Katalog Katarzyna Jonkisz, 2019-03-06 Alwernia Ogólne, Różne Jak wprowadzać Ocenianie Kształtujace w szkole.I. Planowanie Szkoła - to ważny obiekt w środowisku a zwłaszcza wiejskim, winna być autentycznym miejscem uczenia się. W niej bowiem Uczniowie działają, planują, decydują, a nawet popełniają błędy, bo tak się uczą. Są tu bezpieczni, mają jak najlepsze warunki rozwoju. Poznają siebie, swoje mocne, słabe strony, rozwijają talent, zainteresowania, swój osobisty kapitał. Pod czujnym okiem liderów kształcą pomysłowość, wrażliwość, lojalność, solidarność. Szkoła jest tez miejscem odkrywania sposobów uczenia się, pozyskiwania informacji, przetwarzania ich czy tworzenia. Służą temu projekty i programy edukacyjne do poszczególnych przedmiotów i mądry, wypracowany system stanowiący ''tożsamość'' szkoły. Może im przyświecać hasło; „Szkoła z pomysłem; zmuszająca do twórczej postawy społeczność szkolną. Twórcza dlatego, że musi mieć idee zmiany, by móc wchodzić pewnym krokiem w przyszłość .” Zanim nastąpił czas siewu - nastąpił dobry zbieg okoliczności, by poznać, odkryć coś ciekawego. Dwa lata temu startując na stanowisko dyrektora w koncepcji funkcjonowania szkoły zawarłam wiele pomysłów jak poprawić jej sytuację w różnych dziedzinach, między innymi usprawnić funkcjonowanie, wpłynąć pozytywnie na wyniki nauczania, poprawić relacje z rodzicami. Odpowiedź na powyższe wątpliwości dostarczyło mi szkolenie dla dyrektorów dotyczące oceniania kształtującego. Zakiełkowała mi w głowie myśl i zaczęłam analizować możliwości wprowadzenia zmiany w szkole. Zapisałam szkołę na dwuletni kurs Całościowy Rozwój Szkoły i siebie na studia. Szukałam czegoś co pomoże mi „zmienić szkołę”. Byłam pierwszy rok dyrektorem wiedziałam, że muszę zacząć już, od zaraz ponieważ nauczyciele oczekują ode mnie zmiany na „lepsze” (cokolwiek to znaczy). Założyłam – wyższe wyniki z egzaminu, sprawdzianu, oraz zmianę wnętrza szkoły na takie do którego wchodzi się z uśmiechem na twarzy. To drugie już zrealizowałam. A to moje pierwsze marzenie realizuje się dzięki Studiom Podyplomowym Liderów Oświaty, które nie pozwalało odpuścić. Założyłam też, że nie odpuszczę dopóki szkoła nie stanie się dla całej naszej społeczności – wymarzoną, kolorową, współpracującą, osiągającą wyższe wyniki - magiczna przystanią. Szkoła nie lubi gwałtownych zmian, a paradoksalnie najbardziej stała rzeczą w edukacji jest właśnie zmiana. Ocenianie kształtujące to nowa filozofia uczenia. To czasem wywrócenie posad nauczycielskich i przyzwyczajeń. To może budzić i budzi niepokój. W każdej szkole jak i mojej znajdą się zwolennicy jak i zagorzali przeciwnicy zmiany. Zaczęłam od pozycji J. Kottera „Gdy góra lodowa topnieje”. Miała być moim, przewodnikiem, mantrą, kodeksem. Wprowadzanie procesu zmian w życiu osobistym jak i w pracy, to zawsze trudny i wymagający proces. Potrzeba do niego odwagi i siły woli. Niesie on też za sobą ryzyko. Historia o pingwinach, które znalazły się w obliczu wielkiej transformacji zaoferowała mi potężną dawkę motywacji w erze zmian. Moje doświadczenia wskazywały na to, że uczniowie nie potrafią przejąć odpowiedzialności za własne uczenie. Niewystarczająco wysokie są tez uczniowskie kompetencje w zakresie organizacji swojego warsztatu pracy, samodzielności i zwykłej rzetelności. Uczniowie mają problemy z określeniem celu lekcji, umiejętności i kompetencji członków grupy, w której pracują. Nie do końca potrafią zarządzać sobą w czasie, nie potrafią tworzyć grup, współpracować w grupie. Obawiają się publicznego wystąpienia przed klasowym audytorium. Dlaczego? Bo nikt ich tego nie uczy. Brak u uczniów samodzielności, samoorganizacji i przejmowania odpowiedzialności, a także pracy w zespole nie może być powodem rezygnacji z nowych metod pracy. Wręcz przeciwnie, to sygnał, aby jak najszybciej stworzyć warunki dla nowej organizacji pracy i zadbać o to, aby szkoła stała się autentycznym miejscem uczenia się ucznia. W tej sytuacji zasadne wydaje się stwierdzenie, że „Szkołę trzeba wymyślić od nowa, bo ta, jaką znamy, została wymyślona na potrzeby świata, którego już nie ma.” Ocenianie kształtujące jak najbardziej wpisuje się w ową pustkę w naszej szkole i nadaje szkole nową jakość. Założyliśmy, że stworzymy w szkole sytuację edukacyjną sprzyjającą podnoszeniu skutecznego nauczania i zainicjujemy proces uczenia się uczniów. Włączymy w proces dydaktyczny rodziców. Uczniowie będą otrzymywali lepsze, wyższe oceny, przez co zwiększymy świadomość uczniów na tematy tego co umieją, a w czym mają braki. Badania edukacyjne pokazują, że ocenianie kształtujące wpływa na podniesienie wyników nauczania. Znawcy tematu wykazali, że konsekwentne i w sposób ciągły stosowane ocenianie kształtujące przez rok może wywołać przyrost dodatkowej wiedzy uczniów, której opanowania trzeba by uczniów dodatkowo jeszcze uczyć przez osiem miesięcy. A nam zależało na czasie, by przekonać tych nauczycieli, którzy nie byli w stanie porzucić swoich przyzwyczajeń na rzecz nowego systemu. Zdecydowaliśmy, że wybierzemy klasy, które są prowadzone przez nauczycieli, nastawionych na działanie ale też mających dobry kontakt z klasą zgodnie z zasadą „ocenianie kształtujące można zastosować wtedy, gdy w klasie szkolnej jest atmosfera sprzyjająca uczeniu się, a ta jest możliwa przy pozytywnych relacjach nauczyciela z uczniami.” Nieprzypadkowo wybór padł na owych nauczycieli, ponieważ to oni są jednym z najistotniejszych czynników wpływających na uczenie się, gdyż „wskazują uczniom kierunek, wywierają wpływ i z entuzjazmem aktywnie angażują się w proces uczenia się i nauczania.” . Potrafią podejść do nauczania z punktu widzenia uczniów, zaciekawić pytaniem kluczowym, sformułować cele w języku ucznia, podać kryteria sukcesu i pokazać uczniom, że poświęcają każdemu z osobna czas podając informację zwrotną –uczeń czuje się ważny i ma wspólny cel z nauczycielem wie, nad czym pracuje. To przełoży się na lepsze oceny a co za tym idzie pełniejszy kontakt z rodzicami, którzy będą zorientowani w postępach dziecka. We wrześniu 2017 r. unaoczniłam pilną potrzebę przeprowadzenia konkretnej zmiany. Wiedziałam, że powinna to być daleko posunięta współpraca, odpowiedzialność, automonitoring, dzielenie się wiedzą a każdy w zespole ma prawo do własnego osądu sytuacji. Nie chciałam wydawania poleceń i kontrolowania. ”Po drodze” było mi z kulturą empowermentu czyli wyzwalania władzy drzemiącej w pracownikach i ukierunkowanie jej na osiąganie wyników. Pół roku wcześniej niż ja podjęłam Podyplomowe Studia Liderów Oświaty, szkoła weszła w dwuletni kurs Całościowy Rozwój Szkoły. Chciałam uaktywnić moich pracowników poprzez udział w kursie, ponieważ „wiedza i motywacja pracowników to źródło ich siły” Czułam, że jest łatwiej, ponieważ moje trzy liderki w tym kursie są prawdziwymi entuzjastkami i będą wspierały część grona nauczycielskiego. To był mój plan by potem wyzwolić władzę drzemiącą w pracownikach wiedzę, doświadczenie i motywację oraz ukierunkować tą ich siłę, na osiąganie wyników. Zdawałam sobie sprawę również, „ …że wymaga to gruntownej zmiany w postawie przywódcy.” Wśród nauczycieli została przeprowadzona diagnoza stanu obecnego – co wiem o procesie uczenia się uczniów w mojej szkole? Zwrócono uwagę na: Brak zaangażowania ze strony rodziców brak świadomości tego czego uczeń ma się nauczyć, Brak świadomości uczniów i rodziców jakie mają braki materiału, Słabą motywacja do nauki, Niewielkie zainteresowanie ze strony rodziców osiągnięciami dzieci. Powinno zaistnieć w szkole: Większe zaangażowanie rodziców w proces uczenia się uczniów, Większa świadomość o brakach i możliwości ich uzupełnienia, Sukcesy w konkursach. Dlaczego nie jest tak jak powinno być? Niskie zaangażowanie uczniów, brak motywacji. Wysnuto wnioski, że należy: poszukiwać nowych rozwiązań, zachęcać uczniów do uczenia się poprzez stosowanie nowych technik i metod aktywizujących, uporządkować, monitorować i ewaluować procesu nauczania. Na jednym ze spotkań entuzjastek oceniania kształtującego dwa lata temu w szkole opracowano wizję naszej zmiany na podstawie diagnozy. Nauczyciele pracowali nad obrazem przyszłości - wizją i przedstawili długookresowe korzyści, próbowali określić realne cele. Wizja miała być na tyle jasna, by pomogła nauczycielom w podjęciu decyzji na tyle ogólna by inni nauczyciele mogli wprowadzać swoje małe zmiany by zainspirowali się pomysłem oraz łatwa do przekazania np. w ciągu 2 min. Po roku nasza wizja przeszła transformację w związku z podjętymi przeze mnie studiami. Założyliśmy, że wprowadzając elementy oceniana kształtującego w szkole spodziewać będziemy się: Podniesienia efektów kształcenia, Twórczej współpracy w zespole klasowym, Stosowania metod i technik motywujących tj. „rozmowa w parach”; „zasada nie podnoszenia rąk”; „wydłużenia czasu na odpowiedź”; metodników; imiennych patyczków; "świateł drogowych ”; „ niedokończonych zdań ”; ‘zapytaj kolegę”; „zadań w grupach, zmiany grup”; Większego zaangażowania uczniów w proces uczenia się, zwiększenie odpowiedzialności za własne uczenie się, Zwiększenia świadomości uczniów na temat tego czego nauczą się na lekcji, Wyposażenie rodziców uczniów w umiejętności przydatne w procesie wspierania dziecka w nauce szkolnej, Integrację nauczyciela, rodzica i ucznia, lepszej komunikacji na linii nauczyciel-uczeń-rodzic, Większego bezpieczeństwa uczniów gdyż wiedzą, że nauczyciel nie zaskoczy dodatkowym kryterium oceny. Nauczyciel odpowiednio dostosuje zadania na sprawdzianie do wcześniejszych podanych uczniom kryteriów sukcesu, A dzieci mające problemy z koncentracją uwagi lub pracujące wolniej mogą szybko odnaleźć się w toku lekcji mając przed sobą cele. Został powołany, a właściwie sam się wykształcił zespół d/s zmiany. Troje nauczycieli, którzy w naszym kursie Całościowego Rozwoju Szkoły, pełnili funkcję liderów i aktywnie wprowadzali elementy oceniania kształtującego do naszej szkoły. Czwarty nauczyciel był entuzjastą oceniania kształtującego, wiec nie mogło go zabraknąć w zespole. Postanowiliśmy, że lider nie powinien być związany ze statusem lub pozycją tylko kompetencjami i ciągłą praktyką, (a ja jako dyrektor praktycznie nie prowadzę zajęć dydaktycznych) dlatego liderką została nauczycielka – fanka oceniania kształtującego polonistka. Ustaliliśmy, że dyrektor będzie udzielał wsparcia oraz zapewni atmosferę życzliwości zrozumienia i szacunku. Będzie także motywował zespół do pracy i zgodnie z pierwszym kluczem do empowermentu, dzieliłam się wiedzą ze wszystkimi. I tak cokolwiek doświadczyłam na studiach przekazywałam w poniedziałek po powrocie z Warszawy - mojej radzie pedagogicznej. Podział obowiązków w zespole miał być równy. Ustalono częstotliwość spotkań z dyrektorem na jeden raz w miesiącu natomiast zespół będzie w kontakcie mailowym codziennym jeśli będzie zachodziła taka potrzeba. Na pierwszym spotkaniu zespołu ds. zmiany określono wizję naszej zmiany czyli: stosowanie przez nauczycieli elementów oceniania kształtującego – stawianie pytania kluczowego (dla chętnych) podanie uczniom celów w języku ucznia, kryterium sukcesu oraz (dla chętnych) informacji zwrotnej. Dwa elementy oceniania kształtującego – pytanie kluczowe i informacja zwrotna były do zastosowania wtedy, kiedy nauczyciele będą gotowi na to rozszerzenie i będą mogli brać na siebie większą odpowiedzialność w miarę jak będą się rozwijać i dojrzewać- zgodnie z drugim kluczem empowermentu. Nauczyciele będą tak pracowali, by uczniowie potrafili się uczyć i byli odpowiedzialnymi za swoje uczenie się. Zeszyt oceniania kształtującego pomoże w uczeniu się uczniów. Wyłonił się cel: 20% uczniów biorących udział w zaplanowanej zmianie otrzyma ocenę końcoworoczną o jeden stopień wyższą niż śródroczną. Wiedzieliśmy, że wysiłek, który dziś zainwestujemy w zmiany, będzie liczył się jutro. Zaplanowano działania prowadzące do realizacji celów czyli: -określono elementy oceniania kształtującego które będą wprowadzane na lekcjach – cele w języku ucznia, kryterium sukcesu oraz pytanie kluczowe i informację zwrotną dla chętnych nauczycieli, żeby nie ograniczać tych, którzy chcieliby zastosować więcej elementów, -sposób dokumentowania w zeszytach oceniania kształtującego, -wybrano przedmioty, klasy i nauczycieli biorących udział w zmianie, czyli język polski klasa 4, matematyka klasa 6, język angielski klasa 4 i przyroda klasa 5, matematyka klasa 4, historia klasa 5, -wskazano nauczyciela, który zapozna rodziców ze zmianą oraz będzie odpowiedzialny za informacje o ocenianiu kształtującym w naszej szkole na Facebook’u i stronie internetowej, -zostało zaplanowane wewnątrzszkolne doskonalenie dla pozostałych nauczycieli by pokazać wdrażanie oceniania kształtującego oraz nasze decyzje, postępy, myśli i czasem niemoc, ale też pasje, zaangażowanie i entuzjazm, -ustalono, że nauczyciele będą monitorowali co trzy miesiące wyniki swoich uczniów i wyciągali wnioski. Takie „krótkoterminowe wygrane", które mieliśmy nadzieje będą przynosiły dobre wieści i zarażały entuzjazmem zmiany innych nauczycieli. -zespół ds. zmiany będzie dokumentował zmianę, -w ramach nadzoru zanalizuję zajęcia pod kątem wprowadzania elementów oceniania kształtującego. Zaplanowana została ewaluacja. Celem będzie pozyskanie informacji na temat uczenia się uczniów, monitorowanie wprowadzenia elementów oceniania kształtującego, sprawdzenie czy zeszyt oceniania kształtującego pozwala uczniom uczyć się lepiej. Wyniki zaś pozwolą na zaplanowanie kolejnego roku pracy z elementami oceniania kształtującego w pozostałych klasach w następnym roku szkolnym. Na ewaluacje przeznaczono dwa miesiące – marzec, kwiecień. Przedmiotem ewaluacji będzie diagnoza uczenia się uczniów w obszarze: wprowadzania elementów oceniania kształtującego na lekcjach przez wybranych nauczycieli oraz prowadzenie zeszytu zgodnie z kryteriami. Sformułowano pytania kluczowe i wybrano metody badawcze. Na tym etapie zostały określone ramy czasowe ewaluacji: -grudzień 2016 – opracowanie pytań kluczowych, -luty 2017 – opracowanie narzędzi badawczych, -marzec-kwiecień 2017 – przeprowadzenie badań, -kwiecień –maj 2017 – analiza wyników, -czerwiec 2017 – prezentacja na radzie pedagogicznej oraz umieszczenie raportu na stronie internetowej szkoły. 2. Wdrażanie zmiany Zmiany są konieczne nawet wtedy, kiedy bolą. Wg M.Fishera „Ludzie, którzy tracą czas czekając aż zaistnieją najbardziej sprzyjające warunki do zmian nigdy nic nie zdziałają.” Motywowałam i unaoczniłam nauczycielom, że najlepszy czas na działanie to właśnie teraz, kiedy zaczynamy od nowa. Liczyłam po cichu, że zyskam większe czy mniejsze ale jakieś grono zwolenników. Mówiąc językiem Ani z Zielonego Wzgórza „zmiany nie są przyjemne ale bardzo pożyteczne”. Etap wprowadzania zmiany był długi, zgodnie z teorią Profesora z książki „Gdy góra lodowa topnieje” - „Jakość myślenia jest znacznie ważniejsza niż szybkość” . Nauczyciele z mojej koncepcji pracy w czasie jej uspołeczniania wybrali właśnie zmiany dotyczące wyników oraz zmiany we współpracy z rodzicami. W czasie wdrażania naszej zmiany unaoczniłam nauczycielom, że od dwóch lat, kiedy szkoła bierze udział w kursie Całościowy Rozwój Szkoły i z mniejszym lub większym powodzeniem wprowadza ocenienie kształtujące, udało się nam powoli zmieniać oblicze szkoły z kilku stron. Między innymi nauczyciele stają się aktywni, sami poszukują kursów związanych z ocenianiem kształtującym, podnoszą swoje kwalifikacje, w roku 2016 wyniki ze sprawdzianu z języka polskiego podniosły się (pomimo, ze klasa ściśle matematyczna). Rodzice zauważyli naszą wtedy nieformalną zmianę i pogratulowali pomysłu na zmianę, dwie szkoły w naszej gminie poszły za naszym przykładem i obecnie dyrektor zaprzyjaźnionej szkoły jest na pierwszym semestrze Studiów Podyplomowych Liderów Oświaty. Czyli oceniania kształtujące zadziałało! Szkoła jest zauważalna w środowisku, w tym roku w klasie szóstej nie było oceny niedostatecznej z języka polskiego a od października 2016 roku jeszcze do zmiany dołączyły dwie nauczycielki. Cieszymy się z naszej zmiany i z tego, że drga, że ewaluuje a my nie przestajemy „…bo nic samo się nie zmieni. Nie wystarczy pomyśleć, trzeba własnoręcznie uparcie, codziennie, wytrwale prowadzić i namawiać naszą podświadomość do zmiany jaką chciałoby się osiągnąć”. Jako dyrektor chciałam, by wdrażana zmiana scaliła grupy społeczne: Rodziców, Uczniów i Nauczycieli „by były solidarne, lojalne i miały do siebie zaufanie” . Dlatego zadania jakie postawiono przed zespołem do spraw zmiany obejmowały te trzy grupy odbiorców. Oprócz zadań podstawowych takich jak: 1. Przygotowanie nauczycieli do zmiany, w której: Powołano zespół ds. zmiany – we wrześniu 2016r. Przygotowano w szkole informację dla rodziców poprzez facebooka, stronę internetową szkoły oraz spotkanie z rodzicami – wrzesień 2016r. Przeprowadzono wewnątrzszkolne doskonalenie nauczycieli na temat oceniania kształtującego i wdrażania jego elementów w październiku 2016r. 2. Realizacja zmiany, w której: Nadzorowano wprowadzanie elementów oceniania kształtującego i dokumentowano je w zeszycie oceniania kształtującego (OK.). 3. Monitorowanie zmiany: Analizowano wyniki swoich uczniów i stawiano wniosków przez nauczycieli. Sprawowano nadzór pod katem pod kątem wprowadzania elementów oceniania. Opracowano wnioski dotyczące zmian w procesie uczenia się. Praca nad wprowadzaniem oceniania kształtującego w naszej szkole rozpoczęła się już o wiele wcześniej. By sprostać przeprowadzeniu zmiany lider zmiany przygotował prezentację na szkolenie regionalne – „Dobre Praktyki OK.” w Krakowie, którą potem wykorzystał w szkole dla pozostałych nauczycieli. Wszyscy nauczyciele zaangażowani w zmianę uczestniczyli w Regionalnej Konferencji „OK.-Zeszyt” oraz odbyli sześciogodzinne szkolenie „Pogłębianie oceniania kształtującego” - na której wymienili pomysły i praktyki dotyczące pracy z celami, kryteriami sukcesu, oraz ocenianiem przy pomocy informacji zwrotnej. Zespół do spraw zmiany na pierwszym spotkaniu opracował harmonogram wprowadzania elementów oceniania kształtującego, ustalił ramy czasowe harmonogramu zmiany, zaplanował spacery edukacyjne, zaplanował ewaluację zmiany, zaplanował wewnątrzszkolne doskonalenie nauczycieli oraz spotkanie informacyjne dla rodziców uczniów biorących udział w zmianie oraz ustalił, sposób komunikowania się z nauczycielami i dyrektorem w celu przekazywania istotnych wiadomości dotyczących oceniania kształtującego. Zespół spotkał się od września do kwietnia cztery razy. W zmianie uczestniczyły zgodnie z zaplanowaną zmianą, klasy: czwarta , piąta i szósta na języku polskim, języku angielskim, matematyce, przyrodzie oraz historii. Nauczyciele biorący udział w zmianie również w innych klasach wprowadzali elementy oceniania kształtującego bardziej nieformalnie, na przykład w klasie drugiej gimnazjum w każdej pierwszej grupie z: chemii, biologii, języka angielskiego . Większość zadania przebiegło zgodnie z planem. Najwięcej emocji wzbudził spacer edukacyjny jako nowość dla nauczycieli, nad którą musieli dłużej popracować, by wszystkie elementy spaceru współgrały. Elementy oceniania kształtującego czyli cel w języku ucznia, nacobezu, są stosowane na 90% lekcji. Natomiast co uległo modyfikacji? Informacja zwrotna ze względu na to, że pochłania czas nie pojawiła się na 60% zajęć. Natomiast refleksja pojawiała się jeszcze rzadziej ze względu na to, że okazała się zbyt trudna dla uczniów i według nauczycieli należy wprowadzać ją stopniowo. Na obserwowanych przez dyrektora lekcjach nauczyciele stosowali wszystkie elementy, które były w założeniu zmiany oprócz informacji zwrotnej i refleksji. Od stycznia 2017r. całkowicie zrezygnowano z refleksji jako elementu bardziej trudnego dla uczniów. Nauczyciele zgodnie twierdzą, że lekcje z elementami oceniania kształtującego wyglądają inaczej. Na pewno wymagają większego przygotowywania ze strony nauczycieli chociażby z tego względu, że dokładnie muszą ,,rozpracować" kryteria sukcesu, bo to one stają ich i wymaganiami przy odpytywaniu, czy sprawdzianach. Lekcje są bardziej uporządkowane, dzięki nacobezu uczniowie wiedzą dokładnie czego się uczyć (jeśli tylko chcą, a tego niestety nawet OK nie zapewnia) Nie zawsze ma to bezpośrednie przełożenie na wyniki uczniów. Nauczyciele analizując I i II semestr niestety nie widzą spektakularnych większych różnic w porównywalnych klasach jeden lub co najwyżej dwóch uczniów ma lepsze oceny, być może to elementy oceniania kształtującego im pomagają. Jeśli chodzi o zeszyty to dla wzrokowców się sprawdzają i faktycznie są ładne często pomysłowe. Dzieci ćwiczą się w wypracowaniu takiej formy notatek, która jak najlepiej do nich przemawia. Zdaniem doświadczonego nauczyciela (po 28 latach pracy!), zeszyt „OKejowski” jest przydatny, przyjemniejszy w odbiorze a przez to zwiększający efektywność percepcyjną uczniów. Zdaniem nauczycieli biorących udział w zmianie – ocenianie kształtujące jest dla uczniów i rodziców zaangażowanych w proces uczenia się. Nasi Rodzice na ogół pomagają, wspierają do klasy czwartej, co przełożyło się na oceny tej klasy. 20 % uczniów z przyrody i na języku angielskim podniosło swoje wyniki w nauce pomimo wkroczenia do kolejnego etapu nauczania. Widać – potrzebna jest współpraca na linii Rodzic – Uczeń – Nauczyciel. W klasie piątej i szóstej pomoc rodziców jest mniejsza co też przekłada się na brak zakładanego sukcesu tych klas. W styczniu 2017 roku zespół dokonał półrocznego podsumowania pracy we wdrażaniu zmiany i wyciągnął następujące wnioski: Założenia zmiany są systematycznie wdrażane. Rodzice zostali włączeni do współpracy poprzez zwiększenie ich świadomości na temat systematycznego wspierania dziecka. Widać większą świadomość uczniów w ich odpowiedzialności za własne uczenie się. Wprowadzony zeszyt OK. pomógł uczniom usystematyzować wiedzę, co przekłada się na wyższe oceny cząstkowe. Przez ostatnie pół roku można było dostrzec mierzalne efekty. W fazie początkowej zmiany widoczne i mierzalne efekty występowały po stronie nauczycieli. Odbyły się szkolenia w ramach całościowego Rozwoju Szkoły, lider przygotowywał nauczycieli do pracy metodami oceniania kształtującego, zakupione zostały metodniki oraz patyczki, kostki do klas biorących udział w zmianie. Powołany został zespół do spraw zmiany. Nauczyciele odbyli spacer edukacyjny. W fazie realizacji widoczne i mierzalne elementy dotyczyły nie tylko nauczycieli ale i rodziców i uczniów. Te trzy grupy odbiorów wypełniły ankiety oraz poddały się innym metodom badawczym, na podstawie których, powstał raport z wdrażania zmiany. Więcej mierzalnych efektów zmiany jest widocznych w obszarze poprawy jakości procesu uczenia się poprzez: wprowadzanie elementów oceniania kształtującego, zeszytów. Uczniowie z wybranych do zmiany klas tworzą swój własny zeszyt, uczą się zapisywać myśli, sami dochodzą do kryterium sukcesu na lekcji. Tworzą portfolio, lapbooki. Potrafią posługiwać się i mówić o elementach oceniania kształtującego. Tworzą o nich gazetki szkolne, informują o ocenianiu kształtującym na facebooku, swoim samorządowym blogu, robią zdjęcia swoim pracom. Nauczyciele stworzyli grupy kontrolne, grupy wdrażające ocenianie kształtujące. Widocznym efektem było przystąpienie za naszym przykładem zaprzyjaźnionej szkoły do kursu Całościowego Rozwoju Szkoły oraz jego dyrektora na Studia Podyplomowe Liderów Oświaty. Uczniowie nagrywali swoje filmiki odnośnie oceniania kształtującego. Na jednej z lekcji prowadzonej metodą Czas w Kole z klasą szóstą dokonano podsumowania pracy metodą oceniania kształtującego. 3. Wnioski z ewaluacji Nasza zmiana jeszcze jest wdrażana, działania są zaplanowane aż do czerwca obecnego roku szkolnego. Niemniej jednak część pracy zostało wykonane, zespół nauczycieli dokonał ewaluacji. Informacje pozyskał od uczniów, rodziców i nauczycieli. Celem ewaluacji było uzyskanie informacji na temat uczenia się uczniów, sprawdzenie czy zeszyt oceniania kształtującego pozwala uczniom uczyć się efektywniej. Wyniki ewaluacji mają posłużyć do zaplanowania kolejnego roku z wdrażaniem elementów oceniania w pozostałych klasach na innych przedmiotach. Wykorzystano w celu ewaluacji ankiety skierowane de uczniów, nauczycieli i rodziców, różę wiatrów, informację od przybysza. Rodzice wypełniając kwestionariusze ankiety przygotowanej dla nich przez zespół ds. zmiany, wyrazili swoje zdanie odnośnie nowego sposobu oceniania uczniów wdrażanego w naszej szkole. Rodzice deklarują, w 50%, że tematem ich rozmów z dziećmi po powrocie ze szkoły do domu są oceny. 22% rodziców pyt, czego nowego dowiedziało się i nauczyło w szkole. 28% pyta o samopoczucie. Rodzice deklarują również, że zauważyli pewne zmiany w uczeniu się swoich dzieci. 29% uczniów według ankietowanych rodziców wie dokładnie, czego się uczyć, 25% korzysta z pomocy innych uczniów, 20% prowadzenie zeszytu pomaga dziecku w uczeniu (4% nie ma znaczenia oraz 4% częściowo pomaga zeszyt), 9% poświęca mniej czasu nauce w domu oraz pomaga w nauce innym uczniom. Uczniowie w opinii rodziców opowiadają w domu o elementach oceniania kształtującego. 18% uczniów mówiło o informacji zwrotnej z konkretnym wyjaśnieniem, co ma zrobić, żeby nauczyć się, poprawić ocenę ze sprawdzianu, 16% dzieci mówiło o pracy w parach lub grupach, 16% uczniów informowało rodziców o podawaniu kryteriów sukcesu czyli ma co będzie dziecko zwracało uwagę np. na sprawdzianach, kartkówkach, zadaniu domowym. 13% opisywało ocenę koleżeńską oraz podsumowanie lekcji, 9% losowanie uczniów do odpowiedzi, 9% stosowanie świateł, 6% redagowanie celów lekcji w języku ucznia. Rodzice pytani w ankiecie o dostrzeganie zasadności aktywizowania uczniów powyższymi metodami w 52% odpowiadają, że tak - dostrzegają zasadność, natomiast 10% takiej zasadności nie dostrzega. Pozostała część ankietowanych nie ma zdania w tej kwestii (38%) . Nauczyciele: 1. Wskazali elementy oceniania kształtującego, które najbardziej pomagają uczniom w uczeniu się, są to: -nacobezu, podsumowanie, informacja zwrotna. 2. Określili, jakie działania są podejmowane by pomóc uczniom w uczeniu się: - praca w parach, grupach, -informacja zwrotna z wyjaśnieniem, co należy się nauczyć, -podanie kryteriów, np. do zadań domowych, sprawdzianów, -zdania podsumowujące. 3. Wskazali, które elementy oceniania kształtującego stosują najczęściej: - nacobezu, cel lekcji oraz losowanie uczniów do odpowiedzi, praca w parach, grupach stosowanie świateł. 4. Podali zmiany, jakie zauważają w uczeniu się uczniów: -uczeń wie co, ma się uczyć, uczy się współpracy w grupie, wie, czego jeszcze nie umie i co należy zrobić, aby poprawić wyniki, -uczniowie czują się bezpieczniejsi; uczniowie są bardziej zaangażowani i zmotywowani do nauki, wiedzą dokładnie za co będą oceniani, pracują systematycznie, są bardziej aktywni, pracują szybciej. 5. Odpowiedzieli na pytanie czy prowadzenie zeszytów pomaga uczniom w uczeniu się: -prowadzenie zeszytów pomaga w uczeniu się uczniów, gdyż zawiera usystematyzowana wiedzę. Odpowiednio oznaczone cele, kryteria, notatki oraz informację zwrotną. Ankietowani nauczyciele wymienili również korzyści dla uczniów, jakie zauważyli wdrażając elementy oceniania kształtującego. Ich zdaniem użyteczne jest to, że uczeń wie, co ma się uczyć, uczy się współpracy w grupie, rozumie, czego powinien się douczyć i co zmienić, aby wyniki były lepsze. Nauczyciele zauważyli również, że uczniowie są bardziej zaangażowani i zmotywowani do nauki, łatwiej im jest opanować przyswojoną na zajęciach już wiedzę, mogą lepiej przygotować się do powtórek i sprawdzianów, pracują systematycznie, potrafią dzielić się obowiązkami, wiedzą dokładnie, za co będą oceniani, czują się bezpiecznie, są bardziej aktywni. Dostrzegają (trzech na 5 nauczycieli) potrzebę prowadzenia zeszytu jako narzędzia do usystematyzowania wiadomości dla ucznia. Nauczyciele wdrażając elementy oceniania kształtującego dostrzegają dla siebie zarówno plusy i minusy ale też potrzebę zwiększenia wkładu pracy. Pojawiła się opinia, że informacja zwrotna pod pracami jest przydatna dla uczniów ale tylko tych, którzy chcą się uczyć pozostali nie wyciągają z informacji zwrotnej wniosków. Uczniowie pytani w ankiecie o to, czy są zadowoleni z wprowadzenia w szkole nowego sposobu prowadzenia zajęć, odpowiadają, że częściowo (48%) zadowolonych uczniów jest 45%, natomiast niezadowolonych 7%. Analizując elementy lekcji, które uczniowie podają, jako te, które najbardziej pomagają im w uczeniu się jest praca w grupach lub parach (18%), podawanie kryteriów, czyli na co mają zwracać uwagę np. na sprawdzianach, kartkówkach lub zadaniu domowym (17%), informacja zwrotna z konkretnym wyjaśnieniem, co musi uczeń zrobić, żeby się nauczyć, poprawić ocenę ze sprawdzianu (15%) oraz ocena koleżeńska (11%),stosowanie świateł, podawanie celów lekcji (10%), podsumowanie lekcji (10%). Najmniej uczniom pomaga losowanie uczniów do odpowiedzi (8%). Na pytanie o stopnie po wprowadzeniu elementów oceniania kształtującego 55% uczniów twierdzi, że ich oceny nie zmieniły się. 41% uczniów twierdzi jednak, że ich oceny polepszyły się. Jedynie 3% uczniów twierdzi, że ich oceny pogorszyły się (3% to jest 1 osoba). Pytając uczniów o stopień zadowolenia z nowego sposobu prowadzenia zeszytów 41% odpowiada, że tak, 44% częściowo, natomiast 15 % odpowiada, że nie. Odpowiedzi na pytania kluczowe: • Które elementy OK najbardziej pomagają uczniom w uczeniu się? Elementy oceniania kształtującego, które najbardziej pomagają uczniom w uczeniu się to praca w parach i grupach, podawanie kryteriów, czyli na co będziemy zwracać uwagę np. na sprawdzianach oraz informacja zwrotna. • Jakie działania podejmują nauczyciele, by pomóc uczniom w uczeniu się? Nauczyciele podejmują różne działania, które mają na celu pomóc uczniom w uczeniu się. Są to: elementy oceniania kształtującego, technologie informacyjne, praca w grupach i w parach, indywidualizacja procesu uczenia się, podręczniki multimedialny, informacja zwrotna, podanie kryteriów, czyli na co zwracać uwagę np. na sprawdzianach, kartkówkach, zadaniu domowym, zdania podsumowujące. Zespół zajmujący się zmianą w szkole opracował odpowiedzi na pytania kluczowe zapisane w harmonogramie ewaluacji. • Jakie zmiany w uczeniu się uczniów zauważają nauczyciele oraz rodzice? Według nauczycieli, uczeń wie dokładnie, co ma się uczyć, uczy się współpracy w grupie, rozumie, czego powinien się douczyć i co zmienić, aby wyniki były lepsze Uczniowie są bardziej zaangażowani i zmotywowani do nauki, wiedzą dokładnie, za co będą oceniani, czują się bezpiecznie, mają lepszy kontakt z nauczycielem. Według rodziców, po wprowadzeniu przez nauczycieli elementów OK ich dzieci wiedzą dokładnie, czego się uczyć. Dzięki podanym kryteriom sukcesu rodzic sam zorientowany na jakim etapie nauki jest jego dziecko, łatwiej jest mu wskazać co jeszcze jest do przećwiczenia, zaś sam nauczyciel łatwiej dostrzega braki co sygnalizuje ewentualną potrzebę zmiany metody , czy formy pracy. • Które z elementów oceniania kształtującego nauczyciele stosują najczęściej na swoich lekcjach? Pracę w parach i w grupach, podawanie kryteriów, oraz informację zwrotną z konkretnym wyjaśnieniem, co uczeń ma zrobić, żeby się nauczyć, poprawić, ocenę. W wybranych klasach uczniowie prowadzą zeszyt, który z założenia jest pomocny uczniom czyniąc ich proces uczenia się bardziej efektywnym już przez samo zaangażowanie w jego tworzenie, co wymusza lepsze efekty w nauce. W maju sformułowano następujące wnioski i rekomendacje: Wnioski: • Wprowadzone elementy oceniania kształtującego pomagają uczniom w procesie uczenia się. • Należy nadal stosować elementy oceniania kształtującego na zajęciach lekcyjnych, ponieważ widoczne są rezultaty wśród uczniów, nauczycieli i rodziców. Rekomendacje: • Kontynuować w przyszłym roku szkolnym pracę w grupach i w parach. • Pogłębić wiedzę uczniów na temat procesu uczenia się i wykorzystania nowych metod nauczania aktywizującego. • Wdrażać elementy oceniania kształtującego pozostałych klasach. Natomiast w klasach biorących udział w zmianie kontynuować ocenianie kształtujące. Realizując zmianę mam przed oczami myśl: ”Obserwuj małe zmiany, będziesz gotów na duże jeśli nadejdą” . Tą zmianę starałam się obserwować pod kątem podniesienia jakości edukacji w mojej szkole. Teraz wiem, że to zbyt mało.Ta zmiana uświadomiła mi, że istnieje wiele innych sfer w życiu szkoły, w których zmiany powinny nadejść. Powinnam popracować nad stylem zarządzania, stworzyć atmosferę do wymiany wiedzy, motywować przede wszystkim nauczyć odpowiedzialności za pracę przy następnej zmianie w szkole. Część moich działań porównałam ze stylami przywództwa opisywanymi w lekturach, z którymi zetknęłam się na studiach. Po nich, mam nadzieję moje zmiany i zarządzanie będzie bardziej świadome. Nie objedzie się to bez podniesienia moich kompetencji przywódczych w zakresie myślenia strategicznego. Moim priorytetem na następne trzy lata jest wybór takiej zmiany, która podświadomie jest oczekiwana. Dążenie do wzmocnienia przywództwa strategicznego wymaga budowania kultury myślenia strategicznego w szkole, zapewnienia długofalowego rozwoju placówki i stosowania zasady „opuszczenia” . Jeśli w drodze do celu naszej zmiany pojawią się problemy, będę sięgała po lekturę T. Brighousa „Co sprawia, ze efektywni dyrektorzy potrafią wybrnąć z trudności i że dobrze i się układa” a sama popracuję nad cechami jakie powinnam jako przywódca rozwijać czyli być „pomysłowa, energiczna, ostrożna, zdeterminowana by osiągnąć cel i roztropna, wrażliwa i odporna, bezpośrednia i sprytna, gotowa zaryzykować...” . Największym moim sukcesem będzie parafrazując słowa Dwight’a Eisenhowera takie przywództwo jak sztuka sprawiania, aby inni zrobili jakąś rzecz dlatego, że chcą to zrobić i zaskoczą mnie pomysłowością w przeprowadzaniu kolejnej zmiany. BIBLIOGRAFIA 1. Blanchard K., Przywództwo wyższego stopnia, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2007 2. Brighouse T., Co sprawia, że efektywni dyrektorzy potrafią wybrnąć z trudności i że dobrze układa im się praca, CEO, P-AW, SPLO 3. Hattie J., Widoczne uczenie się dla nauczycieli, CEO, Warszawa 2015 4. Johnson S., Kto zabrał mój ser, Wydawnictwo EMKA, Warszawa 2012 5. Kotter J., Rathgeber H., Muller P.,Gdy góra lodowa topnieje. Wprowadzanie zmian w każdych okolicznościach, Wydawnictwo Helion Gliwice 2008 6. Madalińska Michalak J., Przywództwo edukacyjne: rola dyrektora w kreowaniu kultury organizacyjnej szkoły, w :Przywództwo i zmiana w Edukacji. Ewaluacja jako mechanizm doskonalenia, pod red. G. Mazurkiewicza, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 2013 7. Mazurkiewicza G. Przywództwo edukacyjne. Odpowiedzialne zarządzanie edukacją wobec wyzwań współczesności,” Kraków 2011 8. Pawlikowska B., W dżungli podświadomości, G+J Gruner+Jar, Warszawa 2013 9. Rasfeld M. , S. Breidenbach., Budząca się szkoła, Wydawnictwo Dobra Literatura, Słupsk 2015 10. Sterna D. Uczę się uczyć ocenianie kształtujące w praktyce, CEO, Warszawa 2016 Wyświetleń: 0
Uwaga! Wszystkie materiały opublikowane na stronach Profesor.pl są chronione prawem autorskim, publikowanie bez pisemnej zgody firmy Edgard zabronione. |