-frazowe/angielskie-phrasal-verbs-czasowniki-zlozone-frazowe-wprowadzenie
http://angielski.edu.pl/phrasal-verbs/nauka-slowek-angielskich/angielskie-phrasal-verbs-czasowniki-frazowe
https://www.gettinenglish.com/angielski-przyimek-z-rzeczownikiem-i-czasownikiem/
http://wordki.pl/angielski/59331.html
http://www.focus.olsztyn.pl/gramatyka-czasowniki-z-prepositions.html
http://www.jezykangielski.org/adjectivesprepositions.html
https://quizlet.com/165974330/przyimki-po-czasownikach-przymiotnikach-i-rzeczownikach-j-angielski-flash-cards/
http://angielskaherbata.blog.pl/2015/05/28/budowa-zdan-w-jezyku-angielskim-szyk-niestandardowy/,
http://gadzetomania.pl/39304,40-stron-ktore-naucza-cie-jezyka-obcego, http://www.angielski.ebrio.pl/,
http://www.angprofi.pl/, http://pl.langmaster.com/compl/english/home.htm,
https://www.slownictwo.pl/, http://szkolnictwo.pl/nauka,2,Język_angielski,
https://www.youtube.com/watch?v=_fvFeqom2ec,
http://www.angielski-kursy.pl/kurs-angielskiego/lekcja-11/,
http://www.e-angielski.com/download/angielski-w-pigulce,
http://www.free-english-games.com/,
http://www.jezykangielski.org/download.html,
https://www.youtube.com/watch?v=HmbukO5eKgI,
https://www.angprofi.pl, https://babadum.com,
https://www.busuu.com/pl/,
https://www.youtube.com/watch?v=-Yi_kuCTgyk,
https://www.youtube.com/watch?v=hblisRQXPxU, https://www.youtube.com/watch?v=mhFhM6vd5ZA
http://www.e-angielski.com/download/programy-do-nauki-angielskiego
http://learn-english-online.us/?gclid=CNC-6dLusNECFRpnGQodSjAMyQ
92. W przypadku niejasności należy zajrzeć do dokumentu: INFORMATOR O EGZAMINIE MATURALNYM Z JĘZYKA ANGIELSKIEGO OD ROKU SZKOLNEGO 2014/2015 – www.cke.edu.pl

Bibliografia
-INFORMATOR O EGZAMINIE MATURALNYM Z JĘZYKA ANGIELSKIEGO OD ROKU SZKOLNEGO 2014/2015 – www.cke.edu.pl
-Materiały z konferencji, studiów i szkoleń
-Gateway plus 4”. Student's book, David Spencer, 2014, Macmillan.
-„Matura Prime Time. Intermediate.”, Virginia Evans, Jenny Dooley, 2014, Express Publishing.
-„Matura repetytorium. Poziom rozszrzony”, Virginia Evans, Jenny Dooley, 2014, Express Publishing.
-„Matura repetytorium. Poziom podstawowy i rozszerzony. Podręcznik do języka angielskiego”, Marta Rosińska, Lynda Edwards, 2014, Macmillan.
-„On screen”, Virginia Evans, Jenny Dooley - Student's Book, Workbook & Grammar Book, Pre-Intermediate B1, Express Publishing.
-„Oxford Solutions. Student's Book. Pre-intermediate”, Tim Falla, Paul A Davies, Joanna Sobierska, 2015, Oxford.
-„Password 2. Student's Book”, Marta Rosińska, Lynda Edwards, 2016, Macmillan.
-Przykładowe arkusze maturalne. Część pisemna. Poziom podstawowy i rozszerzony. Język niemiecki”, Joanna Sobańska-Jędrych, 2016, PWN.
-Zbiór zadań z języka angielskiego na maturę próbną 2015, CKE



Opracowały: Agnieszka Palacz, Aneta Socha

Wyświetleń: 0