Treści wychowania komunikacyjnego są realizowane w szkole już od pierwszego etapu edukacyjnego. W kolejnych etapach edukacyjnych zagadnienia są rozwijane, poszerzane nie tylko na lekcjach techniki, lecz także na zajęciach wychowania fizycznego czy lekcjach wychowawczych. Dla młodzieży ważne jest zdanie egzaminu teoretycznego i praktycznego na kartę motorowerową, a tę możliwość oferują szkoły, w których realizowane są na zajęciach technicznych zagadnienia z wychowania komunikacyjnego. Należy zwrócić uwagę na same nazewnictwo jednego z modułów zajęć technicznych w szkole, które zawarte są w nowej podstawie programowej zajęć technicznych. To nie tylko nauka o komunikacji, lecz także o wychowaniu, zasadach, pomocy.
Wychowanie komunikacyjne młodzieży jest jednym z elementów systemu działań profilaktycznych na rzecz poprawy bezpieczeństwa ruchu drogowego.
W zakresie wychowania komunikacyjnego należy dążyć do ukształtowania w uczniach pożądanych postaw oraz do wyposażenia ich w umiejętności potrzebne w życiu codziennym. Aby działania uczniów były świadome i rozumne powinny wiązać się z pewną wiedzą, której przekazanie powinno wiązać się z praktyką. Działania nauczyciela powinny być zrozumiałe dla uczniów i rodziców oraz konsekwentnie realizowane, gdyż tylko wtedy będą skuteczne. Należy zwrócić uwagę na to, że wychowanie komunikacyjne powinno odbywać się w sposób ciągły, w ramach długoletniego procesu. To zadanie spełnia szkoła. Przez wychowanie komunikacyjne należy więc rozumieć ogół świadomie organizowanych bezpośrednich i pośrednich działań podejmowanych w celu kształtowania, modyfikacji i utrzymania skutecznych form zachowania się człowieka w ruchu drogowym. Zajęcia w ramach wychowania komunikacyjnego są okazją do szerokiego przedstawienia uczniom zagadnień związanych z bezpieczeństwem w ruchu drogowym, ze szczególnym uwrażliwieniem na najcenniejsze wartości, jakimi są życie i zdrowie. Wychowanie komunikacyjne wpaja więc uczniom pozytywne wartości, postawy, które powinny zaowocować w przyszłości.
Wprowadzenie w gimnazjum osobnego modułu, jakim jest wychowanie komunikacyjne ma swoją genezę, z której wynikają nadrzędne cele, które realizowane są na zajęciach. Założenia programowe wzięły się, ponieważ rozwój motoryzacji jest nieuchronną konsekwencją postępu cywilizacji. Niesie zagrożenia w postaci wypadków drogowych, w których giną ludzie, zniszczeniu ulegają pojazdy, a także może zanieczyszczać środowisko. Liczba pojazdów poruszających się po drogach w naszym kraju rośnie lawinowo. Równocześnie pogarsza się stan techniczny dróg. Zaniepokojenie budzi rosnąca liczba wypadków. Coraz częściej ich przyczyną jest nieznajomość lub lekceważenie i nieprzestrzeganie obowiązujących przepisów o ruchu drogowym, w tym o ruchu pieszych. W Polsce zbyt dużo dzieci ulega wypadkom. Niewątpliwie jest to sprawa kultury i świadomości dorosłych oraz przyzwyczajeń, nawyków i wiedzy uczniów. Wśród dorosłych trudno w czasie jednego pokolenia podnieść na wyższy poziom kulturę zachowań. Łatwiej i szybciej można dotrzeć do dzieci, młodzieży. Wychowanie młodego pokolenia i zmiana zachowań ludzkich jest procesem złożonym i długotrwałym. Aby uzyskać spodziewane, pozytywne wyniki zachowań ludzi w ruchu drogowym za kilka lub kilkanaście lat, musimy jak najszybciej i od najmłodszych klas prowadzić zajęcia wychowania komunikacyjnego, w tym bezpieczeństwa ruchu drogowego.
Program wychowania komunikacyjnego zakłada cele ogólne i kierunkowe. Pierwsze mają na celu:
o poszerzenie i utrwalenie podstawowych wiadomości w zakresie przepisów i zasad dotyczących bezpieczeństwa w ruchu drogowym,
o prawidłowa ocena stanu bezpieczeństwa w ruchu drogowym,
o unikanie zagrożeń występujących na drodze,
o uświadomienie odpowiedzialności za bezpieczeństwo własne i innych użytkowników ruchu drogowego,
o dostrzeganie zagrożeń dla środowiska naturalnego wynikających z rozwoju cywilizacji.
Drugie mają na celu:
o utrwalenie prawidłowych nawyków zachowań na drodze,
o dostarczenie uczniowi wiedzy o przepisach obowiązujących w ruchu drogowym,
o umożliwienie zdobycia umiejętności wynikających z połączenia wiedzy o przepisach ruchu drogowego z opanowaniem techniki jazdy motorowerem,
o wzbogacenie zasobu podstawowych pojęć z dziedziny ruchu drogowego, szczególnie w zakresie ruchu pojazdów,
o wdrażanie uczniów do samodzielnego korzystania z materiałów o tematyce ruchu drogowego,
o poznanie sposobu postępowania kierującego motorowerem w razie przybycia na miejsce wypadku,
o przygotowanie uczniów do uzyskania uprawnień na kartę motorowerową.
Cele kształcenia i wychowania zawierają treści wychowania komunikacyjnego w szkole. Pierwsze zawierają takie zagadnienia jak:
o pojęcia ustawowe z dziedziny ruchu drogowego dotyczące rowerzysty,
o hierarchia ważności norm, znaków, sygnałów i poleceń w ruchu drogowym,
o przepisy ruchu pieszych (pogłębienie wiedzy),
o przepisy ruchu rowerów: ruch prawostronny, włączanie się do ruchu, zmiana kierunku lub pasa ruchu, przecinanie się kierunków ruchu, wymijanie, omijanie, wyprzedzanie, zawracanie i cofanie, dostosowanie prędkości, bezpieczny odstęp, hamowanie, zasady dotyczące korzystania z dróg przez rowerzystów i motorowerzystów, obowiązek używania hełmów ochronnych, zakaz przewozu innych osób rowerem i motorowerem, warunki techniczne motoroweru, jazda w warunkach ograniczonej widoczności, używanie świateł zewnętrznych,
o nazwy, treść i znaczenia znaków drogowych,
o tryb i zasady uzyskiwania karty rowerowej,
o pogadanki i ćwiczenia przy użyciu kodeksu drogowego w celu wykształcenia umiejętności samodzielnego posługiwania się nim,
o sygnały nadawcze przez osoby kierujące ruchem,
o analiza wypadków drogowych (przyczyny, skutki, sposoby unikania),
o postępowanie w razie wypadku drogowego, elementy udzielania pierwszej pomocy,
o komunikacja drogowa a środowisko, skutki rozwoju motoryzacji,
o historia rozwoju motoryzacji.
Drugie maja na celu:
o kształtowanie postaw zgodnych z kryteriami kultury ruchu drogowego,
o dostrzeganie potrzeby samokształcenia,
o modelowanie zachowań asertywnych,
o uwrażliwienie na potrzeby drugiego człowieka,
o kształtowanie samodzielności, umiejętności współdziałania w grupie.
Pomiar osiągnięć uczniów z wychowania komunikacyjnego jest trudny. Wszystkie wymienione osiągnięcia maja prowadzić do bezpiecznego uczestniczenia w ruchu drogowym. Niestety nauczyciel nie ma możliwości sprawdzenia tych osiągnięć w warunkach naturalnych, w prawdziwym ruchu drogowym. Obserwacja uczniów, która ma na celu sprawdzenie wiadomości i umiejętności z wychowania komunikacyjnego ogranicza się w szkole do obserwacji zachowań na wyjazdach, wycieczkach, spacerach, w symulowanych sytuacjach np. w miasteczku ruchu drogowego.
Nauczyciel powinien dołożyć wszelkich starań, by jego wychowankowie reagowali na występujące w życiu nieprawidłowości i starali się dawać dobry przykład innym. Ważne w wychowaniu komunikacyjnym jest dostarczanie odpowiednich wzorców zachowania.
Zajęcia z wychowania komunikacyjnego powinny sprzyjać kształtowaniu konkretnych umiejętności związanych z ratownictwem. Uczeń gimnazjum powinien dowiedzieć się nie tylko, jak pomóc poszkodowanym w wypadku drogowym, ale również jak nie zaszkodzić sobie.
Ważnym zadaniem wychowania komunikacyjnego jest przekazanie wiedzy z zakresu ekologii, przede wszystkim w jaki sposób zapobiegać negatywnym skutkom działalności człowieka związanej z rozwojem środków transportu.
Dominującą metodą pracy podczas zajęć z wychowania komunikacyjnego powinna być dyskusja, czyli jedna z metod poszukujących (między innymi analiza wypadków) i wyciąganie wniosków służących poprawie bezpieczeństwa na drodze. Z metod podających warte zauważenia na zajęciach z wychowania komunikacyjnego są pogadanka lub opis. Uczniów warto aktywizować przez gry symulacyjne czy burzę mózgów. Określenie zasad pracy i dobranie właściwych metod nauczania ma spowodować, że uczniowie powinni zrozumieć, że kultura w życiu codziennym i kultura na drodze to podstawowy warunek wygody i poczucia bezpieczeństwa w każdej sytuacji. Lekcje wychowania komunikacyjnego sprzyjają i powinny przyczynić się do kształtowania humanitarnych postaw ludzkich, tak ważnych nie tylko na drodze.
Różne są warunki życia w Polsce. Inne w miastach, a inne w małych miejscowościach. Wynikają z tego odmienne przyczyny zagrożeń. Każdy nauczyciel wychowania komunikacyjnego powinien dostosować program i zasady nauczania do lokalnych warunków. Program nauczania może ściśle nawiązywać do ramowego programu ministerstwa lub może być opracowany indywidualnie przez nauczyciela. Ważne jest by program zawierał wszystkie tematy istotne dla wpojenia gimnazjalistom zasad bezpieczeństwa uczestnictwa w ruchu drogowym i szerzej rozumianej komunikacji.
Warto podkreślić, że realizacja programu wychowania komunikacyjnego w szkołach przyczyniła się do:
o zmniejszenia liczby wypadków drogowych z udziałem dzieci i młodzieży,
o lepszego poznania przepisów bezpieczeństwa ruchu drogowego,
o powszechniejszego zdobywania przez dzieci i młodzież karty rowerowej i motorowerowej,
o stworzenia instytucjonalnej współpracy między nauczycielami wychowania komunikacyjnego, szkolnymi koordynatorami i dyrektorami szkół,
o włączenie instytucji pozaszkolnych do edukacji w ramach wychowania komunikacyjnego.
Warto podkreślić, że wychowanie komunikacyjne odgrywa bardzo ważną rolę w kształceniu uczniów i kształtowania ich postaw w życiu. Wiadomości przekazywane na zajęcia i praktyka dają pozytywne skutki, a to ważny sukces dydaktyczny.

BIBLIOGRAFIA:
1. Cimoszewicz W., Miejsce i rola edukacji komunikacyjnej w programie postawy bezpieczeństwa ruchu drogowego, Wychowanie komunikacyjne XII/1996
2. Dzido D., Wskazówki do realizacji wychowania komunikacyjnego w szkołach, Warszawa 2001
3. Strzałkowski M., Wychowanie komunikacyjne w gimnazjum, http://www.profesor.pl/mat/pd1/pd1_m_strzalkowski_030324_1.pdf
4. Turkowska T., Edukacja komunikacyjna dzieci i młodzieży szansa na zwiększenie bezpieczeństwa ruchu drogowego, Bezpieczeństwo ruchu drogowego 3/2007
5. Zespół autorski, Program nauczania dla gimnazjum – wychowanie komunikacyjne, wyd. WSiP Warszawa 2000

Wyświetleń: 0